Model i instrukcja do samodzielnego wykonania horyzontalnego zegara słonecznego.The model and instruction for self-making of a horizontal sundial

Dąbrowska, Agnieszka

Ganasińska, Katarzyna

Przegiętka, Krzysztof

Sitko, Karolina

Strobel, Andrzej

Polish

Repository of Nicolaus Copernicus University

       Zrób sobie zegar, odmierzający tylko słoneczne godziny    -    XI Toruński Festiwal Nauki i Sztuki, 16 kwietnia 2011r.                     Wykonanie zegara horyzontalnego: 1. Tarczę zegara (widoczną powyżej) i trójkątną wskazówkę – tzw. polos (widoczny po lewej stronie) należy wyciąć i nakleić na sklejkę lub sztywny karton, tekturę. Grubość polosa nie powinna być większa niż 1 mm. 2. Polos proszę umieścić na tarczy we wskazanym miejscu: tak, aby odpowiednie punkty polosa i tarczy stykały się ze sobą: A-A i B–B. Należy ustawić polos tak, aby jego płaszczyzna była prostopadła do tarczy.  3. Proszę zamocować polos doklejając go do tarczy za pomocą kątowników wyciętych z kartonu, lub innego sztywnego materiału (np. pleksi) tak, jak przedstawiono na zdjęciu widocznym obok. Trzeba zadbać o prostopadłe ustawienie polosa.    Działanie zegara horyzontalnego:   1. Zegar został zaprojektowany dla Torunia (18°36'E, 53°0'N) i będzie poprawnie wskazywał czas tylko w tym mieście i jego najbliższej okolicy. 2. Zegar należy umieścić w słonecznym miejscu, na poziomej powierzchni i zorientować względem stron świata zgodnie z oznaczeniami na tarczy. 3. Cień wskazówki (polosa) na tarczy odmierza tzw. lokalny, prawdziwy czas słoneczny. W celu przeliczenia na czas urzędowy obowiązujący w Polsce należy uwzględnić poprawkę wyznaczoną według tabeli (poniżej), a w okresie obowiązywania czasu letniego trzeba jeszcze dodatkowo dodać 1 godzinę. 4. Zegar może też pełnić rolę kompasu, o ile znany jest aktualny czas urzędowy: uwzględniając poprawkę według tabeli (z przeciwnym znakiem) i ewentualnie odliczając 1 godzinę wstecz (gdy obowiązuje czas letni), należy nastawić poziomą tarczę tak, aby cień polosa wskazywał właściwy czas słoneczny. Wówczas linia A-B                       Fot. Widok tarczy zegara w dniu 18 marca tuż przed godziną 9 rano. wyznacza kierunek północ-południe.   5. Zegar może też służyć jako kalendarz. Poprzeczna linia prosta przebiegająca przez środek tarczy odpowiada równonocy wiosennej i jesiennej. Gdy cień polosa jest krótszy oznacza to, że mamy wiosnę lub lato, gdy dłuższy – jesień albo zimę. Czynny obszar tarczy kalendarza ograniczają dwie linie deklinacyjne: najniższa wyznacza przesilenie letnie (znak zodiaku: Rak), a najwyższa – zimowe (Koziorożec). Pozostałym 5 liniom wewnątrz tego obszaru odpowiadają po 2 inne znaki z pozostałych 10 znaków zodiaku. Rysując je w odpowiednich miejscach możesz dodatkowo ozdobić tarczę swojego zegara. Możesz też zechcieć narysować przebieg dodatkowej linii deklinacyjnej, oznaczając w ten sposób rocznicę ważnego wydarzenia.                  Opracowanie:  K. Przegiętka,  A. Strobel, A. Dąbrowska, K. Sitko i K. Ganasińska  O toruńskich zegarach słonecznych:  Rocznik Muzeum Okręgowego w Toruniu, tom XVIII/2009, 2011. O polskich zegarach słonecznych: gnomonika.pl  Program do samodzielnego projektowania zegarów słonecznych: www.shadowspro.com/pl/  Głos Uczlni - pismo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Nr 7/8 (305/306), 2011, pp. 16-17. Przybliżona liczba minut, którą trzeba dodać do (+) lub odjąć od (-) lokalnego prawdziwego czasu słonecznego odczytanego z tarczy zegara, aby otrzymać urzędowy czas zimowy (jest to poprawka na czas średni łącznie z uwzględnieniem korekty na długość geograficzną Torunia). W pozostałe dni w roku należy interpolować wartości poprawek.   Dzień: Miesiąc: 1 6 11 16 21 26 Styczeń - 11  - 9  - 7  - 5  - 3  - 2  Luty - 1  0  0  0  - 1  - 1  Marzec - 2  - 3  - 4  - 6  - 7  - 9  Kwiecień - 10  - 12  - 13  - 14  - 16  - 16  Maj - 17  - 18  - 18  - 18  - 18  - 17  Czerwiec - 17  - 16  - 15  - 14  - 13  - 12  Lipiec - 11  - 10  - 9  - 8  - 8  - 8  Sierpień - 8  - 8  - 9  - 10  - 11  - 12  Wrzesień - 14  - 16  - 18  - 19  - 21  - 23  Październik - 25  - 26  - 28  - 29  - 30  - 30  Listopad - 31  - 31  - 30  - 30  - 29  - 27  Grudzień - 25  - 23  - 21  - 19  - 16  - 14  

Zrób sobie zegar, odmierzający tylko słoneczne godziny

https://repozytorium.umk.pl/bitstream/handle/item/355/Przegietka_ZrobSobieZegarSloneczny-instrukcja.pdf?sequence=1

Zrób sobie zegar, odmierzający tylko słoneczne godziny

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Repository of Nicolaus Copernicus University