Notermans, S.

Dutch

Wageningen UR (University & Research Centre): Publication System

1J-W H O N G A R I J E  
Kennismaking met een 
Hongaars imkers-echtpaar 
S. Notermans, Bilthoven 
Dit jaar was het voor ons mogelijk de familie- 
vakantie in Hongarije door te  brengen. Begin 
augustus rnoest ik voor mijn werk in Boedapest zijn 
en dat was dan ook een belangrijke reden om naast 
een weekje Boedapest ook een stuk van het binnen- 
land van Hongarije te  verkennen. We kwamen 
terecht in Borsodbota, een klein dorp dat iets ten 
oosten van Ozd is gelegen en we1 vlak bij de grens 
met Slowakije. De streek is nauwelijks geschikt voor 
landbouw. Het gebied is daarvoor te  heuvelachtig 
en de bodem is van een slechte kwaliteit en heeft 
vaak een rotsachtige ondergrond. De Hongaarse 
overheid heeft dan ook grote delen als bescherrnd 
natuurgebied ingericht. Het gevolg is dat de 
hellingen, die maar voor een klein deel bebost zijn, 
overgroeid zijn met bloemen. 
In de bossen komen veel acaciabomen voor. 
Rondom de dorpjes zijn fruitbomen aangepaltn, 
voornamelijk een verwilderde pruimesoort (kwetsen?), 
dat de basis vormt voor de palinka. Palinka is een sterk 
alcoholische drank die gedestilleerd wordt uit het 
vergiste sap van een mengsel van bovengenoemde 
pruimen, perziken, appels, enz. In Borsodbota 
maakten wij kennis met de familie Tuza, een imkers- 
echtpaar in hart en nieren. Samen verzorgen zij een 
vijftigtal bijenvolken. Hun vakmanschap en de eenvoud 
van imkeren wekte mijn belangstelling. Zij waren 
gaarne bereid rnij tekst en uitleg te geven van hun 
werkwijze. Opmerkelijk was dat hun wijze van imkeren 
niet eens zoveel met de in Nederland meest gangbare 
rnethode venchilt (voorkomen van mermen door het 
volk voldoende ruimte te geven en het verwijderen 
van de koningin net voordat zich mermneigingen 
manifesteren). Bijzonder is echter het soort raampjes 
dat door hun wordt gebruikt. De heer Tuza is van 
beroep timmerman en heeft al zijn kasten zelf in 
standaardmodel ontworpen. Zijn standaankast bestaat 
uit een broedkamer en een honingkamer. De 
broedkarner bevat elf ramen met de afmetingen: 
hoogte 36 cm, breedte 42 cm en een raatdikte van 
2,s cm. De honingkamer bevat slechts acht ramen 
maar van een geheel ander formaat. De hoogte is 
23 cm, de breedte 42 cm en de raatdikte was 4,3 cm! 
Voor mij was vooral de d ike  van de raat geheel nieuw. 
Alleen de raatdikte van de Langstroth honingkamer, 
die 3,s cm bedraagt, benaderd enigszins deze dikte. 
Ter vergelijking: de raatdikte van de in Nederland 
gestandaardiseerde honingramen bedraagt 2,2 cm. 
Uiteraard was de heer Tuza bereid rnij de redenen van 313 
deze opmerkelijke maten van zijn 'spek'-honingraten - 
prijs te geven. 
De 'spek'-raat methode 
Zij noemden mij een drietal zeer belangrijke 
voordelen van deze 'spek'-honingraten. 
- lmkeren zonder rooster Als meest belangrijk voor- 
deel noernden zij dater zonder rooster kan worden 
g6imkerd. lmmers als gevolg van de dikte van de raat 
is de diepte van de cellen ca. 2,15 cm. Hierdoor is het 
voor de koningin niet mogelijk om eitjes op de bodem 
van deze cellen te leggen. Inspectie van een aantal 
kasten bevestigde deze uitspraak. 
- Lange levensduur van de raat: Een ander belang- 
rijk voordeel is dat deze honingramen een imkersleven 
lang meegaan. Immers, de raat wordt niet gebruikt 
voor de produktie van nakomelingen. De heer Tuza 
gaf aan dat om van de lange levensduur te profiteren 
het dan ook aanbeveling verdient om alleen het beste 
materiaal voor de produktie van deze ramen te 
gebruiken. Hij beveelt daarbij het gebruik van roestvrij 
staaldraad aan met een 0 van 0,4 mm. 
- Wasmotbestendig: Als derde voordeel gaf de heer 
Tuza aan dat de raat wasmotbestendig is. Mogelijk is 
dit een gevolg van het gegeven dat de raat niet voor 
broed gebruikt is. De ramen van de broedkamer 
worden door hem in een gesloten kast gehangen en 
met zwavel berookt. De honingraten daarentegen 
worden slechts op een droge plek opgeslagen en 
ondergaan geen verdere behandeling. Naast 
bovengenoemde voordelen zijn er ook enkele 
additionele voordelen zoals de tijdwinst bij het 
oogsten van de honing. Er zijn namelijk minder raten 
te ontzegelen en te slingeren. De inhoud van een 
honingraarn bedraagt ca. vier liter! Voor de produktie 
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
maandblad voor imkers novrmber 1995 
H O N G  
........................................................................................................... 
van de honingraten wordt door de heer en mevrouw 
Tuza uiteraard gebruik gemaakt van kunstraat. Bij de 
uitbouw van de raat moet we1 een rooster worden 
gebruikt. lmmers de koningin mag geen kans geboden 
worden om tijdens het uitbouwen van de raat eitjes te 
leggen in de nog niet geheel uitgebouwde cellen. 
Is imkeren in Nederland met deze 'spek'- 
honingraat mogelijk? 
De in Nederland gebruikte afmetingen van broed- 
en honingkamen zijn uiteraard zo veel mogelijk aan de 
hier heersende klimatologische omstandigheden 
aangepast. Jarenlange ervaring heeft uitgewezen dat 
de gebruikte en ook gestandaardiseerde afmetingen 
gemiddeld vrij goed voldoen. Toch is het opmerkelijk 
dat ten aanzien van de honingkamer geen gebruik 
314 islwordt gemaakt van de voordelen van de door de 
- heer en mevrouw Tuza gebruikte honingraten. In prin- 
cipe kunnen deze raten ook gebruikt worden in de in 
Nederland gebruikelijke formaat honingbak. In plaats 
van de gebruikelijke tien ramen met de afmetingen 
van 14 x 16 x 2,2 cm (hxbxd) kunnen er zeven ramen 
van eenzelfde afmeting worden geplaatst maar dan 
met een raatdikte van 4,4 cm. De onderlinge afstand 
tussen de ramen bedraagt 0,8 cm. Deze ramen zijn 
makkelijk zelf te maken door twee standaardformaat 
honingkamerramen aan elkaar te bevestigen. De 
inhoud van een dergelijk raam bedraagt ca. 2,2 liter. 
Zeven van deze ramen geplaatst in de standaard 
broedkamer hebben dan een gezamenlijke inhoud van 
ca. 15 liter, hetgeen overeenkomt met een maximaal 
te oogsten hoeveelheid honing van ca. 25 kg. 
Wanneer in het voorjaar gestart wordt met een volk 
bestaande uit een broedbak dan kan al snel de 
honingkamer met uitgebouwde 'spek'-raten worden 
geplaatst. De koningin zal deze raten niet beleggen. 
Het later plaatsen van een tweede broedkamer 
vertraagt het zwermen. Er kan dan mogelijk al geoogst 
worden nog voordat er zwermneigingen zijn. Na het 
oogsten en het eventueel verwijderen van de koningin 
kan de honingbak weer worden teruggeplaatst op de 
twee broedbakken. 
Nog enkele andere aspeden van het 
houden van bijen in Hongarije 
- Kalkbroed: De heer en mevrouw Tuza hebben, 
evenals naar hun zeggen vele collega-imkers, vrij veel 
last van kalkbroed. Aantasting van het broednest blijft 
vaak niet tot het voorjaar beperkt. Algemene 
hygienemaatregelen en het droge landklimaat dat er 
heerst, blijken eveneens onvoldoende te zijn. Het is 
voor hun dan ook noodzaak kalkbroed te bestrijden. 
Hiertoe wordt door hun een schimmelwerend middel 
(fungicide) gebruikt dat per 100 gram produkt 4 gram.: . 
van het natriumzout van p a r a c h l o o ~ u w  en
10 gram zinkoxide bevat. Het middel, dat in e n  
strooibus zit, wordt over de raat gestrooid waarbij 
getracht wordt te voorkomen dat het in open broed 
terecht komt. De bijen behandelen hat poeder alsof 
het stuifmeel is en stoppen het in de lege cellen. 
Hierdoor worden schimmeldelen die zich in de cellen 
bevinden afgedood. 
- Varroamijtbestrijding: Ook in Hongarije veroor- 
zaakt de varroamijt grote problemen. De varroamijt 
wordt door de heer en mevrouw Tuza bestreden door 
twee houten stripjes, geiinpregneerd met een 
acaricide, tussen de raat van ieder volk te hangen. De 
prijs van deze twee strips bedraagt 200 Hongaane 
forinten (ca. f2,50) en wordt als vrij duur ervaren. 
- Honingoogst: De heer en mevrouw Tuza zijn 
uitstekend ingericht voor het oogsten van honing. Ze 
beschikken 0.a. over een vrij grote, door een 
electromotor aangedreven, honingslinger. Per jaar kan 
meestal tweemaal geoogst worden. Een probleem . 
vormt echter de afret van de honing. 
- Inwinteren: Alle volken overwinteren in een enkele 
broedkamer. Het aantal ramen bij de inwintering is 
afhankelijk van de sterkte van het volk. lets zwakkere 
volken worden bijvoorbeeld op acht ramen ingewin- 
terd. Hiertoe worden lege ramen verwijderd en de 
ontstane lege ruimte wordt met platen piepschuim 
opgevuld. De hoeveelheid suiker die voor de inwin- 
tering wordt verstrekt is 0.a. afhenklijk van de nog 
aanwezige honing. Opvallend zijn de kleine voer- 
bakken die door de heer en mevrouw Tuza worden 
gebruikt. 


Kennismaking met een Hongaars imkers-echtpaar

https://library.wur.nl/ojs/index.php/bijenhouden/article/download/14491/13918

Kennismaking met een Hongaars imkers-echtpaar

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen UR (University & Research Centre): Publication System