Bogdanowicz  –  Szwed, Krystyna

Polish

Jagiellonian Univeristy Repository

JADWIGA (BUZAWA) SCHOEN(1897-1987)Chemik organikJadwiga Schoen urodziła się 4 lipca 1897 roku w Krakowie, jako najmłodsza spo­śród sześciorga dzieci Henryka (Buzawa) Schoena, doktora praw, adwokata, i Zu­zanny z Ciechanowskich. Ojciec Henryka, Franciszek, doktor praw, był radcę dworu cesarskiego w Wiedniu i został odznaczony Krzyżem Ritter von Buzov. J. Scho­en ukończyła szkołę podstawową i średnią w Krakowie, zdając w 1916 roku egzamin dojrzałości w II Szkole Realnej. W roku 1917 ukończyła kurs handlowy. W tymi sa­mym roku rozpoczęła smdia chemiczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W okresie 1918-1919, w czasie przerwy działalności UJ, brała czynny udział w Aka­demickiej Lidze Obrony Państwa. Podczas studiów od 1921—1925 pracowała jako nauczycielka fizyki i chemii w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim S. S. Urszulanek w Kra­kowie. W roku 1923 uzyskała absolutorium z chemii i rozpoczęła pracę w charakte­rze asystenta, a od roku 1928 adiunkta w II Zakładzie Chemicznym UJ. Stopień dok­tora filozofii w zakresie chemii uzyskała w 1928 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy pt. Synteza, i przemiany chemiczne kwasu 6-oksy- i 6-amino-2- naftoesowego, której promotorem był prof. Karol Dziewoński. W roku 1955 Central­na Komisja Kwalifikacyjna przyznała jej tytuł docenta na podstawie pracy pt. Studia nad kondensacją N, NP-dwuarylo-pochodnych tiomocznika z cyklohelisanonem. Synteza po­łączeń typu l, 3-dwuarylo-2, 4-dwutioketo- oktahydrochinazoliny. Od roku 1929 była członkiem Polskiego Towarzystwa Chemicznego. W uznaniu za wzorową i wieloletnią pracę w Uniwersytecie Jagiellońskim otrzymała następujące odznaczenia: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego, Złotą Odznakę Za­służonego dla Miasta Krakowa. Zmarła 23 kwietnia 1987 roku w Krakowie i została pochowana na cmentarzu Rakowickim. Działalność naukowaNauczyciele - W kształtowaniu zainteresowań naukowych J. Schoen ogromną rolę odegrał prof. Karol Dziewoński, najwybitniejszy chemik organik okresu międzywo­jennego. Z jego szkoły wyniosła wysokie umiejętności pracy eksperymentalnej, dużą staranność w rozwiązywaniu problemów naukowych oraz pasję i dociekliwość na­ukowca. Ogólna charakterystyka i zakres badań: Do wybuchu drugiej wojny światowej jako współpracownik prof. K. Dziewoń­skiego opublikowała wspólne prace z dziedziny reakcji sulfonowania i utleniania 2-metyIonaftalenu oraz sulfonowania i bromowania acenaftenu. Otrzymane w tej dzie­dzinie wyniki miały znaczenie dla rozwoju przemysłu barwników w Polsce. Dalsze prace naukowe obejmowały reakcje kondensacji pochodnych tiomocznika z ketona­mi cyklicznymi. Po wojnie badania naukowe J. Schoen koncentrowały się wokół zagadnień synte­zy i przemian w grupie związków heterocyklicznych pochodnych chinazoliny (praca habilitacyjna, 1955). Przedmiotem dalszych badań były opracowania nowych metod syntezy związków heterocyklicznych pochodnych pirydyny, chinoliny, akrydyny oraz JADWIGA (BUZAWA) SCHOEN 253syntezy i reakcji kondensacji cyklicznych fi-kctokwasów. Struktury otrzymanych no­wych związków zostały udowodnione na drodze klasycznych metod chemicznych. Większość połączeń uzyskanych w powyższych pracach została z inicjatywy farmako­logów przebadana pod względem aktywności biologicznej w Laboratorium Smith Kline French w Filadelfii. Wyniki badań wykazały, że wiele związków posiada działa­nie stymulujące na centralny układ nerwowy. W pracach naukowych cechowało J. Schoen prekursorstwo w podejmowanej pro­blematyce, czego dowodem są liczne cytowania jej prac w literaturze światowej, np. w opracowaniach monograficznych: 1. H. Ulrich, Cycloaddition Reactions of Heterocumulcncs, Scries of Monograph., 9, New York, London 1967, s. 167. 2. A. J. Boulton, Advances in Heterocyclic Chemistry, Ed. by A. R. Katritzky, vol. 18, New York 1975, s. 486. Działalność dydaktyczna, organizacyjnaW latach 1923-1939 J. Schoen prowadziła ćwiczenia laboratoryjne z chemii orga­nicznej dla studentów chemii oraz z technologii środków leczniczych na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Okres okupacji niemieckiej spędziła w Kra­kowie nie zrywając kontaktów z pracą dydaktyczną. Od 1942 do 1945 roku brała czynny udział w tajnym nauczaniu studentów Wydziału Lekarskiego UJ. Prowadziła wykłady i ćwiczenia w tzw. Państwowej Szkole Chemii Technicznej mieszczącej się w uniwersyteckim Collegium Olszewskiego. Dzięki jej staraniom i trosce urządzenia, wyposażenie aparaturowe laboratoriów oraz magazyny chemikaliów II Zakładu Che­mii Organicznej UJ nic zostały zdewastowane. Szczególne zasługi miała doc. Jadwiga Schoen w uratowaniu tzw. Złotego Globusa Jagiellońskiego. Zabytek ten pochodzą­cy z XVI w., poszukiwany przez okupantów, byt ukrywany przez J. Schoen począt­kowo na terenie Uniwersytetu, a później w jej mieszkaniu. Po wojnie przez wiele lat była kierownikiem pracowni z chemii organicznej, pro­wadziła wykłady monograficzne z mechanizmów reakcji organicznych, była promo­torem prac doktorskich oraz prac magisterskich. Charakterystyka osobowościJ. Schoen należy do legendarnych postaci na Wydziale Chemii UJ, dzięki wspo­mnieniom byłych uczniów uczęszczających w latach okupacji niemieckiej do Szkoły Chemii Technicznej oraz studiujących chemię w latach 1945-1967. Wszyscy pamię­tają ją jako doskonałego dydaktyka bardzo wymagającego i sprawiedliwego. Współ­pracując przez dziesięć lat z doc. Jadwigą Schoen (1957-1967), miałam okazję po­znać ją bardzo dobrze. Obecnie z perspektywy wielu lat mogę powiedzieć, że była jednym z najlepszych nauczycieli, jakiego spotkałam podczas studiów i pracy zawo­dowej. Tę opinię na pewno podzielają również inne osoby, które zetknęły się z doc. Jadwigą Schoen w czasie studiów chemicznych w Uniwersytecie Jagiellońskim. 254 Krystyna Bogdanowicz-SzwcdBibliografia1. Bull. Acad. Polon. Sei., 1925-1950; Roczniki Chem., 1955-1967. 2. Science Citation Index. 3. Nc Cedat Academia. Karty z Dziejów Tajnego Nauczania w Uniwersytecie Jagiellońskim, zebrali i opracowali Maria i Alfred Zarębowie, Kraków 1975. Dokumenty udostępnione przez Archiwum UJ. 5. Relacja ustna Henryka Schoena (bratanka). 6. K. Bogdanowicz-Szwed, Schoen Jadwiga, [w: ] Polski Słownik Biograficzny, t. XXXV/4, War- szawa-Kraków 1994, s. 589-590. Krystyna Bogdanowicz-SzwedFragment rękopisu pracy doktorskiej J. Schoen z 1926 r. Pierwsi maturzyści 3-lemiej Państwowej Szkoły Chemii Technicznej w Krakowie, 1941 r. Prof. B. Kamieński i dr J. Schoen z uczennicami Państwowej Szkoły Chemii Technicznej, 1944 r. Tableau absolwentów Państwowej Szkoły Chemii Technicznej, 1942 r. Strony tytułowe wybranych publikacji J. Schoen

Jadwiga (Buzawa) Schoen (1897-1987) : chemik organik

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/243168/bogdanowicz-szwed_jadwiga_buzawa_schoen_1897-1987_chemik_organik_2000.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Jadwiga (Buzawa) Schoen (1897-1987) : chemik organik

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository