GİRİŞ VE AMAÇ
Gebelik ve doğum fizyolojik bir olay olarak kabul edilmekle birlikte özellikle kadın için stresli dönemlerdir. Özellikle ilk gebeliklerde ebeveyn olmayı öğrenme, uyum sağlama, plan ve hazırlık yapma konusunda bireylerin bilgi arama davranışları oldukça üst seviyededir. Anne baba adayları bu amaçla sağlık çalışanlarından danışmanlık almak, yazılı-görsel ve işitsel yayınları takip etmek, bilişim teknolojisini kullanmak ya da gebe eğitim sınıflarına katılmak gibi girişimlerde bulunurlar. Bu dönemde kendisine ve doğacak bebeğine önem veren anne baba adayları prenatal bakım ve yardım alma çabası içinde olurlar. Prenatal dönemde gebe eğitiminin birçok olumlu etkisi bulunmaktadır.
Eğitimin eşler arasındaki ilişki ve annelik rolüne bağlanma üzerine olumlu etkisinin olduğu, postpartum dönemde sosyal desteği arttırdığı, gebelerde sağlık bilincini yükselttiği, annenin gebelik ve doğum eylemi sorunlarıyla baş etme gücünü, doğum esnasında kendine güvenini sağladığı ve anksiyeteyi azalttığı, normal
doğuma eğilimi arttırdığı belirtilmektedir. Gelişen teknoloji ile bilgi edinme kaynakları sayıca ve nitelikçe değişim göstermiştir. Bu bakımdan edinilen bilginin kaynağı, doğruluğu, kullanılabilirliği çok önemlidir. Özellikle bilişim teknolojisi alanında yaşanan gelişmeler dünyada olduğu gibi ülkemizde de önemli
değişimlere neden olmuş, internet gün geçtikçe artan, değişen ve gelişen bilgiyi yayma konusunda önemli bir araç haline gelmiştir. Televizyon ve radyolarda sayıca artan sağlık programları yine bireylerin sağlık konusunda birçok anlamda bilgi edindikleri araçlardır. Teknolojik araçların kullanımının artmasında en
önemli faktör ulaşılabilirlik ve tekrar ulaşabilirlik, zaman ve maliyet konularında sağladığı avantajdır. Ulaşılan kaynağın bilgi düzeyinin doğruluğu ve kullanılabilirliği ise endişe yaratan dezavantajıdır. Bu bakımdan hekim, ebe ve hemşirelerin, anne baba adaylarının bilgi gereksinimlerine göre farklı eğitim yöntemleri kullanarak eğitimlerini planlanması ve eğitim programlarının güncel teknolojiye dayalı
olarak yapılabilmesi için bilgi teknolojilerini yakından izleme ve öğrenmeleri kaçınılmazdır. Bu çalışma, gebelik süresince gebelerin teknolojik araçları ne amaçla, ne sıklıkla ve ne düzeyde kullandıklarını belirlemek amacıyla planlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Kesitsel tipte tanımlayıcı olarak planlanan araştırma için literatür doğrultusunda araştırmacı tarafından hazırlanan anket formu kullanılacaktır.
Araştırmanın Evren ve Örneklemi
Çalışmanın evrenini Aralık 2014-Şubat 2015 tarihleri arasında Adana Kadın Hastalıkları ve Çocuk Hastanesi polikliniklerine başvuran kadınlar, örneklemini ise çalışmanın yapıldığı tarihler arasında gebe polikliniğine başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden sağlıklı gebeler oluşturacaktır.
Veri Toplama Araçları
Veri toplama formu literatür taranarak özgün olarak hazırlanmış olup, gebelerin sosyodemografik özellikleri, obstetrik öyküleri, teknolojik aletlerden günlük yaşamlarında yararlanma düzeyleri ve gebelik süresince bilgi edinme konusunda teknolojik aletleri ne amaçla, ne sıklıkla ve ne düzeyde yararlandıklarını
belirlemek üzere hazırlanmış 30 sorudan oluşmaktadır.
Bulgular: Gebelerin yaş ortalaması 27±6.24’dir. Gebelerin %98.5’i evli, %53.1’i en az ilkokul düzeyinde eğitim almış, %91.5’i çalışmıyor, %70’i gelir düzeyi orta, %24.5’inin ilk gebeliği, %26.9’u hiç doğum yapmamış, %30’u 1 veya daha fazla gebelik kaybı olmuştur. Katılımcıların %92.2’si günlükhayatında teknolojik aletlerden faydalanmaktadır. Televizyon, radyo ve internet oranla daha fazla
kullanılarak %84.6 oranında izlenmektedir. TV sıklıkla film izlemek, haber programı izlemek ve bilgi edinmek amaçlı kullanılmaktadır. İnternet ise sırasıyla bilgi edinmek, sağlıkla ilgili programları takip etmek ve meslek amaçlı çalışmak için kullanılmaktadır. Gebelik süresince %17.7’si bu kaynaklardan kullanımı
artırmışlardır. TV izlemede %27.7, radyo dinlemede %16.9 bilgisayar kullanımında %27.7’lik artış olmuştur.
Gebelik haftasına göre değişimler, bebek bakımı ve sağlığı, gebelikte yapılan testler, gebelik problemleri teknolojik aletlerden yararlanmadaki artışın nedeni olarak belirtilmiştir. Gebelerin %56.2’si teknolojiden yararlanmayı güvenilir bulmaktadır. Bilgileri, mantıklı ve doğru bulduğu, alanında uzman kişilerce
hazırlandığı, güncel ve her konuda bilgi verildiği, farklı sitede benzer açıklamalar olduğu, kolay ulaşıldığı,kaynaklara dayalı olduğu için güvenilir bulduklarını belirtmişlerdir. Gebelerin %30’u interneti daha güvenilir bulmaktadır. Gebelerin %59.2’si edindikleri bilginin bir kısmını, %9.2’si tamamını hayatına aktarırken, %31.5’lik bir kısım yaşantısına yansıtmamaktadır. TV’de gebelikle ilgili kadın programları, sağlık programları ve çocuk gelişimi ile ilgili programlar takip edilmektedir. %40.8’i internette gebelik-annelik çocuk ile ilgili birçok siteden yaralanmaktadır. Bunun yanı sıra %17.7’si ünlülerin tavsiyelerini, %13.1’i
internet tabanlı eğitim programlarını, geri kalanı gebelik ve doğumla ilgili çeşitli görselleri ve videoları takip ettiklerini belirtmişlerdir. Katılımcıların %40’ı TV, radyo ya da internetten edinilen bilgileri ebesine veya doktoruna danıştığını, %64.6’sı bu bilgileri yararlı bulduğunu ve %50.8’i başkalarına önerdiğini belirtmiştir.
Öneride bulunanların sadece %1.5’i sağlık profesyonelidir. Buna karşın yaklaşık üçte birine arkadaşları, geri kalanına eşi ve yakın akrabaları öneride bulunmuştur.
Sonuç: Gebeler, günümüzde teknolojik olanaklardan büyük oranda yararlanmakta ve buralardan edindiği bilgileri, uygulamalarını günlük yaşantılarına bir şekilde yansıtmak ve büyük oranda birbirlerine önermektedir. Buna karşın herhangi bir sağlık profesyoneline danışma oranı oldukça düşüktür. Bu dönemde edinilen bilgilerin güvenilirliği son derece önemlidir. Bu bakımdan prenatal dönemde ebeler,
gebelerin her izleminde bakım gereksinimlerini belirleyerek eğitim, danışmanlık, savunucu ve uygulayıcı rolleri ile kadınlara ulaşmalıdır
