Viewbrics, ‘spiegel’ je vaardig:Vakoverstijgende vaardigheden aanleren in het voortgezet onderwijs via een (online) formatieve evaluatie-methode met (video-verrijkte) rubrieken

Abstract

Het probleem: De verwerving van vakoverstijgende complexe vaardigheden zoals samenwerken, presenteren en informatievaardigheden is cruciaal voor (onderbouw)leerlingen in het voortgezet onderwijs. Hierbij is het belangrijk dat leerlingen en leraren een concreet en consistent beeld krijgen van (aspecten van) deze zogenaamde 21ste -eeuwse vaardigheden om zowel de verwerving (door leerlingen) als de begeleiding (door leraren) te stroomlijnen. Kenmerkend voor elke vaardigheid is dat de leerling deze op verschillende niveaus kan beheersen. Als de leerling weet naar welk vaardigheidsniveau hij of zij toewerkt (feed-up) en waar hij of zij zelf staat ten opzichte van dit niveau (feedback), dan kan de leerling ook beter bepalen welke leeractiviteiten hij of zij moet ondernemen (feed forward) om de doelstelling te bereiken (Hattie&amp; Timperley, 2007). Een beoordelingsrubriek (‘rubric’) beschrijft vaardigheidsniveaus, meestal met tekst, via een set kwaliteitscriteria voor de samenstellende deelvaardigheden bij de vaardigheid. Tekstuele beoordelingsrubrieken zijn voor verbetering vatbaar; zo zijn veel aspecten van het gewenste gedrag nauwelijks in woorden te vatten, zoals de lichaamshouding of goed stemgebruik tijdens een presentatie (De Grez, Valcke &amp; Roozen, 2014). Tekstuele beoordelingsrubrieken zijn beperkt in het verduidelijken van het gewenste gedrag bij een vaardigheid en hoe dat gedrag er ineen bepaalde context uitziet (O’Donovan, Price &amp; Rust, 2004). We veronderstellen dat video-verrijkte beoordelingsrubrieken hiervoor een oplossing kunnen bieden. Bij een video-verrijkte beoordelingsrubriek wordt de tekstuele beoordelingsrubriek gecombineerd met videomodelvoorbeelden. Deze voorbeelden ondersteunen observationeel leren van gewenst gedrag van een rolmodel, een methode die eerder succesvol is gebleken (Rohbanfard &amp; Proteau, 2013; Van Gog&amp; Rummel, 2010).De onderwijspraktijk toont dat veel scholen in het voortgezet onderwijs worstelen met de begeleiding bij en beoordeling van vakoverstijgende complexe vaardigheden. Zowel scholen als leraren erkennen het belang van het aanleren van vakoverstijgende complexe vaardigheden, maar komen er in de dagelijkse praktijk slechts incidenteel aan toe (Thijs,Fisser &amp; van der Hoeven, 2014). Vaak is de uitwerking afhankelijk van de inzet van individuele leraren. Bovendien wijst het SLO-onderzoek erop dat de verwerving van vakoverstijgende complexe vaardigheden vaak niet methodisch en opeen gestructureerde, doelgerichte en onderbouwde manier verloopt (Thijs, Fisser &amp; van der Hoeven, 2014, p. 103). Als scholen al toekomen aan vakoverstijgende complexe vaardigheden, dan is het vaak in de vorm van projectonderwijs waarbij ze tekstuele beoordelingsrubrieken op een incidentele manier gebruiken. Dit gebeurt veelal op een tijdrovend een papier verslindende wijze.Alle betrokkenen in dit project wilden daarom graag weten in hoeverre video-verrijkte beoordelingsrubrieken binnen een online ondersteunde formatieve evaluatiemethodiek zowel een efficiënte als effectieve oplossing zouden kunnen bieden om vakoverstijgende complexe vaardigheden aan te leren en formatief te evalueren.We verwachtten dat gestructureerd en methodisch gebruik van beoordelingsrubrieken binnen een online formatieve evaluatiemethodiek in vergelijking met het reguliere onderwijs een verbeterde beeldvorming van de vaardigheid en een verbeterde feedbackkwaliteit (concreter en consistenter) zou opleveren, bij zowel leerlingen als leraren. Daardoor verwachtten we uiteindelijk ook een verbeterde beheersing van de vaardigheid. Daarnaast verwachtten we dat videoverrijkte beoordelingsrubrieken in vergelijking met tekstuele beoordelingsrubrieken binnen dezelfde online formatieve evaluatiemethodiek zouden leiden tot een verbeterde beeldvorming van de vaardigheid, verbeterde feedbackkwaliteit,en verbeterde beheersing van de vaardigheid. Dit leidde tot de volgende onderzoeksvraag, die voor drie vakoverstijgende complexe vaardigheden (samenwerken, presenteren, en informatievaardigheden) werd onderzocht.<br/