Мантур, Алена Яўгенаўна

Мантур, Елена Евгеньевна

Belarusian

Repository of the Belarusian State Agrarian Technical University

Техническое и кадровое обеспечение инновационных технологий в сельском хозяйстве   УДК [811.161.2+811.161.3]’04’246.3 МЕТОДЫКА ПЕРАКЛАДУ ТЭКСТУ ПРЫ ВЫВУЧЭННІ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ ДЛЯ СТУДЭНТАЎ ІНЖЫНЕРНЫХ СПЕЦЫЯЛЬНАСЦЕЙ Мантур А.Я. БДАГУ, г. Мінск, Республика Беларусь  Пераклад тэксту з рускай мовы на беларускую разглядаецца як від работы па развіцці звязнага маўлення, заснаваны на стварэнні студэнтамі інжынерных спецыяльнасцей тэксту на аснове прапанаванага сродкамі беларускай мовы. У працэсе перакладу замацоўваюцца і актывізуюцца атрыманыя веды, параўноўваюцца факты і з’явы рускай і беларускай моў, развіваецца маўленчая мабільнасць навучэнцаў. Пераклад у навучанні беларускай мовы выступае ў дзвюх асноўных функцыях: 1) як сродак навучання, які дазваляе засвоіць мову на ўсіх яе ўзроўнях; 2) як мэта навучання – “навучыць перакладаць і карыстацца перакладам у працэсе моўных зносін для забеспячэння сацыяльна-культурных патрэб, бо нават у межах адной дзяржавы (шматнацыянальнай) пераклад – гэта неад’емны кампанент у сістэме камунікацыі” [4, с. 15]. Пераклад – гэта комплексны працэс. Для правільнай і дакладнай перадачы думкі арыгінала патрэбна не толькі знайсці ў мове перакладу адпаведныя словы, але і даць ім адпаведную граматычную форму. Нельга забываць і пра стылістычныя фактары. Іх таксама патрэбна ўлічваць пры перакладзе. Перакласці – гэта значыць перадаць правільна і поўна сродкамі адной мовы тое, што ўжо перададзена раней сродкамі іншай мовы [3, с. 55]. Большасць лінгвістаў адзначаюць, што для паспяховай працы пры перакладзе тэксту на практычных занятках па беларускай мове навучэнцы павінны ведаць гатовыя перакладчыцкія адпаведнікі, сінанімічныя рады слоў і ўмець карыстацца імі, валодаць асноўнымі прыёмамі перакладу. Любая мова, у прынцыпе, можа намінаваць любое паняцце, адсутнасць жа ў слоўнікавым складзе спецыяльнага абазначэння для якога-небудзь паняцця ў выглядзе слова і словазлучэння зусім не азначае немагчымасці выразіць яго сродкамі канкрэтнай мовы. Калі ж у тэксце па спецыяльнасці трапляецца моўная адзінка, сэнс якой цяжка высветліць, яе лексічнае значэнне часта падказваецца кантэкстуальна [4, с. 36]. Параўнальны аналіз арыгінальных і перакладных тэкстаў дае магчымасць падзяліць усе прыёмы перакладу на два віды: падстаноўкі і трансфармацыі. Прыём перакладу, які заснаваны на максімальна магчымым сэнсава структурным паралелізме мовы арыгінала і мовы перакладу, называюць падстаноўкамі (двигатель – рухавік, мощность – магутнасць, напряжение – напружанне, полезный – карысны і інш.). Трансфармацыйныя адпаведнікі – семантычна тоесныя адзінкі, утвораныя шляхам пераўтварэння лексем арыгінала на розных структурных узроўнях (небезынтересный – даволі цікавы, подсолнечное масло – алей, свариваемые материалы – матэрыялы, якія зварваюцца і інш.).  Іншымі словамі, з падстаноўкмі мы маем справу, калі перакладаем слова ў слова, радок у радок, толькі падстаўляючы замест слоў і спалучэнняў адной мовы словы і спалучэнні другой мовы, а пры трансфармацыях тэкст перакладу ў пэўнай ступені адрозніваецца ад тэксту арыгінала. Падзел прыёмаў перакладу на падстаноўкі і трансфармацыі заснаваны на наяўнасці (або адсутнасці) у абедзвюх мовах так званых моўных паралеляў. Такія паралелі існуюць паміж любой парай моў, бо калі б іх не было зусім, то пераклад з адной мовы на іншую быў бы немагчымы. Студэнты павінны ведаць і тое, што пераклад тэкстаў розных стыляў, тыпаў і жанраў мае сваю спецыфіку. Пераклад тэксту навуковага стылю павінен дакладна перадаваць тэрміналогію, лагічную структуру арыгінала. Пры перакладзе тэксту афіцыйна-дзелавога стылю захоўваецца яго форма і афіцыйны характар. Публіцыстычны тэкст павінен захоўваць лагічнасць думкі і эмацыянальнасць выкладу. Пры перакладзе ўрыўкаў мастацкага стылю павінен быць захаваны эстэтычны эфект і агульны настрой тэксту.  421 Секция 6: Актуальные проблемы формирования кадрового потенциала для АПК  З улікам правілаў, установак і вызначэння дзеяння ўсіх літаратурных нормаў, якія вызначаюць беларускую мову, пры перакладзе навукова-тэхнічных тэкстаў трэба ўлічваць агульныя рэкамендацыі: 1) тэрміны павінны адпавядаць ДАСТУ (Дзяржаўнаму стандарту) і літаратурнай норме; 2) неабходна пазбягаць выкарыстання сінанімічных тэрмінаў; 3) у арыгінальным напісанні пакідаюцца наменклатура і назвы на лацінскай мове; 4) абрэвіятуры расшыфроўваюцца і перакладаюцца цалкам; не дапускаецца адвольнага скарачэння тэрмінаў; 5) пры апісанні работ, сістэм і абсталявання, працэсаў і інш. выкарыстоўваюцца дзеясловы ў форме цяперашняга часу, які ў навуцы мае значэнне безадноснага часу; 6) адзінкі вымярэння пасля лікавай велічыні пішуцца ў агульнапрынятым скарочаным выглядзе і аддзяляюцца ад лічбы прабелам; 7) кропка ў загалоўках і назвах табліц не ставіцца; 8) калі элементы пераліку абазначаны арабскай лічбай з кропкай, кожны элемент павінен пачынацца з вялікай літары (у астатніх выпадках элемент можа пачынацца як з вялікай, так і з малой); 9) паміж элементамі пераліку ставяць (акрамя апошняга абзаца) кропку з коскай, калі элементы пачынаюцца з малой літары. 10) вельмі важна ведаць асноўныя асаблівасці беларускай мовы на розных моўных узроўнях у параўнанні з рускай мовай, каб папярэдзіць шэраг памылак, як правіла, абумоўленых пры перакладзе з рускай мовы на беларускую. Такім чынам, перш чым рабіць пераклад на беларускую мову, неабходна прачытаць тэкст цалкам на рускай мове. Трэба добра ведаць змест, сюжэт, структуру тэксту. Толькі ў такім выпадку атрымаецца асэнсаваны пераклад з рускай мовы на беларускую [1, с. 72 – 73].  Літаратура 1. Буракова М.У. Тэхнічная тэрміналогія: вучэбны дапаможнік. – Мінск, 2016. 2. Лапкоўская А.М. Беларуская мова (прафесійная лексіка): вучэбны дапаможнік для студэнтаў. – Гродна, 2009. 3. Мантур А.Я. Аўтарскія неалагізмы і іх рускамоўныя перакладныя эквіваленты (на матэрыяле беларускай паэзіі XX пачатку XXI ст.) // Весн. БДУ. Сер. 4, Філалогія. Журналістыка. Педагогіка. 2016. №3. – С. 54 – 60. 4. Мантур А.Я. Лексіка-стылістычныя мадыфікацыі індывідуальна-аўтарскіх неалагізмаў // Роднае слова. 2017. № 3. – С. 36 – 39. 5. Мартынкевіч С.В. Методыка выкладання беларускай мовы. – Віцебск, 2011.   УДК378.147 НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ КУЛЬТУРЫ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ИНОЯЗЫЧНОЙ  КОММУНИКАЦИИ СПЕЦИАЛИСТА АГРОТЕХНИЧЕСКОГО ПРОФИЛЯ Мисюк С.В., Любочко И.А. БГАТУ, г. Минск, Республика Беларусь  В условиях развития социально-экономических отношений, расширения международ-ного сотрудничества Республики Беларусь с другими странами, большое значение уделяется повышению качества подготовки будущих специалистов АПК. Заказ на формирование со-временного инженера определяется возросшими объективными требованиями и качествен-ными характеристиками личности и деятельности. Как профессионал будущий специалист агротехнического профиля должен обладать рядом психологических характеристик и лич-ностных черт, соответствующих его деятельности, в том числе и культурой профессиональ-ной иноязычной коммуникации.  422 

Методыка перакладу тэксту пры вывучэнні беларускай мовы для студэнтаў інжынерных спецыяльнасцей

https://rep.bsatu.by/bitstream/doc/10027/1/Mantur-A-YA-Metodyka-perakladu-tehkstu-pry-vyvuchehnn-belaruskaj.pdf

Методыка перакладу тэксту пры вывучэнні беларускай мовы для студэнтаў інжынерных спецыяльнасцей

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repository of the Belarusian State Agrarian Technical University