АМБИВАЛЕНТНОСТА НА МОТИВОТ НА ЗМИЈАТА

Abstract

This article deals with the semantic study of the motif of the serpent in various myths, folk beliefs, rituals, dreams, as well as literary achievements; in effect, with the goal to promote through practice a variety of different views and ambivalent interpretations. Its presence is seen as early as that of archaic societies, whence it had a significant mythical and religious meaning. What is particularly important in said context is that it is truly experienced in the rituals, through which, according to M. Eliade, it purports to explain some puzzling questions about human existence, among other things, how man was created, how to protect from evil, and how to continue our species. Today, many prominent ethnologists, anthropologists, mythologists, and psychologists endeavor to discover, from different angles, the semantics and meaning of the archetype of the serpent. Their attempts have proven that the serpent occupies one of the leading positions when it comes to the interpretation of the two basic principles of humanity (a spirit of creation and of cognition). Although in terms of everyday life, the serpent is seen as a relic of the past, as a "sacred story" that lost its meaning, or even as a stage that has been overcome in the development of human thought; scientists and culturologists, however, treat this motif with special interest. They attach great importance to it mainly because of its visible presence in literature and other modern forms of spiritual achievement. This certainly speaksto the invaluable importance of this motif in the effort to understand man as a whole.Трудот се занимава со семантичкото проучување на мотивот на змијата, во одделните митолошки преданија, фолклорни верувања, обреди, сонови и во литературни остварувања, промовирајќи низ практиката мноштво различни гледишта и амбивалентни толкувања. Неговото присуство го проследуваме започнувајќи од архаичните општества во кои овој мотив има забележително митско-религиозно значење. Она што е особено важно во тој контекст е тоа што тој одново вистински се доживува преку обредите, преку кои, според М. Елијаде (Elijade,1970:14), се настојува да се објаснат одделни загадочни прашања за човековото постоење, меѓу другото, како настанал човекот, како да се заштитиме од злото и да го продолжиме нашиот вид. Денес, многу видни етнолози, антрополози, митолози, психолози, настојуваат од различни агли да ја откријат семантиката и смислата на архетипот на змијата. Во нивните обиди за толкување се покажало дека змијата зазема едно од доминантните места, кога станува збор за толкувањето на двата основни принципи на човештвото (духот на создавањето и на спознанието). Иако од аспект на секојдневното живеење, на змијата се гледа како на остаток од минатото, како на „света приказна“ што го изгубила своето значење, или како на надмината етапа во развитокот на човековата мисла, научниците и културолозите, сепак, овој мотив го третираат со посебен интерес. Тие му придаваат големо значење, пред сè, поради неговото забележително присуство во литературата и во другите современи форми на духовни остварувања. Тоа, секако, говори за непроценливото значење на овој мотив во напорот да се разбере човекот во својата целост