Scandinavian or Slavic? Translation of culture-specific elements from Polish into Swedish in Den sista önskningen of Andrzej Sapkowski

Abstract

Przedmiotem pracy była analiza i opis tłumaczenia elementów specyficznych kulturowo z języka polskiego na szwedzki w Den sista önskningen Andrzeja Sapkowskiego. Bliższej analizie zostało poddanych pięć kategorii elementów kulturowych, tj. imiona osób, nazwy miejsc, nazwy roślin, nazwy istot nadprzyrodzonych i nazwy związane z realiami historycznymi. Celem pracy było zbadanie tłumaczenia elementów kulturowych z języka polskiego na język szwedzki, ze szczególnym uwzględnieniem przypadków zamiany typowo słowiańskich określeń na skandynawskie. Tekst źródłowy został porównany z tekstem docelowym, aby sprawdzić czy efekt oryginału został zrekonstruowany w tłumaczeniu.Analiza wykazała, że domestykacja była globalną strategią tłumaczeniową, co wyraża się w podmianie większości typowo słowiańskich elementów kulturowych na skandynawskie. Co więcej, nie odnaleziono przypadków stosowania akulturacji przez tłumacza w celu wyrównania nasycenia kulturowego obu tekstów, co powoduje, że tekst docelowy jest uboższy w nawiązania kulturowe. Straty widoczne są szczególnie w kategoriach nazw istot nadprzyrodzonych oraz słów związanych z realiami historycznymi. Niemniej jednak tekst źródłowy zawiera również wiele elementów kulturowych, które nie wymagają domestykacji, ponieważ nie odsyłają czytelnika do kultury słowiańskiej, lecz do nordyckiej, czy szerzej: germańskiej. Tyczy się to głównie toponimów, niektórych antroponimów, autentycznych nazw roślin oraz istot nadprzyrodzonych pochodzących z mitologii nordyckiej, germańskiej.The aim of this thesis is to describe the translation of culture-specific elements from Polish into Swedish in a fantasy work Den sista önskningen of Andrzej Sapkowski. I analyze in detail five categories of cultural terms - names of people, names of places, words for plants, words for supernatural beings and words for historical realities. My method is nearest to qualitative. My purpose was to examine how the culture-bound references have been translated from Polish into Swedish, especially how the typically Slavic words have been replaced with the Scandinavian. I compare the source text with the target text to find out if the effect of the source text has been successfully recreated in the target text. My analysis shows that domestication was the global translation strategy, which is expressed in the exchange of the most typically Slavic culture-specific elements to the Scandinavian. Since the translator does not compensate them elsewhere by applying acculturation, the target text becomes culturally less attractive than the source text. The losses concern especially words for historical realities and supernatural beings. However, there are quite a few cultural terms that do not require domestication owing to the fact that they refer to other cultures, including Germanic and Nordic. It concerns namely most toponyms, some anthroponyms, authentic plant names and the creatures that derive from the Germanic and Norse mythology.Den föreliggande uppsatsen handlar om att redogöra för översättning av kulturspecifika element från polska till svenska i fantasyverket Den sista önskningen av Andrzej Sapkowski. Jag analyserar närmare fem kategorier av kulturspecifika element - namn på personer, namn på orter, ord för växter, ord för övernaturliga väsen och ord för historisk realia. Min metod är närmast kvalitativ. Syftet är att undersöka hur de kulturbundna referenserna har översatts från polska till svenska, särskilt hur de typiskt slaviska beteckningarna har ersatts med de skandinaviska. Källtexten jämförs med måltexten för att ta reda på om källtextens effekt har återskapats i måltexten.Min analys visar att domesticering är global översättningsstrategi, vilket uttrycks i ett utbyte av de flesta typiskt slaviska kulturspecifika elementen mot de skandinaviska. Eftersom översättaren inte ersätter dem på andra ställen genom att tillämpa ackulturation blir måltexten kulturellt fattigare än källtexten. Förluster gäller i synnerhet ord för historisk realia och övernaturliga väsen. Det finns dock rätt många kulturella referenser som inte kräver domesticering därför att de hänvisar till andra kulturer, bl.a. germanska och nordiska. Det angår nämligen de flesta toponymerna, vissa antroponymer, autentiska växtnamn och de varelser som hämtas från den germanska eller nordiska mytologin