L-awtur janalizza l-kitba ta’ Dun Karm li fiha hemm imsemmi Santu Wistin.N/

Fenech, D. M.

Maltese

OAR@UM

Santu Wistin fil-Msieb u 1-Qalb ta' Dun Karm Ta' JJ. M. FENECH SABlLH, i>Xthhar hu l-1sem qawwi ta' . Santu Wistin fil-hsieb u 1-qalb ta · kull bniedem. Kulhadd jitgha.xxaq bil-genju 1neraviljuz ta' da.n il-persunagg Lekk gholi. Il-qawwa tal-kobor tieghu gnadha. ssaltan trijonfalment I' dawk 1-artijiet kollha fejn !Jemm tperper il-Bandiera tar-Heligjon vera, il-Knsja ta' Kris-tu. Dun Ka.nn, maghruf 1-ltalJa bhala "lo Zanella maltese'' u \Ja.Ita, bhala "1-ikbar Poet.R Nazzjonali", ma jghannix it-twe-lid tnl-Ehir Dntt.nr. izda 1-konversjoni, il-virtujiet, il-genju "traordimtrju u 1-mewta qaddisa tieghu. Ma jistax iknn li f'dan il-ftit \Visa' nfissru seww<L 1-kobor ta' 1-imhabba ta' dan il· Poeta lejn icl-Duttur tnl-Grazzja; Cll'ma nixtiequ ngibu biss xi hag·a fil-qosor. Dun Karm jithassa.r b'reqqa ta.' qalb iz-zghuzija ta' Bantu Wistin. u jibki mieghu minhabba dik il-qag:lida tan-nikct li kien nha mf'ttt kien ghadu '! boghod lllid-Din Nisrani, mitlnf fid-dlamijiet tal-pjacir qanieg : Bt'.jll 1:-.:-xlwjlm u l-gorf f!-~thjar ta. ztnienek, Wi<st.in, sibt ruhek u, jahasra, liema, (+ntnet. ta · qsim il-qa,]b, ljieli mbikkijn Cian·het zgflllzitek! (1) Huwa jing.liaqad ulmll ma' ~:mta Monika, u fil-waqt li lllaghha jm nr fi lmisja m warrlm. huwa jitlob bl-ikbar herq.t .<.,akemm it-ti.fel iugrat. ta' rtik 1-0mm imnikkt.a jqum rebbiehi mill-mewt tad-dlamijiet 11 1-pjac\iri qarrieqa glJtl.:l ha.jja t.a.' dwul tas-sremn 11 lwna li ma jintemnn. Isimglm 1-gnanja tar-rebl'Ja: He bah il-Haqc1 11 s-8('\\'Wa. Il-.~isem ra.zan Ta-M il-l1akrrw tar-nth; go qalbek nizel Hhnl nida fnq mmla 1-liajr tas-sema 1 T siht il-hemt. ( 1i1aruft il-hidu tal-tlOlljit>l! 11 t-tennna: (+!Janlft hlek innif"t"k n lil g-t1ajrek; Filimt 1-imgtJOcldi n li gej, u ntjt fuq kollox Jahkem n~icb widierl. (2). SANTU WISTIN 81 U dan il-J.:I,o;ieb wiehecl m'hux iehor .ghajr Dak li jista' kollox, li kien mexxieh ghall-port tal-helsien, gtuts-sahha eterna tar-rub; huwa. wkoll Dak li nttru "ewlieni fuq il-merhla tie-gnu" Un. gtwlllieh bl-imt1abba tieghu Divina lejn is-sema u "bhal xemx qiegr1du fnq il-gnccata'' 14l.biex h'gherfu jdaw· wal il-holqien kollu. Fit-wn~1 t li kien lwkk fil-gholi, \Vistin t.efa' h~n;~u ~etghan•: hhala ljnn qalbieni lejn id-dinja kollha u lehnn w1dd1eb1 nsamn ilwrwat bhnl ra2-thda. minn belt ghal belt, minn art gha1 a"t. u -.:a fl-nht1ar wasal nkoll Ruma. 11 n.sema' jghirtilha: ...... "Ta' 1-impem tie.ghek Li rhant bil-gliodda tRl-'tm1xijn. \VaHlet Ts-siegha tnt-twellija ..... . lzrl'int ma tmntx: tilqima safja. Rhiha, 'ritfa' 12:n sidrek tut.ija gdida, u minnek 'I'onrog is-Sliema bhal rna harget !larha. T1-Pi'lrPx thedcliiln." (5). :\Ialli qal hekk, Wistin heda jkellem lix-"xirka. t.R' ()esu". il-Knisja mqaddsa, u lilha qalilha li gt1andha gmiel ta' xehb<t f"waqtha, b'.glutjnejn qi·shom zewg kwiekeh li fihom dawl gewwieni 1i qatt ma jikfes. Il-gnus kollha huma wirt tagnha u d-&etglia 1i hija gt1andha ma tintemm gatt. Fuqha jitkissru 1-ghodod ta' l-egt1dewwa, izda hija, Sultana, tol1rog rehhietJ•t fi<1-sekli kollha. · Ma labaqx .gfia.dda hatna zrnien. li 1-profeziji ta · Santn Wistin rna bdewx ikunu mwettqa. wanda wara 1-ohra. Ghal-hekk malajr naraw li Belt. is-Sehn' nlioljiPt. bdiet f;nin rtajl qajl u toqrob lejn il-qahar sakemrn Bla hoss ig·garfet minn kulhadd minsija . ll-qawwa. ta' bla ta.rf 1i kienet Rurna. (6) IZda 1-Barbari li kienn qerdu Ruma pa.gana biex. bla ma riedu, He.kk kibret, mill-qadirna izjed. .sabina, Rurna ohra, mghannqa mas-Salib ta' Kristu, Ruma li rna t.mut qatt, n qatt m'hi xiha. (7), ma ki~ux .knnt<:-nti bil-qerda taghha bi.ss. Riedu jaghmlu ,'ltra. tn kulhmk!t'n. Gnalht>kk g€'wwa l-Affrikn niBimp;t111 IL-MALTI Gtwddejja 1-hamla fuq il-lVIawritanja, 'ra1-Vandli, tn' l-Alani b'(+enseriku, 'Tirfe~. tkis,;er u teqrfd kull ma jig; .<Jnclcliem mixji'tlm. (8) B'hekk 1-:\ffrilw tn' Pnq saret l-g·halqa tal-battalja 11 t -tea.tru ta' gnemil l-izjed fahxi. Il-biza' .. il-qilla., il-limq, 1-i.st-ragi, 1-imwiet ta' nies ta' kull sess u ta' knll eta, mingl1ajr twl-"ien ta' sa(!enloti, knejj0s je>v nrta li jheddu 'i-Affrilm kolliw. Pl-ahhar lppona, li hija l-g·awhra 1-izjed ghaziza ghal Santu Wistin, tkun ukoll a.ssedjata. Il-poplu kollu mqanqal n mhaw-wad, kolln mbezza' u mghaggel jigri gtw.l .ghand ir-Ragtwj ghaziz tie,!}'tm u ·jitolbu pariri, gha,jnuna., hniena. \Vi.stin, mif-ni u mganq~1l minhabba 1-pm·iklu li jhedded ii-Belt mahbubn tiegrm, .ioff1·i lil Alla t-talb, ix-xehir, il-biki n 1-ilfiq tiegt111 gtJa.ll-t1ebiC'n tal-merhla tiegnu minn idejn il-Vandli u izjed u izjecl mill-perildn li jitilfn 1-fidi. I.Zda, meta hecla jnra li l-qagt1da bdiet tm nr· mill-twzin gl1al agt1ar, ma felahx jam 1-qerda tal-Knisja. matibuba. tiegtm. u l-mewt ta' hafna. mill-mernla tiegtm. <H1alhekk irl;nnvar il-t1arC'a t.iegtm lejn is-Rema n ijtlob 'l Alla: E'nles, M ulej, il-knisja li ra:wwamtl€·k, Enle,s il-belt li ji€n nabbejt bhal da~·i : Jekk le Mulejja, ehlisni minn dal-jasar, Tgborni mie.gnek. (9) }linn dawn iz-zewg· talbiet toghg·ob lil Hi1iena Divina, it-tieni wal1cla. Alla. n1.a jridx li x-xwejjah Wistin ikun wieued minn da.wk li jaraw qpetta.klu hekk tal-biza.' u hekk qa.lil. Gha.lhekk Wist in ja.qbdu deni qa.wwi, jintefa' f' qegl1 ta' sodda u jitlob lil clawk ta.' rna.' dwarn : .iVlal-t1ita.n ta' kamarti, knll fejn tista; Harsti tigg·erra. h'ittri kbar miktuba. Qeghduli s-salmi, da,vk li bihom heka David profeta, U haUuni ha.wnhekk watHli ma.' hsiebi. (10) Pil-waqt li l-ghedewwa kienu jassecljaw 11-belt, Wistin hha.l donnu nesa, x'kien qed i·sir maJwaru, u heda igliarbel iz-zg·tmzija tiegliu. Rn n sPmn' lil ommn Monika i;"·iddl;i1, t\\~ssieli SANTU WISTIN 83 i(·l:anfru, taghdru, tistennit>h j ikkonwrti ·u sa fl-a1ll1ar tahf!du. Becht .iixtarr i:rgulitu, "il·qa.wwa t'Alh li t1akmitn qajl qajl bla qa tt ma rt1irt u". (11)), in-mn· ta' 1-imha hba li kien gl1adu jik-bc•,; go qrllbu, il-hidm::t tit·gtm iuken minn xewqtu . .Jibki u jiL•-k; h'q::tlh ma.qsuma fnq il-hnba fa' l-ishat1 min ta.' hajtu, n jitloh '1 Alltt g·lurjnuna, hnirna, mnhfra. Qabe1 mfl n-na.r lwda jhaddan til lppona, qalh Wist.in, li k!t~uet hahhct tant. wa(jfet n kcc:t1et. Gtutlhekk huwa la ra l-thnrbitn tal-belt li kien igtwzz "hhal wahrla. minn ulied U!!lll'l .. 1}:2), n l-inqas :-;Ptna' l-biki tn' tfajlict imgl1annqa ma· ,;itlt•r ommhom li ki. nn _jmntn minghajr ma jaJu. (+ismn nizel jnrqod fil-ll(lnJ1 t'mmnn t1an ina, 1-art li nisslitn n rutm tt.aj~·F-t lejn is-Sema. ''.Jghihu u jintilfu''. jgt1id il-Poeta lil Rantu Wistin ·'('ida. Kartag·ni, Tppona", izrla "Akta r miz-zonqor n 1-azza t I" saht1itha 'Jlihrp' l-kelma li ktibt., n ma.ghha c1-dija 8nfja t.n' t1siebek". om (l i "Lil Snnt.n \ViRtin" (~"dan 1-ewwel ver&, "ix-x<'bba" tin·ifP-ri.ui gtJall-Kni~ja, u ''1-gm·f'' gtwll-lmpC>ru Ruman); (2) Ibid; (3) Ibid; (Jj I hid; (•3) I hid; (6) Roma lmmortalis; (7) Ibid; (8) Tl-l\iewt ta' Bantu \Vistin; (9) Thiel; (10) Il-.\fcwt ta' Sa.ntn Wistin; (11) Ibid; (12) Ihid; (]!3) Ihid. & , . 1 Q . _ tJ ,7 (' L1 .. ·~ ~ "- ~~~ v.;,?,-.. GAWHAR TA' HSIBIJIET l":fin hu gnani?-Min ma jixtieq xejn.-Min hu fqir?-lx-xtnn. La tiftakarx fil-gid: li ghamilt; izda ftakar fil-gid li ·rcevejt. ll-vlegga mhux dejjem tolqot da:k li thedded. Tkellem 1-ahhar wiehed; iskot 1-ewwel wiehed. 

Santu Wistin fil-ħsieb u l-qalb ta' Dun Karm

https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/56486/1/Santu%20Wistin%20fil-%c4%a7sieb%20u%20l-qalb%20ta%27%20Dun%20Karm.pdf

Santu Wistin fil-ħsieb u l-qalb ta' Dun Karm

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

OAR@UM