Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu: Türk Tarih Kurumu
Abstract
Foça Batı Anadolu’da Prehistorik dönemden başlayarak Arkaik, Klasik, Helenistik,
Roma, Bizans, Ceneviz kolonisi ve Osmanlı dönemlerinde sürekli iskân
görmüş, çok katmanlı bir yerleşimdir. Kentte arkeolojik kazı çalışmaları 20. yüzyıl
başından günümüze aralıklarla devam etmektedir. Üçüncü dönem kazı çalışmaları
Prof. Dr. Ömer Özyiğit başkanlığında 1989 yılından beri sürmektedir. Modern
Foça kenti, tarihi yaklaşık M.Ö. 3000’lere dek uzanan antik Phokaia kentinin üstünde
bir katman olarak bulunmakta ve kazı çalışmaları da kent içi arkeolojik
alanlarda yoğunlaşmaktadır.
Kentin tarihi katmanlaşmasında en üst tabaka olarak Osmanlı dönemi sivil
mimarlık örnekleri öne çıkmaktadır. Bununla birlikte modern kent dokusunu az
katlı, niteliksiz betonarme yapılar oluşturmaktadır. Kentte ilk sit kararlarının belirlendiği
1977 yılından günümüze dek sit sınırları pek çok kez değişmiş ve bu durum
yeni yapılaşmanın önünü açmıştır. Özellikle turizmin ve ikincil konut yapımının
artması ise kültür varlıklarına zarar vermiştir. Bu olumsuz durum kent içi arkeolojik
alanlarda katmanlaşmanın zarar görmemesi için farklı yaklaşımlara gereksinim
duyulduğunu göstermektedir. Kentsel arkeoloji çalışmaları bu gereksinime yanıt
verecek nitelikte olup, kapsamlı tarih araştırmaları ile desteklenen kazı çalışmalarında
ortaya çıkan verilerin, kentlerin koruma, planlama ve gelişim süreçlerine
eklenmesini öngörmektedir