Retinopatie paranowotworowe to schorzenia neurodegeneracyjne
siatkówki, niebędące efektem przerzutów lub nacieków nowotworowych
ani procesu zapalnego. Często stanowią przyczynę
niewyjaśnionej, postępującej utraty widzenia. Najczęstszymi okulistycznymi
zespołami paranowotworowymi są retinopatia powiązana
z chorobami nowotworowymi, przede wszystkim rakiem
drobnokomórkowym płuc, jajnika, przewodu pokarmowego i prostaty,
czyli retinopatia współistniejąca z rakiem (CAR, cancer associated
retinopathy) oraz retinopatia współistniejąca z czerniakiem
(MAR, melanoma associated retinopathy). W obydwu tych
zespołach występuje przymglenie widzenia (vision glare), pogorszenie
ostrości wzroku, błyski przed okiem oraz zaburzenia widzenia
zmierzchowego (najbardziej charakterystyczne dla zespołu
MAR). Mogą wystąpić niecharakterystyczne ubytki w polu widzenia,
przy - początkowo - prawidłowym dnie oka.
Diagnostyka, ze względu na zmienność objawów i małą specyficzność
badań serologicznych, jest trudna. Bardzo przydatne są
testy elektrofizjologiczne, szczególnie badania elektroretinograficzne
(ERG), w których stwierdza się zapis wygaszony lub negatywny.
Retinopatie paranowotworowe należy podejrzewać w każdym przypadku
nieuzasadnionego stanem okulistycznym pogorszenia ostrości
wzroku. Badania elektrofizjologiczne pomagają w tych przypadkach ustalić rozpoznanie, charakteryzują się specyfiką i powtarzalnością
zapisu, są nieinwazyjne oraz łatwe do wykonania