Nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (gastrointestinal stromal tumors – GIST) są najczęstszymi nowotworami
pochodzenia mezenchymalnego w obrębie przewodu pokarmowego. Nowotwory te, dzięki postępom w diagnostyce
patologiczno-molekularnej, powszechnie rozpoznawane są dopiero od kilku lat. W pracy przedstawiono zalecenia dotyczące
diagnostyki i terapii tych nowotworów, opracowane na podstawie danych naukowych oraz doświadczenia ekspertów,
które są powszechnie akceptowane i warte rekomendacji. Nadekspresja błonowego receptora KIT, będąca następstwem
mutacji protoonkogenu KIT, jest wysoce specyficzna dla GIST, i możliwa do wykrycia metodami immunohistochemicznymi
(CD117) w preparatach histopatologicznych z guza, stanowiąc najważniejsze kryterium w jego diagnostyce mikroskopowej
i wskazaniach do leczenia drobnocząsteczkowymi inhibitorami kinaz tyrozynowych. W każdym przypadku zalecane jest
przesłanie materiału do badań molekularnych (w celu analizy mutacji KIT i PDGFRA). Radykalne leczenie operacyjne jest nadal najskuteczniejszą metodą leczenia pierwotnych GIST, jednakże nowotwór ten cechuje duży potencjał nawrotowości.
W przypadkach zmian nieoperacyjnych/rozsianych leczeniem z wyboru jest zastosowanie inhibitora kinaz tyrozynowych –
imatinibu, leku, który stanowi pierwsze efektywne leczenie systemowe w zaawansowanym GIST CD117(+). Zalecana dawka
początkowa powinna wynosić 400 mg raz dziennie (800 mg dziennie w przypadku mutacji w eksonie 9 KIT). Monitorowanie
leczenia musi opierać się na powtarzanym badaniu tomografii komputerowej jamy brzusznej, z uwzględnieniem zmian
wielkości i gęstości. W przypadku progresji zaleca się zwiększenie dawki imatinibu do 800 mg na dobę, a w przypadku
braku skuteczności zastosowanie sunitynibu w dawce początkowej 50 mg dziennie. Obecnie trwają badania kliniczne nad
ustaleniem roli leczenia chirurgicznego w skojarzeniu z imatinibem oraz skuteczności innych leków celowanych molekularnie
w przypadku występowania oporności w czasie leczenia imatinibem. Dostępne dane odnośnie leczenia uzupełniającego
wskazują na poprawę przeżyć wolnych od nawrotu, ale wpływ tej strategii na przeżycia całkowite i optymalna długość czasu
leczenia są nadal przedmiotem badań. Przedstawione zasady postępowania diagnostyczno-terapeutycznego powinny być
praktycznie wprowadzane przez lekarzy zajmujących się chorymi na GIST w Polsce. Zaleca się rejestrowanie przypadków
chorych na GIST w ramach narodowego Rejestru Klinicznego ([email protected]) oraz standardowe leczenie chorych
w wielodyscyplinarnych zespołach, mających doświadczenie w terapii GIST i włączanie nowych przypadków GIST do
prospektywnych badań klinicznych.Gastrointestinal stromal tumors (GIST) are the most common mesenchymal tumors of gastrointestinal tract. Advances
in the understanding of the molecular mechanisms of GIST pathogenesis have resulted for last years in the emerging of
GIST as a distinct sarcoma entity. The paper describes guidelines for diagnostics and therapy of these tumors based on
scientific basis and experts’ experience, which are commonly accepted and worth to recommend. Overexpression of KIT
receptor, as a consequence of mutation of protooncogene KIT, is highly specific for GIST and enable for detection by
immunohistochemistry staining (CD117) in tumor specimens. It is the most important criterion in microscopic diagnostics
and indications for treatment with small-molecule tyrosine kinas inhibitors. Sending material for molecular analysis is
strongly recommended (for KIT and PDGFRA genotyping). Radical surgery is still the mainstay treatment for primary,
localized, resectable GISTs, although high percentages of the patients after potentially curative operations develop recurrent
or metastatic disease. In inoperable/metastatic lesions the treatment of choice is tyrosine kinase inhibitor – imatinib mesylate
– the first effective systemic therapy in advanced CD117(+) GIST. Recommended initial dose should be 400 mg daily
(800 mg for exon 9 KIT mutants). Monitoring of the therapy should be based on serial computed tomography imaging of
abdominal cavity with the assessment of changes of tumor size and density. In case of disease progression the increase of
imatinib dose to 800 mg daily is recommended and if further progression exists – sunitinib in the initial dose 50 mg daily
should be introduced. Clinical trials evaluating the role of surgery in combination of imatinib and the efficacy of other
molecular targeted drugs in resistant cases are ongoing. Existing data indicate beneficial role of adjuvant imatinib therapy
in terms of relapse-free survival, but the impact of this policy on overall survival, optimal duration of adjuvant therapy and
criteria for its implementation are currently investigated. Presented recommendations for diagnostics and therapy of GIST
should be practically implemented by physicians involved in management of GIST patients in Poland. The including GIST
cases in national Clinical Registry ([email protected]) and standard treatment of patients in multidisciplinary team with
expertise in GIST therapy, as well as enrollment of new cases to prospective clinical trials, are recommended
