W czasie, poza czasem. Twórczość poetycka Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w świetle koncepcji sztuki wyrastających z nauk przyrodniczych

Abstract

Uważna lektura wierszy Krzysztofa Kamila Baczyńskiego ujawnia, że w swej istocie są one poetycką próbą docierania do istoty człowieczeństwa. Dlatego też pierwszym celem rozprawy jest odszukiwanie głębokich tekstowych znaczeń. Analizę wierszy oparto na założeniu, że poezja (jak każda ze sztuk temporalnych) jest zakorzeniona w ludzkiej historii zarówno na poziomie ontogenetycznym jak filogenetycznym i może być traktowana jako nad-zwyczajny przekaz będący splotem sensów werbalnych i pozawerbalnych. Rozumienie czytania poezji w kategoriach intersubiektywnej komunikacji autor-odbiorca - komunikacji, w której czas lektury, stając się czasem muzycznego podzielania rytmów, przekracza bariery czasu historycznego – jest podejściem nowym w badaniach literackich i wymaga ugruntowania teoretycznego oraz metodologicznego. Dlatego też drugim celem pracy jest przedstawienie takich koncepcji sztuki wyrastających z nauk przyrodniczych, które mogą wiele wnieść do myślenia o poezji i jej analizie. Wydaje się, że szczególnie trzy nurty badań i koncepcji: 1) biolkulturowa koncepcja sztuki Ellen Dissanayake, 2) badania z kręgu nurokognitywistyki i kognitywistyki archeologicznej, 3) badania z kręgu psychologii rozwojowej nad wczesną komunikacją i muzycznością komunikacyjną mogą wyposażyć badaczy literatury w cenny aparat pojęciowy oraz narzędzia analityczne.A careful reading of poems by Krzysztof Kamil Baczyński shows that, at its core, his poetry is an attempt to discover and comprehend the essence of humanity. Thus, this dissertation aims primarily at finding deep textual meanings. The literary analysis of the poems is based here on the premise that poetry (as any temporal art) is deeply rooted in human ontogenetic as well as phylogenetic history, and so, it may be seen as a kind of extra-ordinary speech, in which verbal and preverbal meanings intertwine. An innovative approach is offered, to understand the act of reading in terms of intersubjective communication between the author and the reader, such communication in which time of reading becomes the time of musically shared meaningful rhythms and thus crosses the boundaries of historical time. This approach in literary studies requires theoretical legitimization and thorough methodological consideration. Therefore, the second aim of this dissertation is to propose and describe such notions of art derived from natural sciences, that would have something revealing to say about poetry itself and its analysis as well. In particular, three branches of these studies and notions seem to have the potential to provide literary scholars and poetry interpreters with both interesting conceptual apparatus and analytical tools. These are as follows: 1) the biocultural conception of art by Ellen Dissanayake, 2) cognitive neuroscience along with evolutionary cognitive neuroscience, and 3) the research in the fields of developmental psychology, early communication and communicative musicality