Młodzi dorośli niedorośli wobec zjawiska infantylizacji kultury współczesnej. Perspektywa polska.

Abstract

Przedmiotem pracy doktorskiej jest trend do przedłużania okresu młodzieńczości i opóźniania podejmowania zadań wynikających z dorosłości, który można współcześnie obserwować wśród młodych dorosłych oraz zjawisko infantylizacji kultury popularnej. Celem pracy jest stworzenie charakterystyki tej grupy młodych dorosłych niedorosłych, tj. osób opóźniających swoje wejście w dorosłość, w Polsce. Młodzi ludzie coraz częściej przedłużają swoją młodość i świadomie odsuwają w czasie moment wkroczenia w dorosłe życie. Może to być konsekwencją zarówno sytuacji społeczno-ekonomicznej naszego kraju, jak i zmiany stylu życia – odejście od tradycyjnego modelu dorosłości, który zakładał realizację konkretnych zadań życiowych wyróżnionych dla tego okresu życia człowieka na rzecz modelu nowoczesnego , bardziej liberalnego, opartego na indywidualnym stylu życia, albo przedłużania okresu moratorium psychospołecznego , co sprzyja trwaniu w fazie przeddorosłej. O upowszechnianiu się zjawiska odraczania dorosłości wśród osób, które ze względu na wiek biologiczny nazywamy młodymi dorosłymi, świadczy wzrastająca liczba młodych dorosłych niedorosłych – osób dorosłych nie wypełniających zadań życiowych – oraz coraz bogatsza oferta kulturowa, skierowana właśnie do tej specyficznej grupy osób. W pracy dorosłość została zdefiniowana w ujęciu prakseologicznym, czyli dorosłość jako kategoria społeczna, a nie jako kompetencja psychiczna. Analiza obejmuje osoby dorosłe pomiędzy 26. – 39. rokiem życia, które powinny wypełniać określone zdania życiowe przypadające na okres wczesnej dorosłości. Za Krzysztofem Rubachą przyjęte zostały następujące zadania życiowe: 1) wybór partnera do małżeństwa, 2) uczenie się życia z partnerem w małżeństwie, 3) rozpoczęcie życia rodzinnego – założenie własnej rodzinny, 4) wychowywanie dzieci, 5) prowadzenie domu, 6) podjęcie pracy zawodowej, 7) podjęcie obowiązków obywatelskich, 8) znalezienie pokrewnej grupy społecznej, 9) uniezależnienie się od rodziców, 10) zrozumienie świata – rozumienie reguł rządzących życiem społecznym, rozumienie polityki, 11) ustalenie hierarchii wartości. Grupa młodych dorosłych została opisana w kontekście zjawiska infantylizacji kultury, który może mieć wpływ na kształtowanie infantylnych postaw, zachowań, systemów wartości młodych dorosłych niedorosłych. Tendencji do opóźniania swojej dorosłości przez młodych ludzi sprzyja właśnie uczestnictwo w infantylnej kulturze współczesnej, która proponuje te same produkty zarówno dzieciom, młodzieży jak i dorosłym. Wielu ze współczesnych badaczy łączy zjawisko infantylizacji z komercjalizacją życia i rosnącym oddziaływaniem rynku na kulturę. Rynek konsumencki nie tylko zaspokaja nasze potrzeby, ale również je produkuje, w myśl zasady maksymalizacji zysków i minimalizacji start, obejmując swoim zasięgiem coraz szersze grupy odbiorców, bez względu na wiek. Coraz częściej mówi się o infantylizacji kultury, jako o zjawisku charakterystycznym dla współczesnej kultury (Małgorzata Bogunia-Borowska, Benjamin Barber, Maja Brzozowska-Brywczyńska, Francesco M. Cataluccio). Można przypuszczać, że uczestnictwo młodych dorosłych w takiej infantylnej kulturze powoduje, że oni też podlegają procesowi infantylizacji. Być może dorośli nie mają wyboru, bo kultura współczesna proponuje im tylko takie wytwory i treści, które przyczyniają się do ich infantylizacji, bądź też mamy do czynienia z sytuacją zupełnie odwrotną, tj. dorośli świadomie wybierają wytwory i treści o charakterze infantylnym ze współczesnej kultury, ponieważ chcą przedłużyć okres swojej młodości (moratorium) lub do okresu młodości powrócić. Próba określenia przyczyn tego zjawiska może okazać się kluczowa dla zrozumienia jego istoty. Wiedza na temat uczestnictwa młodych dorosłych niedorosłych w kulturze, poznanie motywów wyboru konkretnych wytworów kultury z pewnością przybliży nas do odpowiedzi na to pytanie. Zacieranie się granic pomiędzy dorosłością a dzieciństwem jest niezwykle interesującym i istotnym zjawiskiem szczególnie dla osób pracujących z młodzieżą. Otrzymane wyniki badań posłużą przede wszystkim celom poznawczym, ale mogą również przyczynić się do lepszego poznania środowiska wychowawczego i kulturowego, w jakim przebiega proces socjalizacji. Ponadto mogą wpłynąć na zmianę sposobu myślenia o młodych dorosłych niedorosłych, którzy coraz liczniej pojawiają się w naszym życiu społecznym. Poznanie czym dla tych młodych ludzi jest dorosłość, jak ją rozumieją, co dla nich kryje się pod tym pojęciem, może mieć duże znaczenie dla zrozumienia przez pedagoga czy psychologa zagadnień, problemów, związanych z tym okresem życia człowieka. Mogą być również pomocne przy konstruowaniu programu kształcenia ustawicznego dorosłych, programu aktywizacji zawodowej, społecznej, kulturalnej, tak by rzeczywiście odpowiadały potrzebom i aspiracjom młodych dorosłych