Autorzy podjęli próbę z charakteryzowania jakości w znaczeniu ogólnym jak i szczegółowym. Wymagania szczegółowe odnieśli do znaczenia jakości w pracy pielęgniarki. Dokonali wielopłaszczyznowej oceny jakości pracy pielęgniarki przy uwzględnieniu wymagań jakie są stawiane w zawodzie pielęgniarskim.The authors attempt to characterize quality in general as well as in detail. The detailed requirements were related to the significance of quality in nursing. A multilevel assessment of nursing work was made taking into account the requirements nurses have to meet

Brukwicka, I.

Cichá, M.

Kazura, R.

Kopański, Zbigniew

Kurowski, A.

Marczewska, S.

Polish

Jagiellonian Univeristy Repository

● JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2011 (1) ●  3 ● JOURNAL OF PUBLIC HEA , NURSING AND MEDICAL RESCUE ● No.1/201   ●     Streszczenie - Autorzy podjęli próbę z charakteryzowania jakości w znaczeniu ogólnym jak i szczegółowym. Wymagania szczegółowe odnieśli do znaczenia jakości w pracy pielęgniarki. Dokonali wie-lopłaszczyznowej oceny jakości pracy pielęgniarki przy uwzględ-nieniu  wymagań jakie są stawiane w zawodzie pielęgniarskim. Słowa kluczowe - jakość, opieka pielęgniarska, pacjent.  Abstract - The authors attempt to characterize quality in general as well as in detail. The detailed requirements were related to the sig-nificance of quality in nursing. A multi-level assessment of nursing work was made taking into account the requirements nurses have to meet. Key words - quality, nursing care, patient.     I.WSTĘP   pieka zdrowotna tworzy optymalne warunki do utrzy-mania zdrowia. Jest formą działalności państwa na rzecz jego zachowania. Państwo podejmuje szeroko zakrojone i zaplanowane działania prawnie i finansowo umocowane, stanowiące pewną całość, której elementy łączy wspólny cel jakim jest zdrowie i jego potęgowanie. Integralną część opieki zdrowotnej stanowi opieka pielę-gniarska, która zajmuje szczególną pozycję w całym syste-mie.   Afiliacja: 1. Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna  w Jarosławiu.  2. Univerzita Tomáše Bati ve  Zlíně Česká Repu-blika. 3. Collegium Masoviense Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu (korespondencja; e-mail:  zkopan-ski@o2.pl).  4. Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński.     mie. Jej specyfika polega m.in. na tym, że sprawuje ją w spo-sób ciągły i bezpośredni nad pacjentem chorym, jak i zdro-wym,  uczestnicząc prawie we wszystkich działaniach profi-laktycznych i promocyjnych na rzecz potęgowania zdrowia [1-3]. Opieka pielęgniarska sprawowana jest przez fachowy, wy-kształcony personel pielęgniarski. Umożliwia nie tylko zapo-bieganie chorobom, ale także umacnianie i przywracanie zdrowia. Pielęgniarstwo podlega nieustannie procesowi pro-fesjonalizacji, dzięki czemu wzrasta ranga pielęgniarki w ogólnym systemie. W ostatnim czasie w większości krajów wprowadzane są zmiany w praktyce pielęgniarskiej i w edukacji pielęgniarek. Najogólniej ujmując zmiany te dotyczą [4]:  rozszerzenia zakresu praktyki pielęgniarskiej  poprawienia jakości i efektywności praktyki pielę-gniarskiej Podejmuje się wiele wysiłków w kierunku poprawy jakości pielęgnowania, a także podnoszenia poziomu jego efektyw-ności. Pielęgnowanie uważane jest za profesję, którą cechuje wypracowanie własnego kodeksu etycznego i standardów zawodowych, wyspecjalizowane usługi i wypracowane pod-stawy teoretyczne wykonywania poszczególnych czynności i procedur zawodowych. Profesjonalizm pielęgnowania obli-guje do posiadania wiedzy przez personel, jakich świadczeń jest kompetentny udzielać. „Świadczenie zdrowotne to działanie, które służy zachowa-niu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, a także działania medyczne wynikające z procesu leczenia. Nato-miast świadczenie pielęgniarskie, to każda usługa wykonana przez pielęgniarkę na rzecz pacjenta, zdrowego lub chorego, związana ze sprawowaną nad nim opieką."[5] Udzielanie tych świadczeń można określić jako :  ustalenie problemów pielęgnacyjnych  rozpoznawanie warunków i potrzeb zdrowotnych  sprawowanie opieki pielęgnacyjnej Rozważania o jakości  (Consideration of quality) R  Kazura1, M Cichá 2 , I  Brukwicka1, Z  Kopański3,4 , S  Marczewska3 , A  Kurowski 3  O ● JOURNAL OF P I  HEALTH, NURSING AND ME ICAL RESCUE ● No.1/2011 (3-5) ● ● JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2011 (1) ●  4 ● JOURNAL OF PUBLIC HEA , NURSING AND MEDICAL RESCUE ● No.1/201   ●    realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji  samodzielne udzielanie, w określonym zakresie, świadczeń zapobiegawczych,    diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz prowadzenie edukacji zdrowotnej  II. JAKOŚĆ W PIELĘGNIARSTWIE W pielęgniarstwie można wyodrębnić pewne funkcje, któ-re skierowane są bezpośrednio na pacjenta [6]:  funkcja wychowawcza- polega na kształtowaniu oso-bowości pacjenta, zwłaszcza poczucia jego odpo-wiedzialności za własne zdrowie i osób najbliż-szych, przygotowaniu do prozdrowotnych zacho-wań, do współudziału w procesie pielęgnowania, do samoopieki. Funkcja ta wiąże się również z przygo-towaniem rodziny pacjenta do sprawowania nad nim opieki w domu.  funkcja opiekuńcza- polega na rozpoznawaniu zapo-trzebowania na opiekę pielęgniarską, pomaganiu w rozwiązywaniu problemów, które mogą być wyni-kiem aktualnego stanu zdrowia lub mogą być reak-cją na proces diagnozowania, leczenia lub rehabili-tacji.  funkcja promowania zdrowia- dotyczy promowania zachowań prozdrowotnych i stwarzania osobom ob-jętym opieką warunków do prowadzenia prozdro-wotnego trybu życia.  funkcja profilaktyczna- polega na przeciwdziałaniu stanom zagrożenia zdrowia i życia, zapobieganiu i ograniczaniu ryzyka wystąpienia chorób i ich powi-kłań  Grajcarek A. funkcje te charakteryzuje nastę-pująco [7]:   funkcja terapeutyczna- związana jest z wykonywa-niem czynności mających związek z procesem dia-gnozowania, terapią i rehabilitacją, wykonywaniem zabiegów zleconych przez lekarzy lub innych człon-ków zespołu terapeutycznego, wiąże się z tzw. po-mocą przedlekarską.  funkcja rehabilitacyjna- związana jest z pomocą pa-cjentowi w uzyskaniu niezależności i kształtowaniu umiejętności radzenia sobie z sytuacją choroby lub niepełnosprawności. Pielęgniarki zobligowane są do pełnienia powyższych funkcji na jak najwyższym poziomie jakościowym. Analiza charakteru i zakresu zadań wynikających z poszczególnych funkcji zawodowych pielęgniarki pozwala stwierdzić, że wy-łącznie współpraca na określonych zasadach prowadzi do zrealizowania wyznaczonych celów ochrony zdrowia, w tym, także podsystemu pielęgniarstwa. „Usługa pielęgniarska powinna prowadzić do określonego, pożądanego wyniku. Proces i przebieg wykonania tej usługi musi odpowiadać pewnym normom. Przede wszystkim musi być dla pacjenta procesem bezpiecznym. Standardy służące ocenie jakości usług pielęgniarskich powinny być akceptowane przez pielę-gniarki wykonujące daną usługę. Znajomość wymogów jako-ści w pracy pielęgniarskiej jest niezbędna zarówno dla świadczeniodawcy, jak zleceniodawcy. Brak dbałości o ja-kość w pracy pielęgniarskiej wpływa ujemnie na stopień za-dowolenia pacjenta." [7] Przekształcenia zachodzące w ochronie zdrowia poniekąd wymuszają podjęcie tych kroków. Pielęgniarstwo musi usta-wicznie doskonalić swoje usługi świadczone pacjentom. Świadoma troska i zaangażowanie w problematykę jakości daje poczucie zadowolenia zawodowego, zwiększa odpowie-dzialność i autonomię. Buduje partnerstwo w działaniu. „ System opieki zdrowotnej we współczesnym świecie dąży do stałego wprowadzania zmian oraz działań lepiej dostoso-wanych do potrzeb społecznych. Kierunek tych przeobrażeń wynika z przyznania priorytetów działaniom promującym zdrowie i profilaktykę. Planowanie zmiany powinny wpływać na podnoszenie efektywności systemu, a tym samym na ja-kość opieki zdrowotnej."[7] Pojęcie jakości towarzyszy człowiekowi od zarania dzie-jów. Jego zdefiniowanie jest trudne, ponieważ ma ono wiele odcieni znaczeniowych. Pierwsze ślady związane z jakością odnajdujemy w wielu zapisach historycznych. Piramidy egipskie, które przetrwały do czasów obecnych dowodzą, że już wówczas istniała kon-trola jakości i pewne metody jej pomiarów. Problematyką jakości zajmują się fachowcy z różnych dziedzin życia, ponieważ dotyczy ona każdej jego sfery. Wiemy, co to jest jakość. Jednak znalezienie jednoznacznej definicji jest trudne. W przedsiębiorstwach, jakością może być np. miła obsługa lub życzenie klientowi miłego dniaalbo samo stwierdzenie, że przedsiębiorstwo stawia na jakość. Oto kilka przykładów wyjaśnienia pojęcia jakości. Platon uważał, że „jest to pewien stopień doskonałości", J. Juran, że „jest to przydatność użytkowa", natomiast J. Oakland stwier-dził, że „jest to stopień zaspokajania potrzeb i spełniania wymagań klienta", P. Crosby, iż jest to „zgodność z wyma-ganiami" , a E. Deming sądził, że „jakość to przewidywany stopień jednorodności i niezawodności, przy możliwie ni-● JOURNAL OF PUBLIC HEALTH, NURSING AND MEDICAL RESCUE 2011 (1) ●  5 ● JOURNAL OF PUBLIC HEA , NURSING AND MEDICAL RESCUE ● No.1/201   ●   skich kosztach i dopasowaniu do wymagań rynku", definicja PN-EN ISO 9000 wyjaśnia: „Jakość to stopień, w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania". W nowocze-snym podejściu do jakości, pojawia się specyficzne wyja-śnienie tego pojęcia. Najbardziej istotne jest powiedzenie, że jakość to spełnienie oczekiwań klienta. Firma przez cały okres swojej działalności musi zapewnić stabilność jakości swoich wyrobów i wtedy mamy do czynienia z zapewnieniem jakości. „Zapewnienie jakości polega na kompleksowym podejściu do jakości przez cały okres żywotności wyrobu, usługi, od momentu zaprojektowania, poprzez produkcję, kontrolę, do-starczenie do klienta, zainstalowanie, usługę, aż do momentu likwidacji. Jakość jest więc przestrzegana na każdym etapie żywotności wyrobu lub usługi, jest ona również monitorowa-na."[8] Takie działania pozwalają na :  pozyskanie zaufania potencjalnego nabywcy usług do firmy  monitorowanie pojawiających się niezgodności  analiza ponoszonych kosztów  systematyczne doskonalenie jakości  zachowanie uzyskanych certyfikatów i gwarancji za-pewnienia jakości Jakość dotyczy więc wyrobu lub usługi zgodnej z wyma-ganiami i zadowalającej klienta, natomiast zapewnienie jako-ści dotyczy firmy, w której procesy przebiegają bez zakłóceń i pozwalają na powstanie produktu lub usługi, do których klient obecnie i w przyszłości ma pełne zaufanie . Najwięcej zmian w obrębie jakości pojawiło się po II wojnie światowej. Najbardziej wymownym przykładem jest Japonia. Kraj ten w szybkim tempie przeszedł z gospodarki odizolo-wanej do gospodarkizdolnej stawić czoła konkurencji na rynkach światowych. Japonia przyjęła zachodnią filozofię i metody produkcji. Sięgali oni chętnie do prac amerykańskich autorytetów w dziedzinie jakości, takich jak E. Deming czy J. Juran. Równocześnie pojawiają się tam prekursorzy nowej myśli: K. Ishikawa. Zajmuje się on zagadnieniami jakości i analizą problemów przyczyniających się do powstania „bylejako-ści".[9] Według niego, za jakość odpowiadają całe grupy, a nie tylko poszczególni pracownicy. W 1943 roku utworzył tzw. "dia-gram ryby" będący narzędziem pomagającym w rozwiązy-waniu problemów kierowniczych związanych z jakością. Autorytetem w dziedzinie jakości jest również amery-kański statystyk E. Deming. Zdobył on uznanie za kształce-nie menedżerów i propagowanie wiedzy na temat jakości. Jego filozofia opiera się na trzech zasadach:  zorientowanie na klienta  ciągłe doskonalenie  jakość jako system  Deming uważa, że konkurencyjność zależy od zadowolenia klienta. Natomiast na zadowolenie mają wpływ następujące elementy: poglądy, ciągłe doskonalenie produkcji, poprawa sfery usług. Koło Deminga można stosować do wszystkich procesów zachodzących w organizacji, tj. [9,10]:  planuj, tzn. ustal cele do realizacji  wykonaj, a więc wdrażaj zaplanowane procesy  sprawdź, czyli monitoruj przebieg procesów  działaj na rzecz doskonalenia procesu Ważną postacią w dziedzinie jakości jest J. Juran, który jest autorem znaczących publikacji na temat zarządzania jako-ścią. Zajmuje się on planowaniem i organizacją budowania jakości obejmującej ciągłość działań, które określił mianem „spirali jakości". Jej istota polega na przeprowadzeniu prac rozpoczynających się badaniem potrzeb i wymagań użyt-kowników, poprzez projektowanie produktu i technologii, po produkcję, sprzedaż i obsługę. Juran twierdzi, że „zapewnie-nie jakości to ciągłość działańna rzecz jakości, a najważniej-szą rzeczą jest zarządzanie jakością a nie sama technologia."  [11].  III. PIŚMIENNICTWO  [1] Bank J. Zarządzanie przez jakość. Podstawy zarządzania. Warszawa; Wydawnictwo Gebethner I S-ka, 1997. [2] Drucker P F. Skuteczne zarządzanie. Warszawa;  Wydawnictwo PWN, 1978. [3] Gozdek N. Rozmowy o profesjonalizacji w pielęgniarstwie.  Lublin; Wydawnictwo WERSET, 2009. [4] Kautsch M. Zarządzanie w opiece zdrowotnej - nowe  wyzwania.  Warszawa; Wolters Kluwer, 2010.  [5] Ksykiewicz - Dorota A. Zarządzanie w pielęgniarstwie.  Lublin; Wydawnictwo Czelej, 2005. [6] Ksykiewicz-Dorota A. Podstawy organizacji pracy pielę-gniarskiej. Lublin; Wydawnictwo Czelej, 2004. [7] Grajcarek A. Jak włączyć się w przekształcenia systemowe  zachodzące w ochronie zdrowia. Kraków; Wydawnictwo  Ad Vocem, 1999. [8] Krot K. Jakość i marketing usług medycznych. Warszawa;  Wydawnictwo Wolters Kulwer Polska, 2008. [9] Lenartowicz H. Zarządzanie jakością w pielęgniarstwie.  Warszawa; Wydawnictwo PWN, 1998. [10] Opolski K ,  Dykawska G ,  Możdżonek M.  Zarządzanie przez jakość w usługach zdrowotnych.  Warszawa; Wydawnictwo Ce De Wu, 2009. [11] Kuc BR. Zarządzanie doskonałe. Warszawa; Wydawnic-two Menadżerskie PTM, 2002. 

Consideration of quality)

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/154358/kopanski_et-al_rozwazania_o_jakosci_2011.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Consideration of quality)

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository