Zarząd Główny Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków
Doi
Abstract
Modernistyczne ośrodki wypoczynkowe wznoszone
w PRL stanowiły istotny element projektu modernizacyjnego. Realizowały program władz budowy „drugiej
Polski” i wpisywały się w obowiązujące tendencje w architekturze światowej. Po latach socmodernistyczne
domy wczasowe i sanatoria niejednokrotnie wpisują się
w defi nicję „niepożądanego dziedzictwa”, a o problemach z ich interpretacją i adaptacją nierzadko decyduje
tło polityczno-historyczne, tożsamość, ogólna recepcja
nowoczesności.
Skrajnymi przykładami tego złożonego zjawiska są
Ustroń oraz Jastrzębia Góra. W pierwszym przypadku realizacja A. Franty i H. Buszki stała się czasowo
elementem herbu miasta i jest do dziś częścią lokalnej
tożsamości. W drugim – obiekt autorstwa Sz. Bauma
rozebrano jako nieprzystający do współczesnych wymogów.
Waloryzacja budynków oraz ich poszczególnych
elementów według istniejących kryteriów określa
wartość materii. Wzbogacona o informacje dotyczące
miejsca, jakie dany obiekt zajmuje w pamięci indywidualnej i kolektywnej (wraz z całym bagażem związanych z nim zdarzeń), pozwala nakreślić właściwą
strategię ochrony.Modernist holiday resorts built in the time of the
People’s Republic of Poland constituted an important
element of the modernization project. They implemented
the program of the authorities in favor of the construction of “the second Poland” and formed a part of the
contemporary tendencies of global architecture. Now
that many years have passed, social modernist holiday
resorts and sanatoriums often embody the defi nition of
the “undesired heritage” while their interpretation and adaptation is often infl uenced by the political and historical
background, identity, and general reception of modernity.
Ustroń and Jastrzębia Gora are the extreme examples
of this complex phenomenon. In the case of Ustronie,
the project of A. Franta and H. Buszko in time has
become an element of the city’s coat of arms and up to
this day remains a part of the local identity. In the case
of the latter, Sz. Baum’s object was demolished as it
was deemed unfi t for the contemporary requirements.
The evaluation of the buildings and their elements
according to the existing criteria determines the value
of the matter. Enriched by the information on the place
a given object takes in people’s individual and collective
memory (together with the recollection of the events
related to it), it allows to come up with an appropriate
strategy of protection
