12 ліпеня 2007 г. раптоўна пайшоў з жыцця вядомы беларускі фалькларыст, нястомны збіральнік і прапагандыст народнай творчасці, энергічны арганізатар яе фіксацыі, архівацыі, вывучэння, а таксама папулярызацыі ў самых розных сферах грамадскага жыцця Васіль Дзмітрыевіч Ліцьвінка. Больш за сорак гадоў яго жыццёвы і творчы лёс быў звязаны з філалагічным факультэтам Беларускага дзяржаўнага універсітэта

Антропаў, М. П.

Belarusian 

Электронная библиотека БГУ

                                                                                                                                  Памяці вучонага 
ВАСІЛЬ ДЗМІТРЫЕВІЧ ЛІЦЬВІНКА 
12 ліпеня 2007 г. раптоўна пайшоў з жыцця вядомы беларускі 
фалькларыст, нястомны збіральнік і прапагандыст народнай творчасці, 
энергічны арганізатар яе фіксацыі, архівацыі, вывучэння, а таксама 
папулярызацыі ў самых розных сферах грамадскага жыцця Васіль 
Дзмітрыевіч Ліцьвінка. Больш за сорак гадоў яго жыццёвы і творчы лёс быў 
звязаны з філалагічным факультэтам Беларускага дзяржаўнага 
універсітэта. 
В.Дз. Ліцьвінка нарадзіўся 7 снежня 1941 г. у сяле Верхні Церабяжоў 
Столінскага раёна Брэсцкай вобласці. Яшчэ з маленства ён увабраў у сябе ўсё 
багацце традыцыйнай культуры гэтага кутка Заходняга Палесся, асабліва яе 
песеннай плыні. Пасля заканчэння сярэдняй школы быў накіраваны на 
педагагічную працу ў сямігодку вёскі Лука Столінскага раёна, дзе выкладаў 
беларускую мову і літаратуру, а таксама спевы. 3 1960 па 1964 г. служыў у ваенна-марскім флоце; у 
1964 г. паступіў на філалагічны факультэт БДУ, які скончыў у 1970 г. Менавіта з першага курса 
навучання пачынаецца яго збіральніцкая дзейнасць, якую спачатку накіроўвае вядомая 
фалькларыстка В.А. Захарава. 3 1966 па 1971 г. ВДз. Ліцьвінка ўзначальвае універсітэцкі студэнцкі 
клуб, арганізуе рэлетыцыйны перыяд і канцэртную дзейнасць нешматлікіх у той час, але добра 
вядомых у рэспубліцы самадзейных калектываў універсітэта, большасць з якіх якраз тады атрымалі 
ганаровыя званні народных. У 1971 г. ён вяртаецца на родны факультэт, дзе стварае першую ва 
універсітэце лінгафонную лабараторыю і амаль пяць гадоў ею кіруе. 3 1975 г. пераходзіць на 
выкладчыцкую работу на кафедру рускай савецкай літаратуры, пачынае выкладаць фальклор. У 
розныя гады ён чытаў лекцыі па фальклору ў шэрагу вышэйшых навучальных устаноў рэспублікі, а 
таксама інстытутах удасканалення кваліфікацыі. 
3 1981 г. наступае найбольш плённы перыяд чрганізацыйнай і творчай дзейнасці В.Дз. Ліцьвінкі. 
Менавіта з гэтага часу на філалагічным факультэце пачынае працаваць створаная яго і тагачаснага 
дэкана А.А. Воўка намаганнямі спачатку група па даследаванні беларускага фальклору і 
дыялекталогіі, а неўзабаве - адпаведная навукова-даследчая лабараторыя, загадчыкам якой быў 
прызначаны В.Дз. Ліцьвінка. На працягу двух дзесяцігоддзяў яна была сапраўдным цэнтрам 
беларускай практычнай фалькларыстыкі, адкуль у 1991 г. выйшаў Беларускі саюз фалькларыстаў, 
які адразу ўзначаліў Васіль Дзмітрыевіч. Перш за ўсё ў лабараторыі была разгорнута праца па 
фіксацыі сучаснай фальклорнай традыцыі і звестак па беларускай духоўнай культуры. Пры гэтым 
адным з самых актыўных збіральнікаў быў сам загадчык. Наогул за часы сваёй палявой работы ён 
кіраваў прыблізна 30 навуковымі экспедыцыямі, зрабіў (часткова разам са студэнтамі) каля 200 тысяч 
тэкставых і 50 тысяч аўдыёзапісаў фальклору. Разам з калегамі з Беларускага тэлебачання запісаў і 
пракаменціраваў у кадры каля 250 відэафільмаў абрадава-святочнай культуры, сярод якіх - усе 
без выключения важнейшыя самабытныя фальклорна-этнаграфічныя з'явы айчыннай 
традыцыйнай культуры. Несумненна, што Васіль Дзмітрыевіч Ліцьвінка з'яўляецца адным з самых 
буйных збіральнікаў беларускай народнай творчасці ў мінулым стагоддзі. Назапашаныя за гэты час 
матэрыялы стварылі аснову фалькпорнага архіва, які ўваходзіць у адпаведны мемарыяльны спіс 
ЮНЕСКА. Фальклорныя запісы збіральніка ўвайшлі ў шэраг тамоў акадэмічнай серыі «Беларуская 
народная творчасць». 
На працягу 1987-2003 гг. В.Дз. Ліцьвінка вёў тэлепраграму Беларускага тэлебачання 
«За-прашаем на вячоркі», у якой выступілі амаль усе вядомыя ў краіне самадзейныя калектывы 
і асобныя выканаўцы, а сам вядучы аб'ездзіў з групай, якая стварала перадачу, фактычна ўсю 
краіну. 
В.Дз. Ліцьвінка з'яўляецца аўтарам некалькіх манаграфій: «Зімовыя святкі», «Веснавыя святы 
і абрады» (абедзве ў 1995 г.), тры выданні (1997, 1998, 2001) «Святаў і абрадаў беларусаў»; 
зборнікі фальклору: Гомельскай і Мінскай абласцей серыі «Беларуси фальлор у сучасных 
запісах. Традыцыйныя жанры» (1989, 1995), «Песні партызанскай славы» (1984; 2-е выд. 1988), 
«Калыханкі і забаўлянкі» (1992), «Спадчына маёй маці» (1993) і інш. Асобнае месца належыць 
дзвюм апошнім кнігам: «"Спевы пра даўніх ліцьвінаў да 1434 года Яна Чачота" 1842-1844 гадоў - 
гістарычны эпас беларусаў» (2004), у якой аўтар пераканаўча абгрунтоўвае сваё бачанне 
няпростага пытання аб беларускім гістарычным эпасе, і «Фальклор і этнакультура Чарнобыля» 
(2006), дзе абагулены шматгадовы вопыт даследавання палескай традыцыйнай культуры. 
Васіль Дзмітрыевіч з'яўляўся найбольш дасведчаным знаўцам творчасці Р. Шырмы, з якім яго 
звязвалі сяброўскія адносіны. Плёнам гэтай сферы цікаўнасці з'явіўся падрыхтаваны ім зборнік 
артыкулаў Р. Шырмы «Песня - душа народа» (1976; 2-е выд. 1993) з каментарыямі, бібліяграфіяй, 
летапісам жыцця і творчай дзейнасці песенніка, а таксама кандыдацкая дысер-                           
тацыя «P.P. Шырма - фалькларыст», паспяхова абароненая ў 1984 г. Пяру даследчыка нале-
жыць таксама каля 400 навуковых, вучэбна-метадычных і навукова-папулярных друкаваных 
прац, сярод якіх варта вылучыць вялікую колькасць артыкулаў, напісаных для энцыклапедый 
«Беларуская этнаграфія» і «Беларускі фальклор», шэраг тамоў гісторыка-дакументальнай 
хронікі «Памяць», а таксама серыю артыкулаў, апублікаваных у 80-90 гг. мінулага стагоддзя ў 
часопісе   «Мастацтва   Беларусі»   (сумесна  з  Г.І.   Цітовічам  і  У.І.   Раговічам).  Дарэчы,   аб 
133 
Веснік БДУ. Сер. 4. 2007. № 3 ___________________________________________  
Г.І. Цітовічы, старэйшым сябры і аднадумцы, В.Дз. Ліцьвінка таксама надрукаваў некалькі 
артыкулаў у рэспубліканскай перыёдыцы. На працягу 13 гадоў (1994-2006) выходзіў яго на- 
сценны «Каляндар свят і абрадаў беларусаў». 
У 2003 і 2005 гт. ён арганізаваў і правёў дзве буйныя міжнародныя фальклорна- 
этналінгвістычныя канферэнцыі: першая была прысвечана памяці і 80-годдзю з дня нараджэн-               
ня акадэміка PAH М.І. Талстога, а другая - з нагоды 220-годдзя 3. Далэнгі-Хадакоўскага. 
Пачынаючы з 2006 г.,вядомы фалькларыст захапіўся ідэяй стварэння на Століншчыне 
фальлорна-этнаграфічнага цэнтра заходнепалескай традыцыйнай культуры з наладжанай 
сістэмай турыстычных экскурсій, маладзёжных вандровак і зрабіў ужо пэўныя захады для 
здзяйснення задуманага. На жаль, заўчасная смерць перашкодзіла новаму працягу плённай 
дзейнасці В.Дз. Ліцьвінкі. Пахаваны ён на могілках роднага сяла. 
Светлая памяць пра Васіля Дзмітрыевіча Ліцьвінку назаўсёды застанецца ў сэрцах тых, каму 
пашчасціла ведаць яго, працаваць з ім, вучыцца ў яго. 
М..П. Антропаў, 
кандыдат філалагічных навук, 
загадчык аддзела славянскага і тэарэтычнага мовазнаўства 
Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі 
134 
 


Васіль Дзмітрыевіч Ліцьвінка

http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/13659/1/133-134.pdf

Васіль Дзмітрыевіч Ліцьвінка

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Электронная библиотека БГУ