Functioning of procedures for environmental impact assessments on Natura 2000 areas in Lesser Poland district.

Abstract

Ocena oddziaływania na środowisko (OOŚ) na obszarach Natura 2000 – jeden z podstawowych instrumentów prawnych ochrony środowiska – to postępowanie pozwalające na interdyscyplinarne identyfikowanie oraz szacowanie wpływu planowanego przedsięwzięcia na określony obszar. W proces ten, usytuowany na granicy środowisko– inwestycje oraz dodatkowo – własność prywatna zaangażowanych jest wiele podmiotów, reprezentujących zwykle odmienne interesy. W zależności od perspektywy może być to formalny wymóg utrudniający inwestowanie lub narzędzie, pozwalające na rzetelne planowanie zrównoważonej działalności człowieka i ochronę obszarów Natura 2000. Zapewnienie właściwego działania systemu OOŚ wymaga połączenia wiedzy i doświadczenia ekspertów z wielu dziedzin. Celem niniejszej pracy było przeprowadzenie analizy funkcjonowania OOŚ na obszarach Natura 2000 w województwie małopolskim, w latach 2010-2012. Badania objęły: (1) analizę dokumentacji 348 spraw w Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) w Krakowie dotyczących OOŚ na obszarach Natura 2000, co było punktem wyjścia do kolejnego etapu badań – (2) przeprowadzenia wywiadów pogłębionych z pracownikami RDOŚ, ekspertami, wykonawcami raportów/inwestorami itp.) skierowanych na zbadanie ich opinii i doświadczeń związanych z procedurą OOŚ.Stwierdzono, że ze względu na zaangażowanie wielu stron w proces OOŚ powstają różnego rodzaju konflikty interesów, a także, że jest to skomplikowana procedura, bez której jednak ochrona obszarów Natura 2000 nie byłaby w ogóle możliwa. Za najtrudniejszy etap wszyscy respondenci uznali wykonanie raportu, na co w praktyce składa się: znalezienie eksperta, aspekt metodologii oraz inwentaryzacji; wskazano również znaczne koszty oraz czasochłonność. Udział społeczeństwa, mimo iż zapewniany legislacyjnie, wciąż jest nieznaczny, ma najczęściej charakter protestu, a motywacja wynikająca z chęci ochrony przyrody jest sporadyczna. Najbardziej narażone na inwestycje obszary Natura 2000 w Małopolsce to Dębnicko – Tyniecki obszar łąkowy (PLH120065) oraz obszary związane z rzekami województwa. Należy rozważyć weryfikację funkcjonowania, a na tej podstawie udoskonalenie systemu OOŚ, zwłaszcza w kwestii kontroli zgłaszania przez gminy planowanych przedsięwzięć mogących negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000. Powinno się rozważyć możliwość stworzenia list ekspertów zajmujących się wykonywaniem ocen oddziaływania oraz utworzenie kierunków studiów kształcących takich specjalistów. Ważnym jest również zwiększenie przystępności procesu OOŚ dla lokalnych społeczności jak też wskazanie korzyści wynikających z faktu występowania obszarów Natura 2000.Environmental Impact Assessment (EIA) – one of the basic legislative instruments for environmental protection – is a procedure enabling an interdisciplinary identification and estimation of impact of a project planned on a certain area. That - lying on the verge between environment and investments and private possession as well - process involves many stakeholders, usually representing different interests. On the one hand it can be a formal requirement impeding investments, on the other - a useful tool for reliable planning of sustainable human activity and Natura 2000 areas' protection. Proper working of EIA system demands a mutual contribution of knowledge and experience of experts in numerous fields.A purpose of this study was to analyse functioning EIA within Natura 2000 areas in Lesser Poland district, from 2009 to 2011. The research included: (1) an analyse of documentation of 348 cases in Regional Directorate for Environmental Protection (RDEP) in Kraków regarding to EIA within Natura 2000 areas – that was a starting point for the next stage (2) – conducting in-depth interviews in which opinion and former experience of parties involved in EIA procedure was acknowledged (the respondents were: RDEP officers, experts, report/inventory executors, investors). The results show that due to involvement many stakeholders created conflicts of interests various type as well as that EIA – even being a complicated procedure – is the one without which Natura 2000 areas' protection would not be possible at all. As the most difficult part all of the respondents considered executing reports – which means: finding an expert, dealing with the methodology and inventory; significant costs and time consuming nature of the procedure were also mentioned. Public participation in EIA – though ensured by law – is still slight and in most cases takes a form of protest and a motivation of nature protection is infrequent. In Lesser Poland district the most plausible for investments Natura 2000 areas are Dębnicko – Tyniecki obszar łąkowy (PLH120065) and the areas connected to rivers of the district. Verification of EIA functioning based on which the system can be improved needs consideration – especially on the issue of reported by communes planned affairs that can affect Natura 2000 areas. Listing experts that execute impact assessments as well as creating this kind of faculty at universities are to be considered. The important thing is to make the process more intelligible for local communities and to show advantages of Natura 2000 areas' presence