Kawecka-Jaszcz, Kalina

Tykarski, Andrzej

Polish

Jagiellonian Univeristy Repository

203www.nt.viamedica.plINNEW Dzienniku Ustaw Nr 85 ukazało się Rozpo-rządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 kwietnia 2003roku w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy sto-matologów, które wprowadza Hipertensjologię dowykazu specjalizacji w szczegółowych dziedzinachmedycyny.Decyzja ta stanowi uwieńczenie 6-letnich starań Pol-skiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT),dlatego zapożyczamy tytuł artykułu prof. J. Kocemby„Droga do Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętni-czego”, który ukazał się w pierwszym numerze Nad-ciśnienia Tętniczego, i przedstawiamy drogę PTNTdo specjalizacji z hipertensjologii.Trzy wydarzenia stanowią naszym zdaniem ka-mienie milowe rozwoju nauki o nadciśnieniu tętni-czym w Polsce:— 1987 rok — powołanie Polskiego TowarzystwaNadciśnienia Tętniczego,— 1997 rok — utworzenie kwartalnika NadciśnienieTętnicze,— 2003 rok — wprowadzenie specjalizacji z hiper-tensjologii.Starania o specjalizację z nadciśnienia tętniczegorozpoczęto w 1997 roku, gdy funkcję prezesa pełniłaprof. K. Kawecka-Jaszcz. Impulsem do tego były wie-ści ze Stanów Zjednoczonych, gdzie AmerykańskieTowarzystwo Nadciśnienia Tętniczego podjęło krokiw celu wyodrębnienia specjalizacji w klinicznym nad-ciśnieniu tętniczym. Dzięki tej inicjatywie w StanachZjednoczonych i Kanadzie nominowano pierwszągrupę specjalistów, a obecnie co roku odbywają sięegzaminy specjalizacyjne. Starania PTNT nie natra-fiły jednak w tym czasie na odpowiedni klimat w Mi-nisterstwie Zdrowia. Dwa lata później EuropejskieAndrzej Tykarski1, Kalina Kawecka-Jaszcz21Klinika Nadciśnienia Tętniczego, Chorób Naczyń i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznejim. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu2I Klinika Kardiologii Collegium Medicum Uniwersytetu JagiellońskiegoDroga do specjalizacji z hipertensjologii w PolsceOn the Road to the Specialization in Clinical Hypertension in PolandTowarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (ESH, Euro-pean Society of Hypertension), opierając się na wzor-cach amerykańskich, powołało Komisję do nomino-wania Europejskich Specjalistów Nadciśnienia Tęt-niczego; PTNT podjęło starania, by spełniający wa-runki klinicyści z Polski również otrzymali ten tytuł,powołując pod przewodnictwem prof. K. Kaweckiej--Jaszcz Komitet PTNT ds. specjalizacji w nadciśnieniutętniczym ESH. Po nominowaniu przez PTNT tytułtaki otrzymało w 2001 roku 25 lekarzy z Polski,a obecnie liczba ta wzrosła do 31 — aktualnie napodstawie ustalonych kryteriów tytuł taki w krajacheuropejskich uzyskuje się po zdaniu egzaminu.Uzyskane tytuły Europejskiego Specjalisty Nadciś-nienia Tętniczego stanowiły podstawę do ponowieniastarań o specjalizację z hipertensjologii przez PTNT.Funkcję prezesa pełnił w tym czasie prof. A. Więcek.Delegacja PTNT przedstawiła ten problem na spotka-niu z Ministrem Zdrowia M. Łapińskim w paździer-niku 2001 roku, apelując o podjęcie kroków organiza-cyjnych i prawnych w celu powołania takiej specjali-zacji. Inicjatywa ta spotkała się z dużą życzliwościąPana Ministra, na co niewątpliwy wpływ miał fakt, żeprof. M. Łapiński, wywodzący się ze szkoły prof. W. Ja-nuszewicza, rozumiał wagę problemów związanychz nadciśnieniem tętniczym. Procedury zmierzające dostworzenia specjalizacji z hipertensjologii zostały uru-chomione. Ponieważ potrzeba powołania specjalizacjiz nadciśnienia tętniczego nie znalazła zrozumienia wewszystkich organizacjach lekarskich, poproszonycho opinię, w grudniu 2002 roku Zarząd PTNT wrazz nowym prezesem prof. J. Głuszkiem przedstawił nawniosek Ministerstwa Zdrowia swoje stanowisko w tejsprawie, które przytaczamy poniżej.Adres do korespondencji: prof. AM dr hab. med. Andrzej TykarskiKlinika Nadciśnienia Tętniczego, Chorób Naczyń i Chorób Wewnętrznychul. Długa 1/2, 61–848 Poznańtel.: (61) 854–90–90; faks: (61) 854–90–94Copyright © 2003 Via Medica, ISSN 1428–5851nadciśnienie tętnicze rok 2003, tom 7, nr 3204 www.nt.viamedica.plStanowisko Zarządu GłównegoPolskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczegow sprawie specjalizacji z hipertensjologii(nadciśnienia tętniczego)Nadciśnienie tętnicze stanowi niezwykle ważny i trud-ny problem społeczny, medyczny i organizacyjny. W na-szej opinii składa się na to 5 zagadnień: olbrzymie rozpo-wszechnienie nadciśnienia tętniczego, złożoność etiologiii patogenezy, szczególne znaczenie relacji pacjent-lekarzwłaśnie w tej grupie chorych, zastanawiająca rozbieżnośćpomiędzy skutecznością leków, którymi dysponujemy,a skutecznością leczenia nadciśnienia tętniczego w prak-tyce oraz pewne niedostatki w strukturze organizacyjnejopieki nad pacjentami z nadciśnieniem tętniczym.Rozpowszechnienie nadciśnienia tętniczego we-dług najnowszego sondażu reprezentatywnego NATPOLsięga w Polsce 30%, co przekłada się na ogromną licz-bę 8,5 miliona pacjentów wymagających opieki lekar-skiej. Co więcej, obowiązująca od 5 lat klasyfikacjanadciśnienia tętniczego wyróżnia kategorię ciśnienia„wysokiego prawidłowego”. Tych ostatnich osób z „wy-sokim prawidłowym” ciśnieniem jest w Polsce dalszych8 milionów, z których 1 wymaga ingerencji lekarza.Można zatem szacunkowo ocenić, że problem, o któ-rym mówimy, dotyczy ponad 10 milionów, czyli poło-wy dorosłej populacji Polaków.Złożona etiologia nadciśnienia tętniczego sprawia,że lista potencjalnych jego przyczyn jest bardzo długa.Identyfikacja tych przyczyn jest niezwykle ważna, po-nieważ wiele z nich można usunąć, co pozwala nauwolnienie pacjenta od problemu nadciśnienia tętni-czego. Z kolei w wielu przypadkach nadciśnienia tęt-niczego pierwotnego — ciężkiego i opornego na lecze-nie — ważne jest rozpracowanie czynników patogene-tycznych. Podkreślamy te oczywiste dla osób zajmują-cych się nadciśnieniem tętniczym fakty, by uzmysło-wić, że około 20% pacjentów z nadciśnieniem tętni-czym wymaga na pewnym etapie swej choroby specja-listycznej diagnostyki. Skuteczna identyfikacja tej gru-py hipertoników „wysokiego ryzyka” jest niemożliwabez rozwoju ogniwa pośredniego pomiędzy instytucjąlekarza rodzinnego a ośrodkami klinicznymi, czyli sie-ci poradni specjalistycznych nadciśnienia tętniczego.Szczególne znaczenie relacji pacjent-lekarz w gru-pie chorych na nadciśnienie tętnicze wynika z przewle-kłego charakteru tej choroby i wymogu stałego pobie-rania leków. Badania wykazują jednak, że aż 50–70%pacjentów z nadciśnieniem tętniczym przerywa, ogra-nicza lub samowolnie modyfikuje swoje leczenie z po-wodu różnych przyczyn, którym można zapobiec przydobrej współpracy lekarza z pacjentem.Wreszcie zagadnienie, z którym nie potrafimy sięuporać od wielu lat — zadziwiająca dysproporcja po-między skutecznością leków hipotensyjnych, którymidysponujemy, a skutecznością leczenia nadciśnienia tęt-niczego w praktyce. Niewiele jest bowiem chorób,w których dysponujemy tak dużą liczbą grup lekówi konkretnych preparatów jak w przypadku nadciśnie-nia tętniczego. Wymaga to od lekarza ciągłego aktu-alizowania swojej wiedzy o tym bogatym armamenta-rium. Jednak mimo wysokiej skuteczności większościpreparatów w warunkach badań naukowych, rzeczy-wista, badana populacyjnie, skuteczność kontroli ciś-nienia jest niska — wynosi około 27% w Stanach Zjed-noczonych, ponieważ do takiego kręgu cywilizacyjne-go aspirujemy. W Polsce sytuacja była tragiczna, leczstopniowo ulega ona poprawie — od 1% skutecznościw 1984 roku, poprzez 6% w 1993 roku według badańPol-Monica do 12% w tym roku według badańNATPOL. Mimo to wynik jest daleki od ideału i każemyśleć o przyczynach niskiej skuteczności terapii w sto-sunku do oczekiwań związanych z potencjalnymi moż-liwościami terapii hipotensyjnej. Jedną z nich jest brakszerokiej sieci poradni specjalistycznych nadciśnienia tęt-niczego. A to wymaga odpowiednio wyszkolonej kadry.Nadciśnienie tętnicze jest dziedziną wiedzy medycz-nej znajdującą się pomiędzy kardiologią, enokrynologiąi nefrologią, co czyni ją dziedziną odrębną. Widzimy tuwyraźną analogię do cukrzycy — równie ważnej spo-łecznie i złożonej w prowadzeniu choroby. Te właśnieargumenty spowodowały wyodrębnienie się z endokry-nologii specjalizacji o nazwie diabetologia.Mając powyższe argumenty na uwadze, Amerykań-skie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego już przed5 laty podjęło kroki w celu wyodrębnienia specjalizacjiw klinicznym nadciśnieniu tętniczym. Dzięki tej ini-cjatywie obecnie w Stanach Zjednoczonych i Kana-dzie tytuł taki uzyskało 786 lekarzy. EuropejskieTowarzystwo Nadciśnienia Tętniczego, opierając sięna tych samych przesłankach, ustanowiło na podstawiebardzo rygorystycznych kryteriów tytuł EuropejskiegoSpecjalisty Nadciśnienia Tętniczego. W 2001 roku tytułtaki uzyskało pierwszych 25 lekarzy z Polski (512w Europie).Dlatego Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętni-czego uważa, że w perspektywie wejścia Polski do UniiEuropejskiej tytuł specjalisty nadciśnienia tętniczegopowinno się umieścić w wykazie oficjalnych specjali-zacji lekarskich w naszym kraju.Nadanie ram prawnych specjalizacji z hiperten-sjologii byłoby szczególnie istotne, nie dla ośrodkówklinicznych — ich kadra jest już z racji dokonańnaukowych postrzegana jako specjaliści z nadciśnieniatętniczego — ale dla tworzenia szerokiej sieci wspo-mnianych poradni specjalistycznych, również w mniej-szych miastach.Andrzej Tykarski, Kalina Kawecka-Jaszcz Droga do specjalizacji z hipertensjologii w Polsce205www.nt.viamedica.plCztery miesiące później Pan Minister ZdrowiaL. Sikorski podpisał stosowne rozporządzenie, wpro-wadzające specjalizację z hipertensjologii. Warun-kiem otworzenia tej specjalizacji jest posiadanie ty-tułu specjalisty chorób wewnętrznych lub pediatrii.Należy podkreślić, że wprowadzenie specjalizacjiz hipertensjologii nie byłoby możliwe bez utworzeniaw 1987 roku PTNT, na czele którego stanął prof.W. Januszewicz. Bez kolejnych lat pracy organizacyj-nej nad zintegrowaniem środowiska hipertensjologów,gdy funkcję prezesa pełniły kolejno prof. B. Krupa--Wojciechowska i prof. J. Chodakowska. Bez pierw-szych inicjatyw o polską specjalizację i udanych starańo uzyskanie przez polskich lekarzy tytułu Europejskie-go Specjalisty Nadciśnienia Tętniczego, które zostałypodjęte przez prof. K. Kawecką-Jaszcz. Bez niezwykleudanych Wiosennych Szkół Nadciśnienia Tętniczego,kierowanych przez kolejnego prezesa PTNT prof. S. Ry-wika. Bez sukcesu naukowego, który odniósł kwartal-nik PTNT Nadciśnienie Tętnicze pod rozumną opiekąnaukową Redaktora Naczelnego prof. A. Rynkiewiczai sprawną opieką edytorską wydawnictwa Via Medica.I wreszcie bez kolejnej zdecydowanej inicjatywyPTNT, gdy prezesem był prof. A. Więcek, a zakoń-czonej sukcesem za kadencji prof. J. Głuszka.Utworzenie specjalizacji z nadciśnienia tętniczegoniewątpliwie pomoże w dalszej integracji środowiskahipertensjologów, którego ranga wzrośnie. Coraz wię-cej lekarzy, którzy podejmą trud tej specjalizacji i jązdobędą, będzie się utożsamiać z naszym środowi-skiem. Specjalizacja z hipertensjologii ułatwi równieżtworzenie — tak potrzebnej — sieci poradni nadciś-nienia tętniczego, co poprawi opiekę nad tą ogromną,kilkumilionową populacją chorych w Polsce.

On the road to the specialization in clinical hypertension in Poland

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/245360/tykarski_kawecka-jaszcz_droga_do_specjalizacji_z_hipertensjologii_w_polsce_2003.pdf?sequence=1&isAllowed=y

On the road to the specialization in clinical hypertension in Poland

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository