Milewska, Katarzyna

Biuletyn Szadkowski

Polish

Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego (University of Lodz Repository)

Biuletyn szadkowski, tom 2 133  Katarzyna Milewska*    SOŁECTWO KROMOLIN STARY – STRUKTURA DEMOGRAFICZNA I WARUNKI MIESZKANIOWE**  Kromolin Stary jest jednym z sołectw gminy Szadek poło onym w południowej cz ci gminy. W jego skład wchodzi wie  Kromolin Stary oraz zlokalizowany na północ od wsi przysiółek Kolonia Aleksandrów. Opisywana jednostka posiada powierzchni  3,15 km2 (stanowi to nieco ponad 2% z 152 km2 całej powierzchni gminy) i jest jedn  z najmniejszych w gminie (21 miejsce na 28 sołectw).  Kontynuuj c prób  przybli enia tego terenu zapocz tkowan  w artykule Sołectwo Kromolin Stary w gminie Szadek — u ytkowanie ziemi i układ przestrzenny,1 gdzie przedstawiono problematyk  zwi zan  z zagospodarowaniem przestrzennym tego terenu, postanowiono zaj  si  kwesti  ludno ciow .  Kromolin Stary oraz Koloni  Aleksandrów według danych Urz du Gminy i Miasta Szadek zamieszkiwało w 2001 r. 181 osób. Wska nik g sto ci zaludnienia wynosi zatem 57,5 osób na km2. Mieszka cy skupieni s  przede wszystkim przy stanowi cej równole nikow  o  sołectwa drodze prowadz cej z Partkowa do Wielkiej Wsi i dalej do Szadku (rys.1), przy której znajduje si  wi kszo  zabudowa  o charakterze mieszkaniowo-gospodarczym. Kształt piramidy wieku prezentuj cy liczb  ludno ci Kromolina Starego w poszczególnych grupach wiekowych wyra nie uwidacznia znaczn  przewag  najmłodszych roczników,                                                           * Katarzyna Milewska jest asystentem w Zakładzie Zagospodarowania rodowiska i Polityki Przestrzennej Uniwersytetu Łódzkiego. ** W artykule tym wykorzystano materiały zebrane i zestawione w pracy dyplomowej Pawła Szukalskiego, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, wykonanej w 2001 r. w Zakładzie Zagospodarowania rodowiska i Polityki Przestrzennej UŁ (promotor: prof. dr hab.Tadeusz Marszał)  1 K. Milewska, Sołectwo Kromolin Stary w gminie Szadek — u ytkowanie ziemi i układ przestrzenny [w:] Biuletyn Szadkowski, t.1, Łód  — Szadek 2001 Sołectwo Kromolin Stary – struktura demograficzna 134 b d c  wynikiem du ej liczby urodze  w ostatnim okresie (rys.2). Mo e to wiadczy , e społecze stwo sołectwa nale y do grupy „odradzaj cych si ”. Rys. 1. Rozmieszczenie ludno ci w centralnej cz ci sołectwa Kromolin Stary ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   W ostatnich dwudziestu latach w Kromolinie Starym przyszło na wiat 65 osób. Porównuj c t  liczb  z ilo ci  kobiet w wieku od 19 do 59 lat dochodzimy do wniosku, e na jedn  kobiet  przypada nieco ponad dwoje dzieci (2,09).  Jest to znacz ca warto  bior c pod uwag  obserwowan  od pewnego czasu tendencj  do coraz cz stszego preferowania modelu rodziny „2+1” i stale zmniejszaj cy si  przyrost naturalny.  Naturalny ruch ludno ci w analizowanym okresie przedstawia rysunek 3. Widoczna jest na nim wła ciwie stała przewaga liczby urodze  nad liczb  zgonów. Wyj tkiem jest rok 1980 i 1999, w których odnotowano przewag  zgonów oraz lata 1982, 1998 i 2000, w których obie warto ci były sobie równe. Stałe utrzymywanie si  dodatnich warto ci przyrostu naturalnego (w niektórych latach przekraczaj cego nawet 20‰) jest coraz rzadziej obserwowanym zjawiskiem. Porównuj c warto ci przyrostu naturalnego w okresach pi cioletnich otrzymujemy nast puj ce warto ci: w latach 1980–1985: 8; w latach 1986–1990: 10, w latach 1991–1995: 14 i w latach 1995–2000: 5.                                                              drogi                                       granice działek                                             - 1 osoba                                       granice sołectwa Katarzyna Milewska 135 Rys. 2. Struktura ludno ci Kromolina Starego według płci i wieku. ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Struktura ludno ci według płci i wieku ukazuje nam do  znaczn  przewag  kobiet, wynosz c  a  18 osób. Nale y jednak e zaznaczy , i  dominacja kobiet zaznacza si  głównie w grupie obejmuj cej osoby od 10 do 15 i powy ej 75 roku ycia (rys.2).  Rys. 3. Rozwój demograficzny Kromolina Starego w latach 1980–2000 ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001  8            6            4             2            0              0         2        4         6         8        10       12       14   m czy ni               kobiety  0-5   6-1011-1516-2021-2526-3031-3536-4041-4546-5051-5556-6061-6566-7071-7576-8081-85 >8502468   1980      1982     1984       1986      1988      1990      1992      1994     1996      1998      2000   liczba osób            - urodzenia                                 - zgonySołectwo Kromolin Stary – struktura demograficzna 136 Obliczony dla tej społeczno ci współczynnik feminizacji, okre laj cy liczb  kobiet przypadaj c  na 100 m czyzn, osi ga warto  a  125.  Warto ci współczynnika, je li b dziemy je rozpatrywa  w dziesi cioletnich przedziałach wiekowych, s  do  silnie zró nicowane, gdy  przyjmuj  warto ci od 70 do 222 (tab.1). W analizowanym okresie na teren sołectwa spoza jego granic przybyło 41 osób. Najcz ciej podawany powodem imigracji było zawarcie zwi zku mał e skiego i przeniesienie si  w miejsce zamieszkania współmał onka. Zjawisko to dotyczy przede wszystkim kobiet.  Tabela 1. Współczynnik feminizacji dla Kromolina Starego Wiek Współczynnik feminizacji 0-10 lat 115 11-20 lat 222 21-30 lat 100 31-40 lat 87 41-50 lat 122 51-60 lat 70 61-70 lat 140 71-80 lat 128 ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   W przeprowadzonych analizach uwzgl dniono tak e struktur  społeczn  w aspekcie stanu cywilnego, wykształcenia oraz ródeł utrzymania ludno ci. Zaznaczy  tu nale y, i  zró nicowanie ilo ci osób w poszczególnych przypadkach jest wynikiem niemo no ci otrzymania w wielu sytuacjach jednoznacznej odpowiedzi od respondentów. Ró nice te jednak nie s  na tyle znaczne by mogły stanowi  przeszkod  w prowadzeniu analizy i wnioskowaniu. Porównanie liczby osób w poszczególnych grupach wiekowych uwzgl dniaj ce stan cywilny przedstawia rysunek 4. Zarysowana sytuacja jest charakterystyczna dla wi kszo ci społeczno ci. Stosunkowo wysoka liczba m czyzn w wieku powy ej 18 lat odzwierciedla ogólne tendencje obserwowane na polskiej wsi. Stale pogarszaj ce si  warunki socjalno-bytowe Katarzyna Milewska 137 sprawiaj , e przejmuj cy po rodzicach gospodarstwo rolne m czy ni maj  du e trudno ci ze znalezieniem partnerki, która zdecydowałaby si  na stałe zamieszkanie na terenie wiejskim. Obrazu dopełnia coraz wi kszy odsetek młodych ludzi (głównie wła nie kobiet), które po wyje dzie do miasta, np. w celu kontynuowania nauki, pozostaj  tam na stałe.  Rys. 4. Struktura ludno ci w Kromolinie Starym według stanu cywilnego ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Analizuj c struktur  wykształcenia mieszka ców sołectwa Kromolin (rys.5) daje si  zauwa y  pewne prawidłowo ci. Zarówno kobiety, jak i m czy ni, z najwy szej grupy wiekowej  (z wyj tkiem jednej osoby) zako czyli edukacj  na poziomie szkoły podstawowej: na czterech (wykształcenie podstawowe niepełne) lub siedmiu (podstawowe) oddziałach szkoły. Przyczyn takiego stanu rzeczy upatrywa  nale y w braku mo liwo ci swobodnego kontynuowania nauki w okresie wojny.  W najni szym przedziale wiekowym struktura wykształcenia zdecydowanie si  zmienia. Zjawisko to nale ałoby wi za  z jednej strony z coraz łatwiejszym i powszechniejszym dost pem do usług edukacyjnych, z drugiej za  z rosn cymi ambicjami młodych ludzi. Taki stan rzeczy dobrze rokuje, je li 0%20%40%60%80%100%           panna              kawaler                  m atka           onaty                    wdowa          wdowiec                - 0–18 lat                    - 19–59 lat                        - 60 i wi cej latSołectwo Kromolin Stary – struktura demograficzna 138 chodzi o stan wykształcenia ludno ci Kromolina w przyszło ci. Co prawda obecnie tylko jedna osoba zamieszkuj ca teren sołectwa posiada wy sze wykształcenie, jednak w przeprowadzanych wywiadach pojedyncze osoby deklarowały dalsze kształcenie si  na uczelniach wy szych. Analizuj c struktur  wykształcenia w kontek cie płci wyra nie s  widoczne typowe zjawiska obserwowane w Polsce. Liczba kobiet z wykształceniem rednim w poszczególnych grupach wiekowych jest silnie skorelowana ujemnie z poziomem wykształcenia (zgodnie z tendencjami wzrostu wykształcenia kobiet na wsi).  Rys. 5. Struktura ludno ci w Kromolinie Starym według wykształcenia ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Przewa aj ca cz  m czyzn posiada wykształcenie zawodowe i nie przejawia d no ci do zmiany tej sytuacji. Taki stan rzeczy mo na tłumaczy  ch ci  jak najszybszego zdobycia zawodu i podj cia pracy zarobkowej, która pozwoli zasili  bud ety domowe ze ródeł pozarolniczych.    liczba osób Wykształcenie:           - podstawowe niepełne             - podstawowe                   - zawodowe           - rednie                                    - wy sze02468101214      kobiety     m czy ni         kobiety    m czy ni        kobiety    m czy ni          kobiety   m czy ni            20–30 lat                      31–45 lat                      46–60 lat                   60 i wi cej latKatarzyna Milewska 139 Sytuacj  t  potwierdza równie  struktura ludno ci sołectwa rozpatrywana z punktu widzenia ródeł utrzymania (tab. 2 i 3).  Tabela 2. Zatrudnienie w Kromolinie Starym według działów gospodarki narodowej Sektor gospodarki kobiety m czy ni Razem Rolnictwo 9 10 19 Przemysł 6 10 16 Usługi 8 7 15 ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Z 77 osób b d cych w wieku produkcyjnym zatrudnienie zadeklarowało 50 mieszka ców Kromolina. Charakterystyczne jest, e a  62% z nich jest zatrudnionych poza rolnictwem (32% w przemy le, a 30% w usługach). Tak znaczne zatrudnienie w drugim i trzecim sektorze mo e wynika  głównie z du ego udziału słabych gleb w sołectwie. Konsekwencj  tego s  niewielkie plony, które w poł czeniu z niskimi cenami skupu płodów rolnych powoduj , e ludno ci nie opłaca si  anga owa  swoich sił w produkcj  rolnicz , gdy  mo e to oznacza  niezaspokojenie nawet najbardziej podstawowych potrzeb gospodarstwa domowego. Doda  do tego nale y tak e wyst puj ce d enie do podniesienia standardu ycia.  Tabela 3. Gospodarstwa domowe w Kromolinie Starym według ródeł utrzymania. ródło utrzymania  podstawowe dodatkowe Praca we własnym gospodarstwie rolnym 8 6 Praca najemna w rolnictwie 15 2 Praca na własny rachunek poza rolnictwem 1 3 Niezarobkowe ródła utrzymania (emerytury, renty, alimenty, zasiłki, stypendia, ...) 13 12 ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Sołectwo Kromolin Stary – struktura demograficzna 140 Uwag  zwraca równie  znaczna liczba gospodarstw domowych, które jako podstawowe podaj  niezarobkowe ródło utrzymania. Jest to niew tpliwie spowodowane w znacznej cz ci prawie 20% udziałem w społeczno ci Kromolina Starego ludno ci w wieku powy ej 60 lat. Dla pełniejszego zobrazowania problematyki ludno ciowej postanowiono powy sz  charakterystyk  uzupełni  informacjami o warunkach mieszkaniowych na terenie sołectwa. Tereny zabudowy mieszkaniowo-zagrodowej Kromolina Starego oraz wyodr bnionego w latach sze dziesi tych przysiółka pod nazw  Kolonia Aleksandrów obejmuj  ł cznie 7 ha. Powierzchnia mieszkalna w badaniach obj tych badaniem budynkach zawierała si  w przedziale pomi dzy 15 a 250 m2 (tab.4). Nale y jednak w tym miejscu zaznaczy , i  najwi kszy odsetek mieszka  posiada powierzchni  w granicach 50–90 m2, przy ilo ci izb rzadko przekraczaj cej 5. Na terenie wsi, podobnie jak w całej Polsce, wyra nie zauwa alna jest tendencja do powstawania coraz wi kszych domów. Generalizuj c nale y stwierdzi , e warunki mieszkaniowe na terenie sołectwa wyra one mo liwo ci  korzystania z podstawowych mediów s  do  korzystne.   Tabela 4. Powierzchnia mieszkalna i izby w budynkach  Powierzchnia mieszkalna budynku Ilo  izb w budynku Wielko  przeci tna 77 m2 4,5 rednio na osob  17,5m2 1 ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Wszystkie istniej ce budynki s  podł czone do sieci elektroenergetycznej. Proces elektryfikacji Kromolina Starego został przeprowadzony w 1964 r. Lini  poprowadzono wówczas z Wojsławic do stacji transformatorowej zlokalizowanej we wschodniej cz ci wsi. Elektryczno  do przysiółka Kolonia Antonin, którego mieszka cy nie skorzystali wtedy przył czenia do sieci doprowadzono dopiero w 1974 roku ze wsi R bieskie.  Kolejnym elementem infrastruktury liniowej funkcjonuj cym w sołectwie jest sie  wodoci gowa. Budow  wodoci gu rozpocz to Katarzyna Milewska 141 w 1987 r., kiedy to z terenu wsi R bieskie Nowe, w której zrealizowano uj cie wody wraz ze stacj  uzdatniania, doprowadzono wod  do Kromolina Starego. Do wodoci gu nie s  nadal podł czone gospodarstwa poło one w Kolonii Aleksandrów, których mieszka cy s  zdani na korzystanie jedynie ze studni przydomowych. Z ogólnej liczby przebadanych budynków a  26 posiadało przył cze wodoci gowe, 22 były wyposa one w łazienk , 21  w W.C.(rys.6). Pewnym wyznacznikiem standardu zamieszkania jest równie  wyposa enie budynku mieszkalnego w telefon stacjonarny. Od 1995 roku, gdy na analizowanym terenie było jedynie 5 abonentów, do chwili obecnej liczba ta wzrosła 5-krotnie. Rys. 6. Wyposa enie budynków mieszkalnych w centralnej cz ci sołectwa Kromolin Stary ródło: opracowanie własne na podstawie P. Szukalski, Monografia geograficzna sołectwa Kromolin Stary w gminie Szadek, 2001   Podsumowuj c nale y stwierdzi , e najsłabsze warunki mieszkaniowe wyst puj  w poło onym w północnej cz ci sołectwa Kromolin Stary przysiółku Kolonia Aleksandrów.2 Nie                                                           2 W granicach administracyjnych przysiółku Kolonia Aleksandrów znajduje si  obecnie 6 gospodarstw, w tym dwa niezamieszkałe, jedno z silnie zniszczon  zabudow  zagrodow  (dom mieszkalny, stodoła, budynki gospodarcze) oraz jedno bez zabudowa  trwałych.                                                                                                                                                                                                                                                       drogi                                       granice działek                    - wodoci g          - WC                                                                                                                                                       - CO                    - telefon stacjonarny                                                                           granice sołectwa                  - łazienka        Sołectwo Kromolin Stary – struktura demograficzna 142 jest tu nawet doprowadzona sie  wodoci gowa. Taki stan rzeczy jest spowodowany przede wszystkim dawn  odr bno ci  administracyjn  i znaczn  odległo ci  od zwartej wsi, wi c  si  z wysokimi kosztami przył czenia do sieci. Najwy szym standardem charakteryzuj  si  natomiast zabudowania poło one w zachodniej cz ci sołectwa. Na podstawie przeprowadzonych bada  kwestionariuszowych mo na zaryzykowa  stwierdzenie, e jest to przede wszystkim uwarunkowane wi kszymi dochodami znajduj cych si  tam gospodarstw domowych (wi ksze gospodarstwa rolne, lepsze gleby, spory odsetek osób zatrudnionych poza rolnictwem). Poziom ycia zdecydowanie podniosłoby doprowadzenie do wsi sieci kanalizacyjnej oraz gazowej. Bior c jednak e pod uwag  sytuacj  ekonomiczn , mieszka cy sołectwa najprawdopodobniej jeszcze długo b d  zmuszeni zaspokaja  swoje potrzeby w tych dziedzinach we własnym zakresie. 

Sołectwo Kromolin Stary - struktura demograficzna i warunki mieszkaniowe

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego (University of Lodz Repository)

Biblioteka Nauki - repozytorium artykuÅÃ³w

Sołectwo Kromolin Stary - struktura demograficzna i warunki mieszkaniowe

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego (University of Lodz Repository)

Biblioteka Nauki - repozytorium artykuÅÃ³w

Biblioteka Nauki - repozytorium artykuÅÃ³w