Objawy uszkodzenia układu autonomicznego, czyli dysautonomia,
często występują w chorobach układu nerwowego. Ich zdefiniowanie
i leczenie jest istotne z klinicznego punktu widzenia, ponieważ
pojawienie się objawów dysautonomii może się wiązać z bezpośrednim
zagrożeniem życia chorego (nagłe zgony). Kliniczna
ocena dysautonomii nie jest łatwa - często objawy uszkodzenia
autonomicznego układu nerwowego (AUN) są niespecyficzne i trudne
do obiektywizacji. Dlatego też podkreśla się konieczność kompleksowej,
kliniczno-elektrofizjologicznej oceny układu autonomicznego
u chorego z podejrzeniem patologii AUN. W poniższym
artykule omówiono podstawowe metody oceny układu autonomicznego
oraz ich zastosowanie kliniczne. Uwzględniono przede
wszystkim te testy, które ze względu na łatwość przeprowadzenia
i nieinwazyjność znalazły szerokie zastosowanie: współczulne
potencjały skórne oraz analizę zmienności rytmu zatokowego.
Badanie współczulnych potencjałów skórnych to metoda polegająca
na rejestracji za pomocą elektrod powierzchniowych, a następnie
analizie synchronicznej czynności gruczołów potowych
wywołanej stymulacją włókien współczulnych przez nieoczekiwany
bodziec. Najczęściej obserwowanymi nieprawidłowościami są:
brak odpowiedzi, rzadziej wydłużenie latencji odpowiedzi. Brak
odpowiedzi występuje typowo w neuropatiach autonomicznych
i chorobach neurodegeneracyjnych ze znacznym zajęciem AUN,
na przykład w zaniku wieloukładowym. Analiza zmienności rytmu zatokowego ocenia funkcję układu przywspółczulnego, w mniejszym
stopniu - układu współczulnego. Za pomocą elektrod
umieszczonych na klatce piersiowej w okolicy przedsercowej rejestruje
się rytmiczną zmienność odstępów R-R zapisu elektrokardiograficznego.
Zmniejszenie zmienności rytmu zatokowego
spotyka się w chorobach neurodegeneracyjnych przebiegających
z dysautonomią (MSA, choroba Parkinsona), w neuropatiach
metabolicznych. Wiarygodna analiza dysautonomii, często istotna
z klinicznego punktu widzenia, wymaga łącznego stosowania
testów klinicznych i elektrofizjologicznych
