Aktywizacja i rozwój lokalny, którym współcześnie socjologowie poświęcają
wiele uwagi, jest składową zmiany społecznej. Tworzona teoria średniego zasięgu dotycząca
rozwoju lokalnego sięga do różnych koncepcji rozwoju społecznego, wskazując na mechanizmy
i elementy składowe. Zakłada się, że rozwój lokalny, istniejąc zawsze w aktywnej relacji do
zmiany społecznej bądź kulturowej, wykorzystuje zarówno lokalne zasoby ludzkie, materialne,
środowiskowe i kulturowe, jak i interakcje, przede wszystkim, wspólnotowe jednostek w procesie
aktywizacji na rzecz lokalnego środowiska.
W artykule wychodzi się od przeglądu koncepcji rozwoju społecznego i koncentruje się na
różnych aspektach problematyki aktywizacji i rozwoju lokalnego.
Aktywizacja i rozwój współczesnych społeczności samorządowych określa się jako zbiorowe
przedsięwzięcie, które wymaga zaangażowania emocjonalnego i wysiłku mieszkańców. Ma
charakter procesu, przebiegającego według pewnych etapów, które dotyczą zarówno przygotowania
programu, gdzie wytyczony jest cel i kierunki dążeń do celu, jak i jego realizacji wraz
z elementami kontroli przebiegu. Jednocześnie wybrana i określona jest metoda, czyli sposób
postępowania, aby uzyskać jak najwyższą skuteczności podejmowanych przedsięwzięć
i efektywność wyników. Kompleksowe rozumienie aktywizacji i rozwoju lokalnego wskazuje
zarówno na rolę planowania rozwoju i strategii, a więc przyjętej zasady postępowania
w konstrukcji planu i jego realizacji, jak i znaczenie uczestnictwa społecznego w budowaniu
lepszej przyszłości własnego środowiska społeczno-kulturalnego i materialnego zamieszkania.
Aktywizacja w rozumieniu aktywizacji obywatelskiej związana jest z poszukiwaniem niezależności
i autonomii, z chęcią decydowania o własnym losie, identyfikacją ze społecznością i miejscem
jako „małą ojczyzną”
