Zastosowanie fotointerpretacji satelitarnej i światowego systemu lokalizacyjnego do oceny degradacji lasów górskich (W:) A. Nienartowicz, M. Kunz (red), 2001 GIS and Remote Sensing in Studies of Lanscape Structure and Functioning, Turpress, Toruń 2001

Abstract

Podstawowymi przyczynami wylesień w paśmie Policy było zarówno oddziaływanie czynników naturalnych jak i antropogenicznych. Te pierwsze podzielić można na pierwotne i wtórne. Do pierwotnych zaliczyć należy przede wszystkim zainicjowanie w latach osiemdziesiątych osłabienia drzewostanów przez zasnuję świerkową, wskaźnicę modrzewiankę oraz zasnuję wysokogórską (Capecki, 1994). Do osłabienia drzewostanu przyczyniły się tu też śniegołomy, wiatrołomy oraz okiść (Piech, 1998). Do czynników wtórnych zaliczyłbym zjawiska fenowe, mające szczególnie silny przebieg w okresie wczesnej wiosny i późnej jesieni i spotęgowanie ich działań przez niekorzystny przebieg dolin, powodujący zjawisko skanalizowania fenów. Czynnikiem wtórnym jest tu duże nachylenie stoków sprzyjające osłabieniu systemów korzeniowych drzew. Także położenie lasów na stokach o ekspozycji południowej i wschodniej wystawia je na oddziaływanie silnych wiatrów i zanieczyszczeń. Na stokach tych spodziewany niedobór wilgoci warunkuje występowanie większej ilości szkodników (Capecki, 1978). Z czynników antropogenicznych największe miały pierwotne przemysłowe zanieczyszczenie powietrza (Piech, 1998) degradujące lasy w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Za nim postępowały skutki cięć sanitarnych wymuszonych degradacją lasu, a w konsekwencji, wielkopowierzchniowe zręby zupełne. Ponawianie procesów wylesiania postępujące od odsłoniętych w wyniku cięć sanitarnych ścian lasu spowodowało dalszą degradację drzewostanu. Skutkami wylesień są zmiany położenia ściany lasu i jej wędrówka w kierunku wierzchowiny. Procesy deforestacyjne prowadzą do odsłonięcia wierzchniej warstwy gleby i zwiększania jej podatności na erozję, spłukiwania, intensyfikacji procesów degradacyjnych i przesuszanie gleb. Obniżają się zatem zdolności retencyjne gleb. Następuje sukcesja roślin łąk i hal na wylesionych obszarach. Na skutek zintensyfikowania zrywki drewna zwiększa się użytkowanie ścieżek i duktów leśnych. Powstają holwegi. Następuje intensyfikacja spłukiwania oraz ruchów masowych, potęguje się proces niszczenia runa i podszytu leśnego.Na podstawie zdjęć z satelitów Landsat 4 i SPOT 2 oraz kartowania terenu za pomocą GPS określano rozmieszczenie i powierzchnie wylesień w kompleksie leśnym Pasma Policy w zachodniej części Beskidów. Powierzchnię przyjęto jako miarę stopnia degradacji drzewostanu. Określono przyczyny i skutki procesów degradujących oraz dynamikę zmian wylesień w latach 1992-1997 w odniesieniu do czynników środowiskowych. Na podstawie danych satelitarnych z różnych lat stwierdzono szybkie powiększanie się powierzchni wylesionych, zwłaszcza na wierzchowinach oraz stokach południowych i wschodnich o znacznym nachyleniu. Stwierdzono też związki pomiędzy postępującą degradacją a lokalnymi warunkami klimatycznymi, wcześniejszymi szkodami wyrządzonymi przez gradacje szkodników oraz różnymi formami antropopresji. W wypadku nie podjęcia działań naprawczych pasmo Policy trzeba będzie wkrótce uznać za rejon klęski ekologicznej.Using Landsat 4 and SPOT 2 images and a mapping of the terrain by means of GPS. an assessment has been madę of the distribution and area of deforested patches in foresi complex of the rangę of Polica in the western part of the Beskidy Mts. The area of deforested patches has been accepted as measure of treestand degradation degree. The causes and effects of degradation processes have been defined as well the dynamics of the deforestation process in the years 1992-1997 relatively to eiwironmental factors. On the basis of satellite multitemporal data it has been found thal deforestation is spreading rapidly, particularly on the mountain tops and southern and eastern slopes of considerable inclination. Moreover, relationships have been revealed bctween the progressing forcst degradation and local climate condition, earlier pest gradation and all kinds of anthropoprcssure. Unless reparatory activities are undertaken to save the treestand. the rangę of Polica will soon have to be declared a region of ecological disaster