Amaç: Orak hücre hastalığında karaciğer tutulumu primer hastalık ya da aşırı demir yüklenmesi, viral hepatitler ve kolelithiasis nedeniyle gelişebilir. Çalışmamızda 48 orak hücre hastasında hepatik disfonksiyon sıklığını ve etyolojik faktörleri inceledik. Yöntem: Tüm hastalarda klinik bulgularla birlikte esas olarak karaciğer fonksiyon testleri olmak üzere laboratuar bulgular incelendi ve üst batın ultrasonografisi yapıldı. Ek olarak 13 hastadan karaciğer biyopsisi alındı. Bulgular: Biyopsi örneklerinin tümünde intrasinüzoidal oraklaşma ve Kupffer hücre hiperplazisi izlendi. Tüm hasta grubunda hepatomegali, %27 hastada ise karaciğer fonksiyon testlerinde bozukluk mevcuttu. Kolelithiasis sıklığı 35% olarak bulundu. Serolojik test sonuçlarına gore hepatit B yüzey antijeni üç, hepatit B antikor pozitişiği 19 ve hepatit C antikor pozitişiği ise toplam dört hastada tespit edildi. Karaciğer örneklerinin histolojik incelemesinde en sık izlenen bulgu hemosiderosis idi. Sonuç: Bulguları mız orak hücre hastalarında kronik karaciğer hasarının genellikle birden fazla nedeni olduğunu, bu faktörler arasında ise primer hastalıktan çok aşırı demir yükünün ve viral nedenlerin ön planda olduğunu düşündürmektedir.Background/aims: Liver involvement in sickle cell disease may take place due to the primary disease itself or to secondary conditions such as iron overload, viral hepatitis and cholelithiasis. In the present study we have tried to evaluate the frequency of hepatic dysfunction and etiological factors in 48 patients with sickle cell disease. Methods: Clinical and laboratory investigation including liver function tests, serological tests for viral hepatitis, and abdominal ultrasonography were performed in all of the patients. Additionally, liver biopsies were taken from 13 patients. Results: Intrasinusoidal sickling and Kupffer cell hyperplasia were consistently seen in all of the biopsy specimens. Hepatomegaly was present in all patients, whereas liver function test abnormalities were seen in 27%. The prevalence of cholelithiasis was found as 35%. Serological tests demonstrated the presence of hepatitis B surface antigen in three, antibody to hepatitis B virus in 19 and antibody to hepatitis C virus in four of the patients. The most significant contributory finding was the presence of hemosiderosis in histological examination of liver specimens. Conclusion: Our data suggest that chronic liver injury in patients with sickle cell disease seems to be a multifactorial phenomenon depending mostly on overlapping factors such as iron overload and viral damage rather than primary disease itself
