Semantics of the Preposition NA in Contemporary Russian. A Cognitive Linguistics Approach

Abstract

Niniejsza praca poświęcona jest znaczeniu współczesnego rosyjskiego przyimka НА w kontekstach z biernikiem oraz miejscownikiem. Analiza materiału empirycznego przeprowadzona została w oparciu o aparat pojęciowy lingwistyki kognitywnej. Praca składa się z pięciu rozdziałów. Trzy pierwsze mają charakter teoretyczny. Pierwszy rozdział stanowi wprowadzenie do kognitywnej teorii języka: historia oraz charakterystyka na tle innych paradygmatów w obrębie lingwistyki, wprowadzenie najważniejszych pojęć oraz zjawisk związanych z tematem pracy, prezentacja gramatyki kognitywnej Ronalda Langackera. Drugi rozdział w całości poświęcony jest zagadnieniu przyimka. W tej części pracy dość szczegółowo omawia się tradycyjne podejście do tej klasy części mowy, a następnie (równie szczegółowo) prezentuje się podejście w duchu lingwistyki kognitywnej. Trzeci rozdział ma charakter dopełniający, gdyż przedstawia się tutaj trzy różne, a jednak powiązane ze sobą punkty widzenia na przestrzeń oraz czas: filozoficzny, fizyczny, językowy. Dwa pozostałe rozdziały mają charakter analityczny, gdyż w nich prezentuje się wyniki badań: przyimek jest polisemiczną jednostką symboliczną, której znaczenia odwołują się do trzech domen: przestrzennej, temporalnej oraz abstrakcyjnej. Domena przestrzenna jest najbardziej podstawowa, gdyż stanowi konceptualną podstawę dla wyodrębniania pozostałych znaczeń, istniejących już nie obiektywnie w świecie, lecz raczej w przestrzeniach mentalnych konceptualizatora. Znaczenia rosyjskiego przyimka НА stanowią system sensów uchwytny za pomocą sieci radialnej.The subject of this thesis has been dedicated to the semantics of the Russian contemporary preposition НА used in contexts with accusative case and locative case. The analysis of the empirical data has been conducted within cognitive linguistics. The thesis consists of five chapters, three of which are theoretical and the other two analytical. In the first chapter author focuses on the preliminaries of the cognitive linguistics: its history, paradigmatic background, essential terms necessary for the subject as well as the presentation of the Ronald Langacker’s cognitive grammar. The aim of the second chapter is to present the methodological approach to the Russian preposition both within the traditional study and the cognitive linguistics one. In the third complemental chapter have been presented three different but interconnected points of view at Space and Time: philosophical, physical and linguistic. In the last two chapters the results of the analysis are given: the Russian contemporary preposition “na” is the polysemic symbolical unit, meanings of which refer to the three domains: spatial, temporal and abstract. The temporal domain is the most fundamental one as on its basis the other meanings are derived. These meanings do not exist in the objective world but rather in the mental spaces of the conceptualizer. Moreover, the semantic structure of the discussed preposition is able to constitute the radial network.Настоящая работа посвящена семантике современного русского предлога НА в контекстах с винительным и предложным падежами. Анализ эмпирического материала был проведен при помощи понятийного аппарата когнитивной лингвистики. Работа состоит из пяти глав. Первые три имеют теоретический характер. Первая глава является введением в когнитивную теорию языка: история и характеристика на фоне других парадигм в области лингвистики, введение самых важных понятий и явлений, связанных с темой работы, презентация когнитивной грамматики Рональда Лангакера. Вторая глава полностью посвящена вопросу предлога. В этой части работы довольно подробно обсуждается традиционный подход к этому классу частей речи, а затем (также подробно) презентуется подход в духе когнитивной лингвистики. Третья глава имеет дополнительный характер, так как здесь представляются три разные, однако связанные друг с другом точки зрения на пространство и время: философская, физическая и языковая. Две последние главы имеют аналитический характер, так как в них презентуется результаты исследований: предлог является полисемической символической единицей, значения которой отсылают к трём доменам: пространственному, временному и абстракционному. Пространственный домен фундаментальный, так как является концептуальной основой для выделения остальных значений, существующих уже не объективно в мире, но скорее в ментальных пространствах концептуализатора. Значения русского предлога НА представляют собой систему смыслов, уловимую при помощи радиальной сети