Piwowar, Monika

Stangel-Wójcikiewicz, Klaudia

Polish

Jagiellonian Univeristy Repository

Monika Piwowar, Klaudia Stangel-WójcikiewiczRozdział 6„Wirtualny Pacjent” – symulator spotkania  STUDENT– PACJENT. Prezentacja na przykładzie kobiety z nietrzymaniem moczuWiele instytucji edukacyjnych i naukowych, tj. szkół, uczelni wyż-szych, unowocześnia sposób funkcjonowania poprzez wprowadza-nie różnych systemów e-learningowych przeznaczonych zarówno do zarządzania komunikacją, ludźmi, jak i wiedzą. Na polu edukacji medycznej również pojawiają się tego typu systemy, w szczególności systemy wspomagające nauczanie tradycyjne, ale także nauczanie zdalne. W związku z tym na zajęciach dydaktycznych coraz częściej pojawiają się symulatory kliniczne, biologiczne modele 3D, narzę-dzia do zdalnych konsultacji medycznych, medyczne taksonomie i sieci semantyczne oraz wirtualni pacjenci.Problem NTM u kobiet został przedstawiony na symulatorze odzwierciedlającym spotkanie student–pacjent, jakim jest system do prezentowania wirtualnych pacjentów. Dzięki zamieszczeniu historii choroby kobiety z NTM student ma możliwość „spotka-nia” pacjentki i prześledzenia poszczególnych etapów terapeu-tycznych, począwszy od wywiadu lekarskiego, poprzez kolejne zalecenia i wyniki badań, aż do pozytywnego rezultatu leczenia. Dzięki elektronicznej prezentacji informacji w systemie „Wirtualny 56 Monika Piwowar, Klaudia Stangel-WójcikiewiczPacjent” zamieszczono dużą porcję informacji (szczegółów tech-nicznych oraz wiedzy podstawowej) z dziedzin medycyny, które mają bliski związek z analizowanym przypadkiem, równocześnie nie tracąc perspektywy całości. Poszczególne etapy terapeutyczne przedstawione za pomocą elektronicznych kart z fachowymi infor-macjami są uzupełnione materiałami multimedialnymi, co sprzyja efektywnemu studiowaniu przypadku (zwłaszcza studentów poko-lenia „cyfrowych tubylców”) [1]. Możliwość uzupełniania wiedzy ogólnej poprzez zamieszczanie komentarzy zwykłych (uzupełnie-nia tego, co nie zostało wyjaśnione w tekście głównym) oraz eks-perckich (dotyczących nieco zaawansowanej wiedzy medycznej) sprzyja wyjaśnianiu zdarzeń przyczynowo-skutkowych, jak rów-nież poszerzaniu wiedzy.Program „Wirtualny Pacjent” jest przykładem narzędzia infor-matycznego wspomagającego proces podejmowania decyzji. Moż-liwość trenowania podejmowania decyzji jest jednym z najcenniej-szych walorów takich systemów. Student, analizując dany przypadek, ma możliwość sprawdzania się (jako przyszły lekarz) bez ryzyka popełnienia błędu mającego realne skutki. Na początkowym etapie studiowania wydaje się to bezcenne. Ponadto student ma możliwość weryfi kowania swojej wiedzy niemal na bieżąco, co pozwala na efek-tywną naukę (często „naukę na błędach”). Nie bez znaczenia jest to, że przypadki, na których podstawie student uczy się podejmować właściwe decyzje, są rzeczywiste. Pomimo że nazwa systemu brzmi „Wirtualny Pacjent”, co niektórym mylnie sugeruje, że opowiedziane przypadki chorobowe są nierealistyczne, z niejako sztucznie wymy-ślonym przebiegiem zdarzeń medycznych, bo znajdują się w nim jak najbardziej realne historie chorób konkretnych pacjentów.Elektroniczny zapis historii choroby jest bardzo wygodnym spo-sobem gromadzenia i prezentowania wiedzy ze względu na to, że wszelkie uzupełnienia poszczególnych fragmentów bądź aktualiza-cje mogą być dodawane niemal natychmiast, z dowolnego miejsca na świecie (wystarczy dostęp do internetu) i w dowolnym czasie.57„Wirtualny Pacjent” – symulator spotkania STUDENT–PACJENT. Prezentacja…Z tych powodów system „Wirtualny Pacjent” cechuje: − elastyczność – społeczność pacjentów, studentów oraz naukow-ców ma możliwość korzystania z systemu i informacji w nim zawartych w dowolnym czasie, z dowolnego miejsca na świecie, wybierając te wątki, które są aktualnie przedmiotem zaintereso-wania (3E: everytime, everywhere, everything); − multimedialność – autorzy przypadków mają możliwość wzbo-gacenia materiałów deponowanych w systemie materiałami mul-timedialnymi (ze wszystkimi walorami, tj. kolorem, animacją, interakcją, hiperłącznością), co podnosi atrakcyjność prezento-wanych treści. Taki nowoczesny sposób przekazu sprzyja efek-tywnemu zgłębianiu wiedzy z zakresu medycyny; − personalizacja – aktywność w systemie jest poprzedzona reje-stracją, co zapewnia z jednej strony unikatowość użytkowników, a z drugiej nakłada odpowiedzialność na osoby mające wpływ na zamieszczanie treści i materiałów multimedialnych. Dzięki ak-tywności różnych użytkowników/autorów poszczególnych przy-padków informacje zawarte w systemie są uzupełniane tak często, jak to możliwe i potrzebne, co wpływa na aktualność prezentowa-nego materiału.Obecnie istnieje kilka rodzajów systemów do symulacji podej-mowania decyzji podczas analizy przypadków medycznych. Głów-nie różnią się strukturą prezentowanych danych (liniowa, rozgałę-ziona). Niektóre z nich, tj. CASUS czy OpenLabyrinth, są uznanymi narzędziami wykorzystywanymi w procesie edukacji w wielu krajach Europy i w USA.OpenLabyrinth jest nieodpłatnym systemem umożliwiającym tworzenie wirtualnych przypadków o modelu rozgałęzionym [2]. Student podejmuje decyzję, a kolejne wyświetlane informacje są za-leżne od wcześniejszych decyzji. System wykorzystywany jest m.in. przez Uniwersytet St George’s w Londynie i Uniwersytet Arystotele-sa w Salonikach. Ze względu na rozgałęziony sposób prezentowania danych rozwiązanie to w wielu przypadkach zastosowań okazuje się zbyt skomplikowane.58 Monika Piwowar, Klaudia Stangel-WójcikiewiczSystem CASUS prezentuje informacje w sposób liniowy (karta po karcie pojawiają się kolejne części informacji) [3]. Student prowadzo-ny jest przez kolejne partie materiału. CASUS rozwijany jest od lat 90. przez pracowników Uniwersytetu Ludwika-Maksymiliana w Mo-nachium. Obecnie jest systemem komercyjnym wykorzystywanym w procesie edukacji medycznej na uczelniach w ponad 150 krajach na świecie. Ponadto CASUS używany jest w procesie ustawicznego kształ-cenia lekarzy przez Niemiecką Izbę Lekarską, a także do prezentowa-nia przypadków medycznych w amerykańskim portalu MedU [4, 5].Obydwa systemy prezentowania przypadków medycznych (OpenLabirynth, CASUS) służą kształceniu studentów i podnosze-niu kwalifi kacji lekarzy, wykorzystując nowoczesne technologie [6]. W Polsce w ramach współpracy między Zakładem Bioinforma-tyki i Telemedycyny UJ CM a Katedrą Ginekologii i Położnictwa UJ CM opracowano kilka wirtualnych przypadków, w tym przypadek dotyczący problemu NTM wraz z poszczególnymi etapami leczenia tego schorzenia.W ramach opracowanego przypadku w programie do symulacji podejmowania decyzji „Wirtualny Pacjent” poszczególne „porcje” wiedzy o pacjentce są udostępniane stopniowo (krok po kroku), dając studentowi możliwość zastanowienia się i podjęcia decyzji co do dalszych losów pacjenta. Na początku studenta wprowadza się w zagadnienia, jakby to było rzeczywiście pierwsze jego spotkanie z pacjentką, podczas którego lekarz zwykle zbiera podstawowy wy-wiad (Ryc. 9). Czasami autorzy wirtualnych przypadków (specjaliści lekarze) nieco ubarwiają narrację po to, żeby czytelnik-student jak najlepiej poczuł atmosferę realnego spotkania. Jak widać na rycinie 9, karta pierwsza wprowadza studenta w problem 54-letniej kobiety dotyczący NTM, a także historię jej kłopotów do momentu zgłoszenia się pacjentki do lekarza.Po przeczytaniu karty trzeciej student dowiaduje się, że pacjentka: − do tej pory nie chorowała przewlekle; − przeszła zabieg operacyjny: cholecystektomię laparoskopową w 48. roku życia;59„Wirtualny Pacjent” – symulator spotkania STUDENT–PACJENT. Prezentacja…Ryc. 9. Karta pierwsza w systemie „Wirtualny Pacjent” wprowadzająca studenta w problem medyczny, z którym  zgłosiła się pacjentka do lekarza60 Monika Piwowar, Klaudia Stangel-Wójcikiewicz − była dwa razy w ciąży, dwa razy rodziła siłami natury, masa uro-dzeniowa dzieci to 3850 g i 4150 g, porody bez powikłań; − ostatnie krwawienie miesięczne miała w 51. roku życia; − nie stosowała hormonalnej terapii zastępczej, pomimo wystę-powania objawów okresu klimakterium, obecnie dolegliwości meno pauzalne nie występują; − zaburzenia oddawania stolca, w tym zaparcia – brak; − nie podaje zaburzeń widzenia ani równowagi.Na karcie czwartej student otrzymuje informacje odnośnie do ciśnienia tętniczego, tętna oraz wartości BMI. Oprócz sugestii zlece-nia badań podstawowych krwi student ma zdecydować, jakie bada-nie powinien zlecić pacjentce (Ryc. 10).Do każdej karty w systemie „Wirtualny Pacjent” można dodać zapytanie w różnej formie (pytanie jednokrotnego wyboru, otwarte, wielokrotnego wyboru i wiele innych), dzięki czemu student może sprawdzić swoją wiedzę, właściwie interpretując wyniki badań albo zdecydować, jakie badania zlecić pacjentce na dalszym etapie lecze-nia. Następne karty z coraz większą „porcją” informacji na temat problemu kobiety z NTM przedstawiają kolejne etapy badań diag-nostycznych narządu rodnego, jak również umożliwiają sprawdzenie się studentów w podejmowaniu właściwych decyzji. Poza zaznacza-niem poprawnych odpowiedzi w systemie istnieje możliwość do-dawania komentarzy zwykłych i tzw. eksperckich (Ryc. 11). Dzięki temu można uzupełniać niezbędną wiedzę także o bardziej szcze-gółowe i wyrafi nowane ujęcia problemu pacjentki oraz wyniki naj-nowszych badań naukowych. Te dodatkowe wątki są bardzo dobrym uzupełnieniem głównego zagadnienia zwłaszcza dla studentów, któ-rzy chcą wiedzieć więcej i interesuje ich np. rozważanie przyczyny problemu medycznego na poziomie bardziej zaawansowanym – po-ziomie badań podstawowych albo rozszerzenie wiedzy na temat bu-dowy i możliwości sprzętu medycznego.Poszczególne karty (wcześniej omówione i kolejne) opatrzone są zwykle multimediami (zdjęcia, fi lmy, wywiady), jak również linka-61„Wirtualny Pacjent” – symulator spotkania STUDENT–PACJENT. Prezentacja…Ryc. 10. Karta przedstawiająca wyniki badania ciśnienia krwi oraz możliwość podjęcia decyzji co do dalszego etapu badań62 Monika Piwowar, Klaudia Stangel-WójcikiewiczRyc. 11. Karta z możliwością wyboru odpowiedniego leczenia oraz z dodatkowym komentarzem63„Wirtualny Pacjent” – symulator spotkania STUDENT–PACJENT. Prezentacja…mi do interesujących stron internetowych rekomendowanych przez specjalistę. Możliwość dodawania linków do innych zewnętrznych stron dodatkowo poszerza, a tym samym wzbogaca treść opracowa-nia, nie powodując poczucia utraty głównego wątku.Kolejne karty podają coraz więcej informacji, które fi nalnie ukła-dają się w kompletną „opowieść” o realnym problemie medycznym, który wystąpił faktycznie u konkretnej pacjentki (w tym przykładzie „bohaterem” jest 54-letnia kobieta).Elektroniczny sposób prezentowania danych powoduje, że uzu-pełnienia, aktualizacje mogą być niemal natychmiast dodane bez za-burzania całości opracowania.Pomimo wielu walorów systemy e-nauczania są cenną, ale jedynie pomocą w edukacji przyszłej kadry medycznej i często mają również wiele wad. Żaden, nawet najlepszy system e-learningowy nie zastąpi różnorodności form komunikacji występujących w świecie rzeczywi-stym. Nie zapewni również bezpośredniej styczności z nauczycielem i innymi uczącymi się, co może wpływać na dodatkową motywację do pracy. Przygotowanie materiałów poprawnych merytorycznie i jakościowo pod względem technicznym wymaga zaangażowania wielu specjalistów (przygotowujących i oceniających przypadki), co także nie jest zadaniem łatwym. Ponadto system przygotowany na podstawie nowoczesnych technologii informatycznych może po-czątkowo stanowić barierę dla niektórych potencjalnych użytkowni-ków. Pomimo tych niedogodności wiele doświadczeń praktycznych (zdobytych w ramach prowadzonych zajęć dydaktycznych na UJ CM), jak również naukowych sugeruje, że wspomaganie nauczania w medycynie metodą prezentacji wirtualnych pacjentów przyczynia się do efektywnego pozyskiwania wiedzy przez studentów. Poza tym możliwość „kontaktu” z różnymi przypadkami medycznymi, któ-rych student zwykle nie może spotkać w realnym świecie w ramach studiów, daje przekonanie, że prezentowanie wirtualnych przypad-ków jest zasadne edukacyjnie. 64 Monika Piwowar, Klaudia Stangel-WójcikiewiczBibliografi a 1. Prensky M., Digital Natives and Digital Immigrants, „On the Horizon”, NCB University Press, 2001, 9, 5. 2. OpenLabyrinth, http://openlabyrinth.ca/.3. CASUS, http://evip.casus.net.4. Hege I., Adler M., Peter S., CASUS – ein fallbasiertes Lernsystem, [w:] Dit-tler U. (red.), E-Learning: Einsatzkonzepte und Erfolgsfaktoren des Lernens mit interaktiven Medien. 3rd edition, Oldenbourg Verlag, Muenchen 2011, s. 101–106.5. Piwowar M., Ostachowska-Gasior A., Electronic Nutritional Virtual Case – simulation dietary procedure on the basis of patient with obesity and dia-betes type 2, 7th International Conference on Diabetes & Obesity; Riga, Latvia 2013.6. Piwowar M., Kułaga T., Guratowska M., Stachoń A., Kononowicz A., Ge-nomic Virtual Patients – the learning way not only for medical doctor, „Bio--Algorithms and Med-Systems” 2010, 6(12), s. 161–162.

"Wirtualny pacjent" : symulator spotkania STUDENT-PACJENT : prezentacja na przykładzie kobiety z nietrzymaniem moczu

https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/133976/piwowar_stangel-wojcikiewicz_wirtualny_pacjent_symulator_spotkania_2014.pdf?sequence=1&isAllowed=y

"Wirtualny pacjent" : symulator spotkania STUDENT-PACJENT : prezentacja na przykładzie kobiety z nietrzymaniem moczu

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Jagiellonian Univeristy Repository