Processing of Ultrasound Image Obtained from Uterus During Estrous Cycle and Early Pregnancy in Sheep

Abstract

Bu çalışmanın amacı; bir seksüel siklus boyunca ve gebeliğin erken günlerinde günlük ultrason görüntülerinden alınan uterus kesit görüntülerinin, görüntü analiz programında işlenerek piksellerin ortalama gri değerinin belirlenmesi ve bu değerin siklusun günlerine ve gebelik dönemine göre nasıl bir değişiklik gösterdiğinin tespit edilmesidir. Aynı zamanda siklus boyunca ve gebeliğin ilk günlerinde alınan kanların progesteron analizleri yapılmıştır. Bu amaçla Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü’nde yetiştirilen östrusları senkronize edilmiş 2-3 yaşlı 100 baş Merinos ırkı koyun kullanılmıştır. Uterusun endometriyumundan alınan kesit görüntülerinin MGL ve kan progesteron değerlerinin, seksüel siklus ve gebeliğin erken dönemindeki değişimleri istatistiki olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada elde edilen progesteron değerleri hem östrus siklusunda, hemde gebeliğin ilk 17 gününde literatür bildirişleri ile uyumlu bulunmuştur. Östrus siklusunda elde edilen MGL değerleri ile gün arasındaki ilişkinin logaritmik bir düzen içerisinde ve P<0.05 düzeyinde önemli olduğu görülmüştür. Gebeliğin ilk 17 günlük periyodunda ise MGL değerleri ile gebelik günü arasındaki ilişkinin boyutu incelenmiş, ilişkinin bütün eşitlikler için (doğrusal, logaritmik, karesel, kübik) önemli olduğu görülmüştür (P<0.001). Sonuç olarak; erken dönem gebeliği izlenen koyunlarda elde edilen ortalama gri değerlerinin erken gebelik tanısında yeterli bir kriter olarak kullanılabileceği kanaatine varılmıştır.Bu proje TAGEM/HAYSÜD/14/A07/P01/003 numarası ile Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından desteklenmiştir.1. GİRİŞ ..................................................................................................................... 1 1.1. Koyunlarda Üreme ..................................................................................... 1 1.2. Koyunlarda Üreme Organları ...................................................................... 1 1.2.1. Ovaryumlar .................................................................................................. 1 1.2.2. Tuba Uterina (Salpinks, ovidukt, fallopi kanalları) .................................... 2 1.2.3. Uterus ........................................................................................................... 3 1.2.4. Serviks Uteri ................................................................................................ 3 1.2.5. Vagina .......................................................................................................... 4 1.2.6. Vulva ........................................................................................................... 4 1.3. Koyunlarda Seksüel Siklus ve Hormonal Mekanizması ............................. 5 1.3.1. Progesteron hormonu ................................................................................... 6 1.3.2. Östrojen hormonu ........................................................................................ 7 1.4. Koyunlarda gebelik ...................................................................................... 7 1.4.1. Blastogenezis ............................................................................................... 8 1.4.2. Embriyonal dönem ...................................................................................... 8 1.4.3. Fetal dönem ................................................................................................. 9 1.5. Gebeliğin Maternal Kabulü ve Antiluteolizis ................................................ 10 1.5.1. İmplantasyon ............................................................................................... 10 1.5.2. Plasentasyon ................................................................................................ 11 1.5.3. Erken gebelik döneminde uterusta meydana gelen değişimler ................... 11 1.6. Koyunlarda Gebelik Teşhis Yöntemleri ...................................................... 15 1.6.1. Radyografi ................................................................................................... 15 1.6.2. El ile palpasyon ........................................................................................... 15 1.6.3. Endokrinolojik yöntemler ............................................................................ 15 1.6.3.1. Plazma progesteron analizi .......................................................................... 15 1.6.3.2. Süt progesteron analizi ................................................................................ 16 1.6.3.3. Plazma östrojen analizi ................................................................................ 16 1.6.4. Ultrasonografik görüntüleme ....................................................................... 16 1.6.4.1. Ultrasonografik görüntüleme biçimleri ...................................................... 17 1.6.4.1.1. A-Mode (Amplitude Mode) ......................................................................... 17 1.6.4.1.2. B-Mode (Brightness Mode) ......................................................................... 18 1.6.4.1.3. M veya TM-Mode (Motion veya time motion mode) ................................. 18 1.6.4.1.4. Doppler mode .............................................................................................. 18 1.7. Sayısal Görüntü ........................................................................................... 19 1.8. Piksel ........................................................................................................... 20 1.9. Gri Seviyeli Sayısal Görüntü (Gray Scale) .................................................. 21 1.10. Veteriner sahada sayısal görüntünün gri değerlerinin kullanıldığı bazı çalışmalar ....................................................................................................... 23 2. MATERYAL VE METOT ..................................................................................... 26 2.1. Materyal ......................................................................................................... 26 2.1.1. Hayvan materyali ........................................................................................... 26 2.1.2. Ultrason cihazı ............................................................................................... 26 2.1.3. Bilgisayar programı ....................................................................................... 26 2.2. Metot .............................................................................................................. 27 2.2.1. Koyunların senkronizasyonu ......................................................................... 27 2.2.2. Ultrason görüntülerinin elde edilmesi ............................................................ 27 2.2.3. Kan örneklerinin alınması .............................................................................. 29 2.2.4. Progesteron analizi ......................................................................................... 29 2.2.5. MGL değerlerinin tespiti ............................................................................... 29 2.2.6. Koyunların gebeliklerinin belirlenmesi ......................................................... 32 2.2.7. İstatistiksel analizler ...................................................................................... 32 3. BULGULAR .......................................................................................................... 33 3.1. Ultrason Muayene Bulguları ............................................................................. 33 3.1.1. Siklusu izlenen hayvanlarda ultrason muayene bulguları ................................ 33 3.1.2. Gebeliği izlenen hayvanlarda ultrason muayene bulguları .............................. 35 3.2. Kan Progesteron Değerleri ............................................................................... 37 3.2.1. Siklusu izlenen hayvanların kan progesteron değerleri .................................... 37 3.2.2. Gebeliği izlenen hayvanların kan progesteron değerleri .................................. 38 3.3. Piksellerin MGL Değerleri ................................................................................ 39 3.3.1. Siklusu izlenen hayvanlarda MGL değerleri .................................................... 39 3.3.2. Gebeliği izlenen hayvanların MGL değerleri .................................................. 40 3.3.3. Siklusu ve gebeliği izlenen hayvanların MGL değerlerinin karşılaştırılması…. 42 4. TARTIŞMA .............................................................................................................. 44 5. SONUÇ VE ÖNERİLER ........................................................................................ 53 ÖZET .............................................................................................................................. 54 SUMMARY .................................................................................................................... 55 KAYNAKLAR .............................................................................................................. 56 ÖZGEÇMİŞ .............................................................................................................. 6