L-awtur f’isem l-Għaqda tal-Kittieba tal-Malti jsellem il-memorja ta’ Ġanni Vassallo li miet fl-1937.N/

Cremona, A.

OAR@UM

iN MEMORIAM Gnaqqadna j'najtu biex jorbotna f'mewtu. L-alibar tal-mewt ta' GANNI VASSALLO f'Gli.awdex, fis-26 tax-xahar l-ienor, waslet gnal gnarrieda u xerrdet in-niket b'li.asda kbira fost kull min kien jafu, 1-iktar fi sliabu tal-Gnaqda tal-Kittieba tal-Malti, li fosthom i1koll, sa minn meta inli.o1qot 1-Gnaqda, 1-isem u x-xbieha ta' G>tnni kieuu blial li.aga 1-iktar gfiaziza u ta' l-akbar gieli. u qima. Anna ma nistgnu niftakru f'ebda xogfiol li s'issa sar gli.all-Malti mill-alinar 40 sena 'I hawn, 1-iktar biex titwaqqaf kitba fuq principji grammatikali sodi, mingnnjr ma niftakru wkoll fl-isem ta' Ganni Vassallo li hu liaga wali.da ma' dik li hi sengna ta' kitba Maltija. Ganni Vassallo, bnal li.afna minn sli.abu xjun li 1-lum nallew 1-isbafi tifkiriet tal-gid li gnamlu gnall-Malti, fi ckunitu ma kien trabba f'ebda tagfilim jevv· tanrig tal-Malti, izda twie1ed gnal dan ix-xognol u gfialih kien donnu mer-fugh id-dmir 1i jiftan u jwitti t-trieq ghat-tagnlim u senti tal-kitba Maltija 1i l-1um li.adet sehem hekk kbir fost 1-ilsna ufficjali ta' 1-Amministrazzjoni, tal-Ligi u tat-Tagli.lim. U, g·fialhekk, flimkien rna' 1-isem ta' Napuljun 'l'agliaf!3rro, ta' A. E. Caruana, ta' A. Preca, ta' Mfl,nwe1 Magri, ta' Guze Muscat Azzopardi, ta' Pawlu Bellanti, u. ta' Sir Temi Zammit ma nistghux ma ngnaqqdux dak ta' Ganni Vassallo, u rna xogno1hom . inqisu wkoll ix-xogfiol tiegliu bliala wieli.ed rnill-gebliet 1-aktar qawwija u snili.a tas-sisien li fuqhorn s'issa nbnew il-liitan ta1-Lsien Malti. Fiz-?.mien li ali.na fih il-Ium, 1-aqwa zrnien storiku tal-Hajja ta1-Kitba Maltija, ali.na rna nis.tgnux rna nliarsux lura lejn dawn ix-xbihat egli.ziez ta' nies li rninn xi snin ilu telqu gli.a1 kollox minn fostna u ngibuhom quddiern gli.ajnejna u niftakru fihorn b'dak il-nsieb ta' wlied, li.bieb u snab li trab-hejna tali.t i1-narsa li.anina tagnhorn fix-xognol Ii gli.arnilna magli.hom; izda dak li fosthom, sa ftit granet ilu, kien gli.adu magnna bli.a1a 1-anli.ar Xbieha li fih kien igli.aqqad ii-Gli.erf n d-Dehen kollu tagnhom, anna nli.ossuh izjed fil-qrib, gliax lennu gfiadu kollu kemm hu magli.na, f'widnejna, f'qalbna. Gli.alkemm Ganni kien mifrud rninna minn daqsxejn ta' bali.ar li jaqsam iz-zewg gzejjer ta' Malta, huwa dejjern baqa' jali.dem magnna u jiktbilna, u rna kienx jasal wasla sa hawn Malta mingnajr 1-ewwelnett ma jigi jfittex lil xi nadd minn tal-Gnaqda; u baqa' sa 1-afinar iqawwi l-qa1h u jgnin bil-pariri tiegtiu fuq il-Malti kull meta I-G!Iaqda kienet tfittxu, Sa :f'tit xhur ilu, malli jirfes 1-art ta' Malta kont tarah jigi jitkaxkar h'daqsxejn ta' bagalja f'idu u jitla' t-tarag gno1i ta' 1-u:fficcju tiegtii u jithenna bi kliemi u jien iktar ukoll bi kliemu. Li rna kienx it-toqol ta' xjunitu, li minn ftit tas-snin '1 hawn kien gtiakkislu sall.htu, il-li.idma tiegou konna nibqgnu narawha zzejjen u torqom il-faccati tal-Qari Malti tagnna. Sa minn meta ftit wara 1-1893 kien issietieb blla1a Se-gretarju max-Xirka ta' Napuljun Tag1iaferro, Guze Muscat Azzopardi, Ninu Muscat-Fenech, A.E. Caruana u Killi Ferris 1i kienu ngllaqdu bi1-tisieb 1i jwaqqfu regu1i ta1-kitba mal-tija fuq Alfabet aktar popolari minn dak tax-Xirka Xemi:a, i1-nidma tiegnu, b'dik il-qawwa zagnzugna ta' rnotinu u fehemtu, dehret fl-ewwe1 xognol tiegii.u tal-Muftieti ta1-Kitba Maltija, 1i gtialkem;n ckejken, fih kien hemm il-qofol ta' regu1i ta' Ortografija snitia skond il-tisieb ta' 1-istess Xirka. u jekk snabu kienu qatgnu qalbhom li jaslu biex jibnu u jrawmu sit'ltema wanda ta' kitba fost il-Kittieba kollha tal-Malti, Ganni Vassallo baqa' jsuq u jsenn fil-11sieb u nidma tiegnu b1a ma qatt qata' jiesu, u gnalhekk, fuq i!-Muftien tiegnu naraw 1i bdew jinkitbu kotba gnall-Iskejjel, 1-ew-welnett minnu stess, imbagllad minn Temi Zammit, minn Ferris, u rninn Magro, u mbagnad 1-istess sistema gramma-tikali ta' kitba narawha fil-Ha.bib, gurnal ta1-Unione Oatto1ica, kif ukoll fl-annarnett, b'xi tibdil ckejken fl-ittri ta' 1-Alfabet imdatiti1a btia1a principju fit-Tagnrii ta1-Gtiaqda li 1-lum hija 1-ortografija ufficjali ta1-Gvern. Ganni Vassallo sew meta Skrivan mal-Gvern hawn Malta kemm meta latiaq Hegistratur tal-Qrati, Gnawdex, kien ta rutin gnall-istudju tal-Malti b1a ebda tisieb 1i jagome1 ne-gozju minnu. Hu gnarbel, tiabbel motitiu, gnereq gnax kien itioss imnabba safja gnal dak 1-istudju. Qalbu f'idejh, tieln ma' ku1tiadd; dejjern fuq fommu t-tbissima ta' wicc cUi.uli u 1-bixra ta' run twajba. Qatt rna qa1 kelma li biha sata' jwagga' qa1b il-:flien, qatt rna rifes li1 nadd f'gienu jew fil-mertu tieghu, u meta rnerewh, fiehem bis-sabar u 1-nlewwa u reban il-qa1b ta' 1-egndewwa tiegnu. Fuq kollox kellu l-irgu1ija ta' ke1mtu u fehemtu, u dehen ta' bniedern misjnr fix-xogllo1 tal-:nonli. u fit-tigrib tad-dinja. J alia ngnixu btia1u u ntiallu warajna tifkira hekk sabina ta' tiajjitna u ta' xognolna. A. 0REMONA Id-9 ta' Gunju, 1937. 

In memoriam

https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/49613/1/In%20memoriam.pdf

In memoriam

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

OAR@UM