Cepuch, Grażyna

Dębska, Grażyna

Futoma, Bernadetta

Family Medicine & Primary Care Review

Polish

Jagiellonian Univeristy Repository

Grażyna Cepuch  radzenie sobie ze stresem i poczucie sensu życia adolescenta z cukrzycą typu 1140Family Medicine & Primary Care Review 2010, 12, 2WstępJedną z najczęściej występujących chorób prze-wlekłych, która dotyka ludzi młodych, jest cukrzy-ca typu 1. Pomimo dużego postępu medycyny w zakresie wczesnej diagnostyki i metod leczenia nadal jest chorobą nieuleczalną, wpływającą na wiele aspektów życia chorego. Główny wysiłek leczenia cukrzycy u dziecka początkowo spoczywa na opiekunach, w miarę jednak dorastania rolę tę przejmuje sam chory. Codzienny obowiązek monitorowania glukozy we krwi, kontroli żywienia oraz aktywności fizycznej, wielokrotnych wstrzyk-nięć i modyfikacji dawek insuliny, jak również świadomość zagrożenia ostrymi i przewlekłymi po-wikłaniami, niewątpliwie należy rozpatrywać w ka-tegoriach sytuacji stresowej. zatem można uznać, że choroba i przystosowanie się do niej u młodego Family Medicine & Primary Care Review 2010, 12, 2: 140–142 © Copyright by Wydawnictwo ContinuoPRaCe ORyginalne • ORiginal PaPeRSPl iSSn 1734-3402Radzenie sobie ze stresem i poczucie sensu życia adolescenta z cukrzycą typu 1Dealing with stress and perception of purpose of life in adolescents with diabetes type 1Grażyna CEPUCh1, 3, a, D, e, BErnadETTa FUTOMa2, B–D, Grażyna dęBSKa3, D, F1 zakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydziału nauk o zdrowiu Collegium Medicum  Uniwersytetu Jagiellońskiego w KrakowieKierownik: dr hab. Maria Kózka2  Klinika Endokrynologii Uniwersyteckiego Szpitala dziecięcego w Krakowie Kierownik: dr hab. Jerzy Stażyk3 Krakowska akademia im. Frycza ModrzewskiegoKierownik: dr hab. Maria Kózkaa – przy go to wa nie pro jek tu ba da nia, B – zbie ra nie da nych, C – ana li za sta ty stycz na, D – in ter pre ta cja da nych,  e – przy go to wa nie ma szy no pi su, F – opra co wa nie pi śmien nic twa, g – po zy ska nie fun du szy Streszczenie  Wstęp. Cukrzycę typu 1 można uznać za duży czynnik stresogenny dla młodego pacjenta. Poczucie ustawicznego zagrożenia zdrowia czy życia i ograniczenia wynikające z choroby mogą wpłynąć na poczucie celu i sensu życia młodzieży, a nawet go determinować.Materiał i metody. Badaniami objęto 83 osoby z cukrzycą typu 1 w wieku 16–18 lat. Użyto ankiety konstrukcji własnej, Kwestionariusza radzenia Sobie ze Stresem (CiSS) oraz Testu Sensu życia (PiL). dla zbadania istotności zastosowano test χ2 Pearsona oraz χ-square. za istotność statystyczną przyjęto p < 0,05. Wyniki. Młodzież z cukrzycą typu 1 ma poczucie celu i sensu życia. W sytuacji stresowej koncentruje się na rozwiązaniu problemu. Wnioski. Cukrzyca nie przesądza o poczuciu celu i sensu życia. Wsparcie społeczne jest istotne w radzeniu sobie ze stresem. Słowa kluczowe: młodzież, cukrzyca, sens życia. Summary  Background. adolescents with diabetes type 1, who live among their healthy peers are exposed to great-est stress because the illness requires constant and active engagement with treatment from them. Material and methods. The research group consisted of young people who were 16–18 years old. all of them had diabetes type 1. There were 83 subjects in the research group. The authors used: questionnaire of personal author-ship, PiL test and CiSS test. Pearson’s chi-square and chi-square tests were used to examine statistical significance. The significance level was p < 0.05.Results. young people with type 1 diabetes have a sense of purpose and meaning in life. Predominating style of coping with stress among young people is focused on solving a problem.Conclusions. diabetes is not a factor predetermining sense of purpose and meaning of life. Social support is impor-tant in coping with stress.Key words: adolescents, diabetes, meaning of life.G. Cepuch, B. Futoma, G. dębskaG. Cepuch, B. Futoma, G. dębska  radzenie sobie ze stresem i poczucie sensu życia adolescenta z cukrzycą typu 1 141Family Medicine & Primary Care Review 2010, 12, 2diabetyka może stać się czynnikiem wpływającym na jego poczucie celu i sensu życia [1, 2].Materiał i metodyBadania zostały przeprowadzone w Klinice Endokrynologii dzieci i Młodzieży w Uniwersytec-kim Szpitalu dziecięcym w Krakowie. Badaniami objęto 83 osoby z cukrzycą typu 1 (46 chłopców i 37 dziewcząt) w wieku 16–18 lat. do analizy statystycznej wykorzystano: test χ² Pearsona oraz χ-square. Przyjęto poziom istotności p < 0,05.W badaniach posłużono się ankietą konstrukcji własnej, zawierającej 16 pytań dotyczących funk-cjonowania z cukrzycą typu 1, Kwestionariuszem radzenia Sobie ze Stresem (CiSS), składającym się z 48 stwierdzeń dotyczących różnych zachowań, jakie ludzie podejmują w sytuacjach stresowych, Testem Sensu życia (część B i C), służącym do ana-lizy jakościowej, wypowiedzi na temat własnych celów życiowych, dążeń i ambicji.WynikiŚredni czas trwania cukrzycy wynosił 6,5 lat (±3,69). Średni wynik hemoglobiny glikowanej wynosił 7,7% (±1,7). Badani w leczeniu cukrzycy stosowali ciągły podskórny wlew insuliny (20%) lub wielokrotne wstrzyknięcia insuliny na dobę (80%). z analizy CiSS wynika, że dominującym stylem ra-dzenia sobie ze stresem wśród ankietowanych jest styl skoncentrowany na zadaniu 68% (tab. 1).analiza statystyczna nie wykazała istotnych różnic między wyborem strategii radzenia sobie ze stresem a wyrównaniem metabolicznym w cu-krzycy, płcią, czasem trwania choroby czy mode-lem insulinoterapii. W grupie badanych wykazano natomiast istotną statystycznie korelację między wsparciem społecznym a wyborem strategii radze-nia sobie ze stresem (ryc. 1). Jednocześnie cukrzyca jest najczęściej postrzegana przez młodzież jako źródło ciągłych ograniczeń związanych z dietą, wysiłkiem i kontrolą glikemii.analiza testu PiL wykazała, iż zarówno chłopcy, jak i dziewczynki pozytywnie oceniają swój aktual-ny stan zdrowia. Młodzież odczuwa satysfakcję ze swojego życia, bez względu na trudności wynikające z istniejącej choroby, ma swoje pasje oraz marzenia, posiada nadzieję na ich spełnienie. za cel głów-ny wyznacza sobie rozwój intelektualny, zdobycie wykształcenia, kładzie nacisk na sukcesy w nauce oraz zawodowe. Większość młodych diabetyków optymistycznie patrzy w przyszłość. Tylko dla 6% badanych najważniejszym celem jest wyleczenie z cukrzycy. Cała badana młodzież jest świadoma, że tylko bez powikłań może czuć się zdrowa, niezależ-na i szczęśliwa w przyszłości. Jednocześnie młodzież nie akceptuje stosowania środków uzależniających jako metody rozładowującej stres. Oceniają swoją sytuację realistycznie i są w pełni świadomi ograni-czeń, jakie niesie ze sobą cukrzyca.DyskusjaIstotne znaczenie w leczeniu cukrzycy ma umie-jętność radzenia sobie z trudną sytuacją. Młodzież w codziennym zmaganiu z chorobą wybiera styl zadaniowy, być może dlatego, że istniejąca cho-roba wymaga stałego i aktywnego zaangażowania w proces leczenia.radząc sobie z codziennymi wymaganiami sta-wianymi przez cukrzycę, większość młodzieży ko-rzysta ze wsparcia społecznego. najczęściej pomoc uzyskują od rodziców. Młodzież jest świadoma, że może znaleźć się w sytuacji, w której tylko pomoc in-nych może uratować im życie. Przekonanie o dużym wpływie własnych działań na przebieg cukrzycy oraz przeświadczenie o wsparciu ze strony społeczeństwa powoduje, że młodzież postrzega swoją chorobę jako mniej zagrażającą realizacji celów życiowych. na uwagę zasługuje wyrażana przez badaną młodzież dezaprobata w stosunku do stosowania środków odurzających – świadczy to o ich wiedzy diabetologicznej i świadomości ryzyka wystąpienia zagrożenia życia. Młodzież z cukrzycą jest świado-ma, że tylko bez powikłań może być niezależna i szczęśliwa.Tabela 1. Ocena zależności między otrzymywanym wsparciem a wyborem stylu radzenia sobie wg kwestio-nariusza CiSSχ2 Pearsona df pWsparcie w chorobiessz 74,51601 df = 1 p < 0,001sse 26,12142 df = 1 p < 0,001ssu 34,09229 df = 1 p < 0,001Rycina 1. Sposoby radzenia sobie młodzieży ze stre-sem wg kwestionariusza CiSSG. Cepuch, B. Futoma, G. dębska  radzenie sobie ze stresem i poczucie sensu życia adolescenta z cukrzycą typu 1142Family Medicine & Primary Care Review 2010, 12, 2analizując doniesienia innych prac dotyczących oceny hierarchii wartości u młodzieży z chorobą przewlekłą, można stwierdzić, że jest on bardzo podobny, jak u młodzieży z cukrzycą. dla mło-dzieży przewlekle chorej wartością najwyższą było zdrowie, wartości moralne i etyczne oraz poczucie osiągnięć szkolnych [3, 4]. Brak widocznych oznak cukrzycy sprawia, że młody człowiek w dzisiejszym świecie musi spro-stać wymaganiom, presji i rywalizacji, by móc funkcjonować na poziomie swoich zdrowych ró-wieśników. Poczucie sukcesu i osiągnięć w tak trudnym wieku rozwojowym jest najważniejszym elementem zdrowia psychicznego.Cukrzyca mimo wielu ograniczeń nie jest czyn-nikiem przesądzającym o sensie życia w sytuacji porównawczej ze zdrowymi rówieśnikami.WnioskiMłodzi diabetycy odczuwają satysfakcję z włas- 1. nego życia, a choroba i wynikające z niej ogra-niczenia nie przesądzają o nadaniu życiu celu i sensu. Wsparcie społeczne dla nastolatka z cukrzycą 2. typu 1 jest znaczącym czynnikiem w radzeniu sobie ze stresem, a dominującym sposobem w radzeniu sobie z trudną sytuacją jest styl skoncentrowany na rozwiązaniu problemu.PiśmiennictwoStangierska i. Problemy psychologiczne pacjentów z cukrzycą typu 1. 1. Now Lekarskie 2002; 4: 212–216.Smoczkiewicz r. 2. Psychologiczne aspekty cukrzycy dzieci i młodzieży. W: Otto-Buczkowska E, red. Cukrzyca wieku rozwojowego. Wrocław: Elsevier Urban & Partner; 2009.Cepuch G, dobrogowski J, Wordliczek J. The perception of purpose and sense of life and satisfaction in young people 3. with cancer and rheumatic disease. Adv Palliative Med 2007; 1: 3–12.Cepuch G, Czaja E. 4. Poczucie satysfakcji, celu i sensu życia wśród młodzieży z wadą słuchu. W: Turowski K, red. Dobrostan i powodzenie. Lublin: Wydawnictwo neutoCentrum; 2009: 83–93. adres do korespondencji:dr n. med. Grażyna Cepuchzakład Pielęgniarstwa Klinicznego Wydział nauk o zdrowiu CM UJul. Kopernika 2532-500 KrakówTel.: 600 132-585E-mail: gcepuch@poczta.onet.plPraca wpłynęła do redakcji: 15.03.2010 r.Po recenzji: 17.03.2010 r.zaakceptowano do druku: 12.04.2010 r.

Dealing with stress and perception of purpose of life in adolescents with diabetes type 1

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/153739/cepuch_futoma_debska_radzenie_sobie_ze_stresem_2010.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Dealing with stress and perception of purpose of life in adolescents with diabetes type 1

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository