Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego ul. Będzińska 60 41-200 Sosnowiec
Abstract
Przedstawiono analizę funkcjonowania żydowskich domów modlitwy w XIX i XX w. Badania objęły obiekty, które znajdowały się na terenach wchodzących współcześnie w skład województwa śląskiego. Na podstawie zgromadzonych informacji, pochodzących z dzieł publikowanych, ksiąg pamięci gmin żydowskich oraz wyników własnych badań terenowych dokonano syntetycznego ujęcia działalności obiektów na tle dawnych podziałów politycznych. Rozmieszczenie obiektów w przestrzeni zostało zdeterminowane m. in. przez ograniczenia osadnictwa żydowskiego w strefie o szerokości 21 km, wytyczonej na wschód od granicy Królestwa Polskiego z Królestwem Prus. Ponadto podjęto kwestie dotyczące lokalnych uwarunkowań działalności wybranych do
mów modlitwy. Przedstawiono propozycję typologii obiektów pod względem ich charakteru religijnego, lokalizacji, cech fizjonomicznych, tym samym wskazując nowe sposoby interpretacji żydowskich przestrzeni religijnych.This article analyzes the functioning of Jewish prayer houses in the 19th and 20th centuries. The research covered buildings that were found in the areas which now belong to the Silesian Voivodeship. The author, based on the information gathered from published works, Jewish community books and the results of her own field research, synthesized the activities of the buildings against the background of the former political divisions. The arrangement of objects in space has been determined, among others, by the restrictions of Jewish settlement in the 21-km-wide zone, marked out to the east of the border of the Kingdom of Poland and the Kingdom of Prussia. In addition, the article addresses issues related to local conditions for the activity of selected prayer houses. The author presented the proposition of typology of buildings in terms of their religious character, location, and physiological features, thus pointing out new ways of interpreting Jewish religious spaces.Исследования охватили объекты, которые находились на территориях, входящих в настоящее время в состав Силезского воеводства. На основе собранной информации из опубликованных работ, книгпамяти еврейских общин и результатов собственных полевых исследований, обобщена деятельность объектов на фоне прежнего политического деления. В частности, расположение объектов в пространстве определялось ограничениемеврейских поселений в зоне 21
-километровой полосы, к востоку от границы Королевства Польши с Королевством Пруссии. Кроме того, в статье рассматриваются вопросы, связанные с местными условиями деятельности отдельных молитвенных домов. Автор представила предложение типологии объектов с точки зрения их религиозного характера, местоположения и архитектурных особенностей, указывая тем самым новые способы интерпретации еврейских религиозных пространств
