Sprawozdanie z I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej "Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość - Teraźniejszość - Przyszłość", która odbyła się w dniach 19-20 maja 2016 roku w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy

Witkowska, Ewa

Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku (University of Bialystok Repository)

1  Sprawozdanie z I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość  W dniach 19-20 maja 2016 roku odbyła się I Ogólnopolska Konferencja Naukowa Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, zorganizowana przez pracowników Zakładu Bibliotekarstwa i Czytelnictwa Katedry Informacji Naukowej  i Bibliologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy: dr. hab. Ryszarda Nowickiego, prof. UKW, dr Joannę Gomoliszek i dr Katarzynę Wodniak przy współpracy  dr. Pawła Marca. Patronat honorowy nad wydarzeniem objęło Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, a sponsorowały je firmy ARFIDO, TN Projekt oraz Digital-Center. Konferencja miała charakter interdyscyplinarny, jej celem było podjęcie problemów związanych z ochroną materiałów bibliotecznych w przeszłości oraz wyzwaniami stojącymi przed współczesnymi  i przyszłymi bibliotekarzami. Wzięli w niej udział bibliotekarze oraz pracownicy naukowi  z 28 ośrodków naukowych z całej Polski, zarówno instytucji publicznych, jak i prywatnych.  Zebranych gości, w tym przedstawicieli władz uczelni, przywitał kierownik Katedry Informacji Naukowej i Bibliologii ks. dr hab. Zdzisław Kropidłowski, prof. UKW, a jej uroczystego otwarcia dokonała dr hab. Anna Koziczak, prof. UKW (Dziekan Wydziału Administracji i Nauk Społecznych). Następnie rozpoczęła się sesja otwierająca - jako pierwszy występował jeden z organizatorów, dr hab. Ryszard Nowicki. Zaprezentował działalność krakowskiej Delegatury Ministerstwa Oświaty do zabezpieczania księgozbiorów opuszczonych i porzuconych na Pomorzu Zachodnim po II wojnie światowej. Skupił się na dokonaniach Marii Quirini, która w okresie swojej aktywności zabezpieczyła około 900 000 tomów. Kolejny z prelegentów, dr hab. Andrzej Dróżdż z Biblioteki Jagiellońskiej  w Krakowie, przedstawił wybrane zagadnienia badawcze i metodologiczne systemu książki  w latach 1945-1956, podejmując próbę ich powiązania. Dorota Pietrzkiewicz z Uniwersytetu Warszawskiego natomiast opowiedziała o udziale Piotra Bańkowskiego, pracownika archiwów państwowych oraz długoletniego redaktora „Archeionu”, w ochronie zbiorów bibliotecznych. Zdaniem referentki do ważniejszych zasług bohatera jej wystąpienia należało aktywne uczestnictwo w pracach rewindykacyjnych oraz zabezpieczanie zbiorów bibliotecznych i archiwalnych w czasie II wojny światowej. Ogółem w ciągu dwóch dni konferencji zostało wygłoszonych 15 referatów (jedna  z prelegentek nie dojechała), które podzielono na 5 sesji tematycznych. Pierwszego dnia dominowało ujęcie historyczne, czemu poświęcono dwie pierwsze sesje. Rozpoczęło je wystąpienie dr. Tomasza Stolarczyka z Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego, który w ciekawy sposób opowiadał o zasadach regulujących korzystanie z księgozbioru w bibliotekach bernardyńskich, dominikańskich, jezuickich i paulińskich w XIII-XVIII w. Szczególne zainteresowanie publiczności wzbudziły kary chłosty czy nawet ekskomuniki grożące za nietrzymanie się regulaminów. Kolejna dr Maria Otto z PAN Biblioteki Gdańskiej omówiła udział regulaminów bibliotecznych w ochronie zbiorów. Jako materiał badawczy wykorzystała przepisy obowiązujące w jej placówce, zaczynając od najstarszego regulaminu wydanego drukiem w 1686 roku. Ewa Goumissi z Politechniki Wrocławskiej szczegółowo opowiadała o ochronie książek i rękopisów w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich we 2  Lwowie w latach 1900-1939, a swoją bogato ilustrowaną prezentację oparła w dużej mierze na materiałach z zasobów Archiwum Zakładowego ZNiO. Przybyły również z BUŁ-u Piotr Lewkowicz podjął się w swoim referacie analizy treści wybranej polskiej literatury fachowej w okresie międzywojennym, prezentując poruszane w niej aspekty ochrony zbiorów. Część historyczną zakończył Przemysław Garlicki z Książnicy Pomorskiej. Prelegent powrócił do tematu ochrony zbiorów na Pomorzu Zachodnim po II wojnie światowej, przedstawiając go na łamach najważniejszych czasopism lokalnych. W przerwie między pierwszą a drugą sesją był czas na wystąpienia sponsorów. Przedstawiciele ARFIDO zaprezentowali nie tylko znaną już chyba wszystkim technologię RFID, ale i dwa nowe produkty: książkomat do samodzielnego odbioru zamówionych egzemplarzy oraz inteligentną półkę do samodzielnych zwrotów. Digital Center przedstawił skaner ROWE 650i, jedyny posiadający funkcję automatycznej regulacji skanowanego dokumentu aż do 30 mm, a pracownicy TN Projekt opowiedzieli o znajdujących się w ofercie firmy foliach przeznaczonych do zabezpieczania księgozbioru bibliotecznego oraz taśmach  z folią ochronną przydatnych podczas wszelkiego rodzaju pracach malarskich czy remontowych. Trzecia sesja zrealizowana podczas pierwszego dnia konferencji nosiła tytuł „Konteksty ochrony zbiorów”. Rozpoczęło ją wystąpienie Katarzyny Sikory z Uniwersytetu Gdańskiego. Prelegentka omówiła sposoby ochrony i udostępniania materiałów bibliotecznych, zabytków  i muzealiów z punktu widzenia prawa, a w podsumowaniu przedstawiła propozycję wspólnego systemu ochrony. Ciekawą odmianą był referat dr Agnieszki Bangrowskiej  z Uniwersytetu Śląskiego, która sprawdzała możliwości zastosowania substancji grzybobójczych z praktyki rolniczej do ochrony zbiorów bibliotecznych. W wystąpieniu przedstawiła wyniki wstępnych badań nad fungicydami, które zdają się dobrze rokować na przyszłość. Dr hab. Zdzisław Gębołyś, prof. UKW, zaprezentował działalność Zentrum für Bucherhaltung Leipzig, głównego ośrodka konserwacji i restauracji książki w Niemczech, skupiając się na jego organizacji oraz stosowanych metodach. Wystąpienie to wzbudziło nieco kontrowersji wśród słuchaczy, którzy zwracali uwagę, że omawiany ośrodek jest firmą komercyjną i ceny jego usług znajdują się poza zasięgiem wielu polskich – jak i niemieckich – bibliotek. Dwie sesje przeprowadzone drugiego dnia konferencji wypełniły referaty prezentujące praktyczne ujęcie ochrony zbiorów. Dr Elżbieta Pokorzyńska z UKW w Bydgoszczy przedstawiła modele organizacji introligatorsko-konserwatorskiej ochrony zbiorów  w polskich bibliotekach, bazujące zarówno na przybibliotecznych pracowniach introligatorskich i konserwatorskich, jak i na zewnętrznych wykonawcach. W swoim wystąpieniu dr Joanna Matyasik z Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej  w Bydgoszczy skoncentrowała się natomiast na realizowanych w placówce w latach 2011-2015 projektach umożliwiających pozyskanie środków na konserwację i digitalizację. Większość inicjatyw dotyczyła renowacji inkunabułów i starych druków, ale udało się również uzyskać pieniądze na wyposażenie pracowni digitalizacji, jak i na stworzenie kopii cyfrowych: czasopism regionalnych, inkunabułów, części zbiorów kartograficznych, DŻS-ów oraz teatraliów. Tematyka wystąpienia wzbudziła spory odzew wśród słuchaczy, którzy zadawali pytania dotyczące takich kwestii, jak ilość przyjętych projektów na liczbę złożonych 3  czy jakie pomysły najczęściej zostają zaakceptowane. Dr Matyasik podała, że według doświadczeń jej instytucji największe szanse powodzenia mają inicjatywy dotyczące konserwacji inkunabułów i starodruków oraz związane z czasopismami regionalnymi, natomiast trudno zdobyć środki na zabezpieczenie map czy dokumentów życia społecznego. Prelegentka przyznała, że w związku z tym WiMBP skupia się przede wszystkim na tych projektach, które dają największe prawdopodobieństwo akceptacji.  Anna Polańska i Anna Zelmańska-Lipnicka z Biblioteki Akademii Sztuk Pięknych  w Gdańsku przedstawiły realizowane w placówce projekty ochrony zbiorów bibliotecznych, czyli tworzenie platformy Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej oraz digitalizację i ewidencję spuścizny po regionalnym artyście rzeźbiarzu. Występująca po nich Ewa Tomaszewska  z Biblioteki Instytutu Technologii Drewna w Poznaniu omówiła sposoby, możliwości  i narzędzia zabezpieczania zbiorów w różnych okresach działalności Instytutu. Z uwagą wysłuchano interesującego wystąpienia Teresy Skibickiej z Biblioteki Głównej Uniwersytetu Technologiczno-Przyrodniczego w Bydgoszczy, która zajęła się zagadnieniem „szarej literatury”, szeroko wykorzystywanej na uczelniach technicznych. Prelegentka, posługując się przykładem własnej instytucji, przedstawiła zarys problematyki w przeszłości, stan aktualny oraz próbę refleksji na przyszłość, wysuwając propozycję stworzenia archiwum cyfrowego. Zainteresowanie wzbudził także referat Agnieszki Kościelniak-Osiak z BUW-u, poświęcony zagadnieniu ochrony i bezpieczeństwa zbiorów bibliotecznych użyczanych w charakterze obiektów wystawowych. Prelegentka opowiedziała o wypracowanej w Oddziale Promocji, Wystaw i Współpracy biblioteki specjalnej procedurze wypożyczania zbiorów, opartej na zaleceniach i procedurach obowiązujących w muzealnictwie. Szczegółowo przedstawiła poszczególne jej elementy, sytuując je na tle najczęstszych praktyk stosowanych w obiegu wystawienniczym. Temat najwyraźniej trafił w potrzeby słuchaczy, jako że podczas dyskusji do autorki skierowano szereg pytań, prosząc o szersze wyjaśnienia niektórych kwestii czy podanie większej ilości przykładów z własnych doświadczeń. Wystąpienia konferencyjne zakończył referat Ewy Witkowskiej z Biblioteki Głównej Uniwersytetu w Białymstoku, która przedstawiła wybrane aspekty procesu odbudowy japońskich bibliotek po wielkim trzęsieniu ziemi, jakie nawiedziło Japonię w 2011 roku. Prelegentka mówiła m.in. o inicjatywach mających na celu ratowanie zniszczonych w katastrofie zbiorów, zastąpienie niezdolnych do normalnego funkcjonowania bibliotek czy zachowanie materiałów związanych z kataklizmem. Rezultatem konferencji będzie publikacja zawierająca wygłoszone referaty, której wydanie planowane jest na koniec 2016 roku. W podsumowaniu dr hab. Ryszard Nowicki podkreślił, że ochrona zbiorów bibliotecznych to zagadnienie ważne i wymagające dalszych badań, a różnorodność podejmowanych w wystąpieniach zagadnień wskazuje na zapotrzebowanie na kolejne spotkania poświęcone tej tematyce. Mając to na uwadze, Zakład Bibliotekarstwa i Czytelnictwa Katedry Informacji Naukowej i Bibliologii UKW planuje kolejne edycje konferencji.  Oprac. mgr Ewa Witkowska 

Sprawozdanie z I Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ochrona zbiorów bibliotecznych. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repozytorium Uniwersytetu w Białymstoku (University of Bialystok Repository)