The Power of not Judging: Psychology, Cultural Studies and Classical Studies as Public Languages

Abstract

Przedmiotem rozprawy są formy obecności trzech dziedzin akademickiej nauki – psychologii, kulturoznawstwa i filologii klasycznej – w sferze publicznej. Badania nad przemianami systemu nauki i szkolnictwa wyższego sugerują, że formy tego rodzaju powinny zanikać. Kryzys publicznej legitymizacji uniwersytetu i podporządkowanie niegdyś regulowanych przez więzi wspólnotowe sfer życia akademickiego biurokratycznej kontroli lub regule rynku, powinny – jak się zdaje – sprzyjać wycofaniu uczonych ze sfery publicznej.Wyniki badań przeprowadzonych w ramach niniejszego projektu stanowią argument przeciwko tej hipotezie. Uczeni biorący w nich udział dostrzegali bowiem publiczny sens swojej pracy. Nadawali jej jednak znaczenie nie przez odniesienie do instytucji uniwersytetu, ale swoich dyscyplin naukowych. Kryzys publicznej legitymizacji uniwersytetu nie przeszkadzał im odnaleźć się w sferze publicznej, ponieważ źródłem poczucia misji był dla nich raczej obraz świata wpisany w ich dyscypliny.Czemu, jeśli nie publicznemu zaufaniu dla instytucji uniwersytetu, zawdzięczają one swoją wiarygodność? Główna teza niniejszej pracy głosi, że źródła prawomocności dyscyplin naukowych przypominają źródła prawomocności religii. Dziedziny te wprowadzają do publicznej debaty ten sam co religia rodzaj dystansu: nie jest to określony konwencją dystans pomiędzy osobami publicznymi, ale konflikt pomiędzy językami nauki (lub religii) a potocznym rozumem. Tak jak religie zdają się zajmować sprawami większymi niż doczesne, tak również dyscypliny nauki zdają się wskazywać na istnienie potężniejszych praw, większej sprawiedliwości i prawdziwszej historii niż znane do tej pory.W odróżnieniu od publicznych języków wielu religii, cechą form ekspresji charakterystycznych dla badanych dyscyplin jest brak roszczenia do władzy politycznej. Formy te nie mają charakteru zakazów, nakazów ani obowiązującego prawa. Oddziaływają raczej poprzez określanie naszych wyborów lub zdefiniowanie kondycji. Typ władzy symbolicznej, którą mogą zmobilizować, określony jest w pracy jako „władza niesądzenia”, ponieważ skłania nas on do zawieszenia sądu w jakiejś sprawie. I tak język psychologów uczy rozdzielać kwestie doznania i moralności, języki kulturoznawstwa i filologii klasycznej stanowią zaś dwie szkoły włączania kulturowej obcości we własną tożsamość.Projekt ma charakter interpretatywny. Na materiał badawczy składają się indywidualne wywiady pogłębione z psychologami, kulturoznawcami i filologami klasycznymi poświęcone sensowi ich pracy oraz wybrane publiczne wystąpienia badanych, w których przekonania co do misji ich dyscyplin znalazły wyraz. Choć cele i metody badawcze były w przypadku każdej z grup takie same, język opisu każdej z dziedzin jest nieco inny. Celem projektu nie było bowiem porównanie dziedzin, ale raczej oddanie ich specyfiki. Na rozprawę składają się w rezultacie trzy względnie niezależne części, poświęcone poszczególnym dyscyplinom oraz wstęp i zakończenie, w których wyjaśnione są cele i metody projektu oraz płynące z niego wnioski.The subject matter of this dissertation are forms of public expression characteristic of three academic disciplines: psychology, cultural studies and classical studies. Researchers of higher education often point to a crisis of public mission. Growing marketization and bureaucratization of universities is also believed to undermine community ethos and thus discourage public engagement of academics.The dissertation is based on empirical inquiry into the matter. Its results do support such claims only partly. Despite the apparent crisis of university mission, scholars who took part in the research saw their profession as publicly useful. Their ethos seemed unhampered by the fact that the institution of university was losing public authority. It was not their institutional affiliation but rather specialized knowledge of their disciplines which gave them a sense of purpose.What, if not the legitimacy the institution of university, makes academic disciplines publicly credible? The central claim of the dissertation is that the latter legitimize themselves in ways similar to those of religion. The similarity consists in the same type of distance introduced into the public sphere. The distance divides the common sense from the academic reason (or religious revelation) by means of language rather than citizens from one another by means of convention. However, while religions sometimes present themselves as sources of the eternal truth, the disciplines only point to the existence of more fundamental laws, greater justice or more reliable historical narratives than the ones we already know.Moreover, unlike some religions, the disciplines make no direct claims to political power. Forms of public expression characteristic of the researched fields of study bear no similarity to orders, condemnations or prohibitions. They have an appeal because they can define our choices or the human condition. The type of symbolic power that these forms of expression mobilize can be called “the power of not judging” since they encourage the search for meaning beyond the good and evil as defined by the common sense. And thus, psychology teaches us not to pass judgment over experience, cultural studies and classical studies give us two ethical lessons on how to make a stranger a part of our identity and still respect his or her autonomy