Il-Fjuretti ta’ San Franġisk jittrattaw dwar il-ħajja ta’ San Franġisk u tal-ewwel dixxiplu tiegħu. Dawn il-fjuretti huma traduzzjoni bit-Taljan u li l-oriġinal tagħhom inkitbu bil-Latin ftit wara l-1322.N/

Maltese

OAR@UM

IL-FJURETTI TA' S. FRANĠISK Jl.qdusija a l-kobor tal-ħajja ta' San rranġisk t' Assisi hija magħrufa nistgħu ngħidu minn kulfiadd, iżda fiha nsibu bċejjeċ li g ħas-sempliċita u g !i all- !ilewwa ta g fihom nixtieq u li naqrawhom u nżommuhom taħt għajnejrza kull mument. Inġibu hawn xi tnejn jew tlieta li aħna ne!idahom kelma b'kelma minn faq il-Fjuretti. ll-Fjuretti ta' San Franġisk hama traduzzjoni bit-Taljan, ħielsa a miżjuda, mill-oriġtnal latin miktub xl ftit wara l-1322 a fiha nsibu mniżżla ħafna mill· ħajja ta' San Franġisk a ta' l-ewwel dixxipli tiegħu: għax bħalma tafu San Franġisk, bħal Kristu, imgħallem tiegħu, kien għażel u ġabar miegħu tnax-U-dixxiplu biex jaqsmu miegħu l-ħidmu li kien daħal għaliha. Naqraw /il-Fjuretti faq l-ewwel predikazzioni tiegħu u nisimgħu u naraw kif kliemu kien idewweb il-qlub mhux blss tal-bnedmin iżda mqar tal-unnimali: għal dawn ta' l-aħħar, xejn inqas minn għal ta' l-ewwel, huwa kellu mliabba kbira u lejhom kien juri hniena u mof!ħdrija-u lil dawn ukoll xejn ma kien jlstmell U jqishom u jglioddhom bħala u liutu". [S.] SAN FRANGISK, il-qaddis umli t' Alla, ftit wara li ikkonverta, wara li ġabar flimkien hafna minn sħabu u daħħalhom fi-Ordni, beda jitħasseb ħafna, u jtalla' u jniżżel fuq dak li kellu jagħmel-jekk kellux joqgħod biss jitlob, jew kellux kultant joħroġ ixandar il-kelma t' Alla. U xtaq ħafna li jkun jaf ir-rjieda t' Alla fuq daqshekk. Iżda billi l-umilta qaddisa li kienet fih ma kinetx tħallih joqgħod fuq dak li kien jaqta' huwa, u I-anqas fuq it-talb li jagħmel huwa, ried ikun jaf ir-rjieda t' Alla bit-talb ta' ħadd­ieħor. Għalhekk sejjaħ :lil Fra Massew u qallu: '•Mur għand Soru Klara u għidilha għalija biex hija u xi wħud minn sħabha l-iżjed tar-ruħ jitolbu bil-qalb lil Alla ħalli jogħġbu jgħarrafni xinhu l-aħjar għalija, jiġifieri jekk kellix nagħti ruħi biex inxandar U-kelma t'Alla jew noqgħod għal kollox għat-talb; imbagħad mur għand Fra Silvestru u għidlu jagħmel l-istess ħaġa." Issa dan Fra Silvestru kien dak li ra salib tad-deheb ħiereġ minn ħa!q San Franġisk twil sas-sema u wiesa' sa l-ibgħad naħiet tad-dinja. 57 U dan fra Silvestru kien bniedem ta' ġabra u qdusija hekk kbira illi dak kollu li kien jitlob lil Alla, Alla kien jisimgħu u kien jagħtihulu, u billi sikwit kien jitkellem ma' Alla, Sa11 franġisk kellu qima kbira lejh. fra Massew mar u wassal dak kollu li qallu San franġisk l-ewwel lil Saru Klara u mbagnad lil fra Silvestru, u dan malli sama' x'bagħat igħidlu inxteħet għarkobbtejh jitlob minnufih, u malli kellu t-tweġiba mis-sema raġa' gtial gtiand fra Massew u qallu: 1'Hekk qal Alla: Mur għand Fra Franġisk u għidlu illi Alla ma kienx sejjaħlu hawnhekk gl1alih biss, iżda biex ikun jiswa gr1all-erwieħ, u illi bih bosta għad isalvaw." Meta fra Massew kellu din it-tweġiba raġa' mar għand Soru Klara biex jara xi tweġiba kienet qalgħet minn għand Alia. Soru K!ara weġbitu li sew hija kemm sħabha kienu ħadu minn għand Alla l-istess tweġiba li kellu fra Silvestru. U fra Massew raġa' lura għand San franġisk b'din it-twe-ġiba li laqgħu bi-ikbar imħabba fil-ħin li ħasillu riġlejh u newwillu x'jiekol. U, wara li kiel, San franġisk ħa lil fra Massew fil-bosk, u hemm qagħad g11arkobbtejh quddiemu, neħħa 1-barnuż u fil-ħin. li sallab idejh fuq sidru saqsieh: '1Xi jrid minni Sidna Oestl Kristu ?'' Wieġeb fra Massew : "Sew lil fra Silvestru kemm lil Soru Klara u lil shabha, Kristu wieġeb u wera r-rjieda tie-għu : li inti għandek toħroġ ixxandar il-kelma t' Alla mad-dinja kollha għax huwa ma kienx għażlek għalik waħdek iżda wkoll għas-saħħa ta' I-oħrajn." lmbagħad San fran-ġisk meta sama' dan il-kliem u hekk sar jaf ir-rjieda ta' Oesu Kristu qam u qal b'ħeġġa kbira: "Immorru fi-isem t' Ali a." U ħa miegħu lil fr a Massew u lil fra Anġ, żewġt erwieħ qaddisa u telqu b'ruħhom mixgħula u, bla ma jfit-txu u la trieq u lanqas mogħdija, waslu f'post igħidulu Sabur-niano. U San franġisk beda jipprit:dka; u l-ewwel ġiegħel lill-ħuttaf li kien igħammar hemm biex jiskot sa kemm jispiċċa mill-priedka. U hemm ippriedka b'ħeġġa tant kbira li 1-ir-ġiel u n-nisa kollha ta' hemm riedu jmorru warajh u jħallu lil djarhom. Iżda San franġisk ma ħallihomx u qalil-hom : ''Tgħaġ·ġlux titilqu u jiena ngħidilkom x'għandkom tagħmlu biex issalvaw rutlkom." U hemm ġie f'rasu li i waqqaf i t-tielet Ordni biex fih kulħadd ikun jista' jsalva. U hekk, fil-ħin li ħalliehom imfarrġa u mhejjija jagħmlu penitenza telaq minn hemm u wasal f'post bejn Cannara u Bevagna. U, kif kien jivvjaġġa b'dik l-istess ħeġġa ta' ruħ, huwa rafa' ghajnejh u, ma' tul it-trieq, Iemaħ xi siġar li fuqhom kien hemm qtajja' kbar ta ghasafar; u huwa stagtiġeb wisq bihom u <:Jal lil sħabu: "Oqogħdu stennewni ftit fit-trieq ħalli mmur nippriedka lil ħuti l-għasafar." U daħal fil-ghalqa u beda jippriedka lill-għasafar li kien hemm fi-art, u dlonk dawk li kienu fuq is-siġar niżlu jisimgħuh, u l-koll qaghdu tiiemda sakemm San Franġisk spiċċa mill-priedka; u meta spiċċa lanqas ma telqu qabel ma berikom. U, kif qalu wara fra Massew u fra Ġakbu minn Massa, meta San franġisk mar f'nofshom u messhom bit-tarf tal-libsa huma lanqas biss ma ċċaqalqu. fi ftit kliem it-taħdita ta' San franġisk kienet din : "Għa­safar ħuti, wisq għandkom tafuhulu lil Alla 1-Ħallieq tagħ­kom u dejjem u kullimkien għandkom tfaħħruh għaliex Hu takom li tistgħu tittajru fejn tridu: takom ukoll ilbies għal darbtejn u tlieta kif ukoll żamm in-nisel tagħkom fl-1\rka ta' Noe, biex il-ġer.s tagħkom ma jintemmx minn fuq l-art. Barra rninn dan għandkom tafuhulu, lil Alla, ta' l-ajru li Hu ħalla ghalikom; iżjed, intom la tiżirgħu u lanqas taħsdu u Alla jitmagħkom u jagħtikom ix-xmajjar u 1-egħjnn biex tixorbu; takom 1-iġbla u 1-widien fejn tistkennu u s-siġar għolja fejn tibnu 1-bejtiet tagħkom u billi la tistgħu u Ia tinsġu u lanqas tħitu Alla jlibbes lilkom u lil uliedkom. Ghalhekk Alla jħob­bkom ħafnJ la darba fetaħ idejh hekk magħkom u fuq hekk iftħu għajnejkom, ħuti għeżież, li ma taqgħux fid-dnub ta' 1-ingratitudni iżda għandkom tħabirku biex tfaħħru 'l Alla." Waqt li San Franġisk kien ighid dan il-kliem 1-agħsafar kollha bdew jiftl1u halqhom u jtawlu ghonqhom u iifirxu ġwinħajhom u jbaxxu rashom bil-qima kollha lejn l-art u biċ-ċaqliq ta' ġisimhom u bil-għana tagħhom juru li l-kliem tal-missier qaddis kien qed jaghtihom I-iżjed gost: u San fran-ġisk ħa pjaċir u feraħ mag11hom u stagħġeb ħafna b'dak il-għadd hekk kbir u b'dak it-twer.!iq sabiħ tagħhom kollu, u b'dik l-imġiba tajba u d-dl1ulija taghhom; u għal dawn il-ħwejjeġ kollha huwa fihom faħħar b'qalbu kollha lil Alla 1-Ħallieq. fi-aħħar meta spiċċat il-priedka, San franġisk radd is-salib fuqhom u ħalliehom imorru. U dawk 1-agħsafar il-~oll f'daqqa ittajru fis-sema b'gliana liema bħalu u mbagħad 59 inqasmu fil-għamla tas-salib li San franġisk radd fuqhom u telqu biċċa lejn il-Lvant, oħra lejn il-Punent, it-tielet lejn Nofs-in-Nhar u r-raba' lejn it-Tramuntana. U kull qatgha minnhom telqet tgnanni għana tal-gnaġeb u tat xhieda li kif San franġisk, dak li jżomm quddiem is-Salib ta' Kristu, kien ippriedkalhom u radd is-salib fu::]hom u li fuqu huma kienu tqassmu, igħannu, ma' l-erbat irjieħ tad-dinja1 hekk ix-xandir tas-Salib ta' Kristu, imġedded minn San franġisk, kellu jkun imwassal mad-dinja kollha minnu u mill·patrijiet tiegħu, rninn dawk il-patrijiet li, sew bħall-għasa­far li ma gllandhom xejn mid-dinja, kienu rħew irwieħhom biss f'idejn il-ħniena t' Alla. * Meta San franġisk kien qiegħed fil-belt ta' Oubbio, deher f'dawk l-inħawi lupu kbir, tal-biża' u mill-iżjed feroċi li mhux biss kien joqtol u jiekol il-bhej!em imma !in-nies ukoll; hekk li 1-beltin kollha kellhom biża' kbir għal ħajjithom għaliex il-lupu ħafna drabi kien qed jersaq lejn ii-Beit. U meta kienu joħorġu mill-bel'c in-nies kien ikollhom joħorġu armati qishom sejrin ghat-taqbida u b'dana kollu min, waħdu, kien jiltaqa' miegħu ma kien qatt jirnexxilu jeħles minnu; u hekk, fi-aħħar, ġara li bil-biża' ta' dan il-lupu ħadd ma kien jissogra joħroġ mis-swar il barra. Għalhekk San franġisk ġietu ħniena min-nies ta' dik il-belt u għamel ħsieb li joħroġ għai dan il-lupu għalkemm il-beltin kollha ma riduh bl-ebd:.1 mod. Iżda huwa, fil-ħin li radd is-salib i m qaddes u qiegħed it-tama tiegħu kollha f' Alla, ħareġ mill-belt flimkien ma' snabu iżda billi dawna beżgħu jmorru iżjed il quddiem San franġisk qabad it-trieq waħdu għal fejn kien il-lupu. Iżda x'waħda din! il-iupu, malli lemaħ dawk in-nies kollha li kienu ġew biex jaraw dan il-miraklu, qabeż għal fuq San Franġisk b'ħalqu miftuh; u San fran-ġisk resaq lejh, radd fuqu s-salib imqaddes, sejjaħlu lejh u qallu: "Ejja l' hawn, lupu ħija, fi-isem ta' Kristu namar lilek li ma tagħmel deni la lili u lanqas lil hadd." Ħaġa tal-għaġebl Malli San franġisk radd is-salib, il-lupu waħxi għalaq ħaiqu u iamm i!-ġirja, u malli tah il-amar huwa resaq bhala llaruf, u nxteħet f'riġlejr. San franġisk. Imbagħad San franġisk kellmu hekk: "Lupu ħija, inti qiegħed tagħmel 6o hafna deni f'dawn l-inħawi u għamilt ħsarat kbar, ittemm u toqtol il-ħlejjaq t' Alla mingħajr permess tiegħu u mhux biss qtilt u blajt lill-bhejjem, iżda kellek il-ħila li toqtol in-nies li huma xbieha t' Alla għalhekk ħaqqek il-forka bħala ħalliel u qattiel mill-aghar; kulħadd qiegħed igħid u jgerger għalik u din l-art kollha saret għadu tiegħek. Iżda jiena, lupu ħija, irrid nagħmilkom paċi hekk li inti ma tagħmlilhomx iżjed nsara u huma jaħfrulek kull ma għamiltilhom u la l-bnedmin u lanqas il-klieb ma jiġru iżjed warajk. Issa, meta San franġisk qal dawn il-kelmiet, il-lupu biċ­ċaqliq ta' ġismu u ta' denbu u ta' ghajnejh u bit-tbaxxija ta' rasu, wera li jrid jilqa' dak kollu li kien qed igħidlu San Franġisk u li kien irid joqghod għalih. Imbagħad qallu San Franġisk: "Lupu ħija, ġa la darba jogħġbok, u trid, iżżomm din il-paċi, jiena nwiegħdek li niddubbalek l-għajxien sa kemm tibqa' ħaj min-nies ta' din l-art biex ma tbatix iżjed il-ġuħ, għaliex jiena naf tajjeb li int ghamilt dan id-deni kollu għax kont tkun imġewwaħ. Iżda wara li qlajtlek din il-grazzja rridek, lupu ħija, li twegħidni li ma tagħmel nsara Iil ebda bniedem jew bhima. Twegħidni dan?'' U l-lupu baxxa rasu u wera li ried iwiegħed dana kollu. U San Franġisk qallu: "Lupu ħija, jiena rridek li ttini l-kelma b'rahan li żżomm din il-wegħda, bieK inkun nista' noqgħod fuqek. U meta San franġisk newwel idejh għal dan ir-rahan, il-lupu rafa' idu 1-lemenija u bi ħlewwa kbira qegħidhielu f'idu biex hekk itih dan ir-rahan mill-aħjar li jista'. Imbagħad San franġisk qallu: "Lupu ħija, irridek fi-isem ta' Ġesit Kristu li tiġi miegħi bla biża' ta' xejn ħalli mmorru nwettqu din il-paċi fi-isem t' Alla" u l-lupu, kollu ġwejjed, telaq ma' ġenbu qisu ħaruf, u meta n-nies tal-belt raw dan baqgħu mistagħ­ġbin. U din 1-aħbar xterdet minnufih mal·belt kollha hekk li n-nies kollha, kbar u żgl'iar, irġiel u nisa, xjuħ u żgħażagħ, telqu għal ġol-misraħ biex jaraw il-lupu :na' San Franġisk. Meta n-nies kollha kienu hemm, San franġisk qam u beda jippriedkalhom u fost ħwejjeġ oħra qalilhom kif Alla, imħabba fid-dnubiet tagħhom kien iti<11li li jiġrilhom dak id-deni u I-mard kollu; u kemm iktar kien tal-biża' n·nar ta' l-infern li jbatu fih għal dejjem 1-indannati milli kienet ir-rabja tal-lupu li ma kinetx tista' toqtol ħlief lill·ġisem. Kemm, mela, !den ta' min jibża' minnu 1-ħalq ta' l-infern milli dawn in-nies għandhom jibżgħu mill-ħalq ta' dan l-annimal ċkejken ? "Erġgħu, mela, maħbubin tiegħi, lejn Alla, u agħmlu peniten-6r za xierqa għal dnubietkom, u hekk Alla jeħliskom f'din id-dinja mil-lupu u fid-dinja I-oħra min-nar ta' l-infern. U meta spiċċa I-priedka qalilhom : "Isimgħu: liuti, il-lupu, ħija, li hawn quddiemkom wegħidni u għamilli tajjeb li jagli-mel paċi magħkom u li b'ebda mod ma jaglimlilkom deni jekk intom twegħduh li kull jum ta}~ħtuh dak li jkun jinħtieġ għall-ħajja, u hawn jiena nidħol bħala rahan tiegħu li huwa jzomm dak il-patt ta' paċi." Imbagħad il-porlu kollu b'lel:ien wieħed wiegħed li jibqa' jitimgħu u San franġisk quddiem ku!nadd qal Iil-lupu: "U int, lupu ħija, twieghed li żżomm il-patt tal-paċi u li ma tagħmilx deni la !in-nies u la lill-bhejjem u lanqas lil ebda maħluq?" U l-lupu qaghad għarkobbtejh u baxxa rasu, u biċ-ċaqliq ġwejjed ta' ġismu u ta' denbu u ta' ghajnejh wera li ried b'kull mod izomm kull patt li ghamlu miegħu. Qallu San Franġisk: "Lupu ħija, issa bħalma tajtni I-kelma b'rahan, barra l-bieb tal-belt, li żżomm din il-wegħda, irrid-ek, hawn quddiem dawn in-nies kollha, tarġa' tagħtini l-kelma b'rahan li żżomm il·wegħda u li ma tq arraq x bija għall-kelma u r-rahan li tajt ghalik. Imbagħad il-lupu rafa' idu 1-Ieme-nija 'l fuq u qegħedh:1 f'idejn San franġisk u hekk għal dan 1-ghamil u ghal dawk l ohrajn kollha li ghidna fuq, sar ferħ u ghaġeb kbir qalb in-nies sew imħabba t-tjubija tal-qaddis kemm għall-miraklu hekk kbir u kemm ukoll għall-paċi li saret mal-lupu --illi kulħadd heda jarfa' lehnu lejn is-sema jfaħħar u jbierek Iil Alla li bagħtilhom lil San franġisk li bil-meriti tieghu kienu ħelsu mil-lupu kiefer. Imbaghad dan il-lupu għax sentejn f'Oubbio u kien jidliol kwiet kwiet fid-djar u jgħaddi minn bieb għal bieb bla ma jaghmel deni Iil hadd u ħadd ma jaghmel deni lilu, u kien mitmugħ bil-qalb kollha min-nies; u meta kien ighaddi mit-toroq u jidħol ġod-djar qatt ebda kelb ma nebah għalih. fl-aħl'iarnett, wara sentejn, il-lupu miet bix-xjuħija. In-nies tal-belt għelew għalih ħafna gtialiex meta kienu jarawh għaddej hekk ġwejjed mat-triqat tal-belt, kienu jiftakru iżjed fit-tjubija u fil-qdusija ta' San Franġisk. * * * Darba waħda wieħed żaghzugl1 qabad ħafna gamiem u huwa u sejjer bihom lejn is-suq ; iltaqa' ma' San franġisk li, billi minn dejjem kien iħoss ħniena kbira lejn il·ħlejjaq ġwej· din, ta narsa tal-liniena lejn dawk il·gamiem ll qal liz-zagn-zugn : "Zagnzugn twajjeb, nitolbok agntihomli Ii ma jigrix Ii gnasafar hekk gwejdin, Ii fl-iskrittura huma mxebbhin lill-erwien kasti, umli u fidili, jaqgnu f'idejn nies ta' qalb nazina u joqtluhom." Dikment iz-zagnzugti, milhum minn Alla, tahomlu kollha u San Frangisk datinalhom f'nobbu u beda jkellimhom bil-nlewwa : "ttuti ckejknin, gamiem sem-plici, innocenti u kasti, glialiex nallejtu min jaqbadkom? Issa jiena sa nenliskom mill-mewt, u nagnmlilkom il-bejtiet biex intom tkunu tistgnu tgnallu u tiZdiedu skond ma jamar il-ttallieq tagnna." U San frangisk mar u lill-koll gnamlilhom il-bejta; u huma telqu gnall-bejtiet taghhom; u bdew ibidu u jrabbu z-zgnar tagnhom qLiddiem ghajnejn il-patrijiet u hekk gnaxu gwejda LI draw ma' San frangisk LI 1-patrijiet 1-onra bnallikieku kienu flieles mindejjem mitmugtia mir1n idejhom; u ma telqux qabel ma San rrangisk berikhom u lialliehom imorru. U liz-zaglU:ugti Ii kien tahomlu San frangisk qallu : "lbni, int ghad tkun patri ta' dan l-Ordni u taqdi bit-tjubija kollha Iii Geru Kristu. U hekk kien gtialiex dan iz-zagni:ugn sar patri u gnax fl-Ordni fi qdusija kbira. 

Il-fjuretti ta' S. Franġisk

https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/50172/1/Il-fjuretti%20ta%27%20S.%20Fran%c4%a1isk.pdf

Il-fjuretti ta' S. Franġisk

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

OAR@UM