Wstęp: W skali globalnej w więzieniach przebywa równocześnie więcej niż 10 milionów osób. Częstość występowania gruźlicy u więźniów jest 10−100 razy wyższa niż w ogólnej populacji. Osadzeni kontaktują się pomiędzy sobą oraz z pracownikami i odwiedzającymi, co stwarza ryzyko zarażenia ich gruźlicą. Po odbyciu kary więźniowie mogą być źródłem gruźlicy dla osób z otoczenia. Celem pracy było określenie częstości występowania aktywnej gruźlicy u osób bezdomnych, aresztantów i więźniów w województwie śląskim.Materiał metody: Badaniami objęto 897 osób, w tym 177 podopiecznych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (MOPS) i 720 osadzonych w zakładach penitencjarnych. W diagnostyce gruźlicy wykorzystano metody: BACTEC MGIT, MGIT TBc Identification Test i GenoType Mycobacteria Direct. Do określenia lekooporności prątków zastosowano zestawy SIRE KIT i PZA KIT.Wyniki: Gruźlicę rozpoznano u 13 spośród 897 osób (1,45%): u jedenastu osób na 720 (1,53%) osadzonych w śląskich zakładach penitencjarnych oraz u dwóch osób na 177 (1,13%) podopiecznych MOPS. Dane dotyczące lekooporności szczepów uzyskano w 11 przypadkach. Szczepy prątków gruźlicy wyhodowane od ośmiu chorych były wrażliwe na podstawowe leki przeciwprątkowe (streptomycyna, izoniazyd, rifampicyna, etambutol), natomiast trzy szczepy uzyskane od kolejnych chorych były oporne na leki: jeden — na etambutol, drugi — na streptomycynę i pirazynamid, a trzeci — na izoniazyd i etambutol. Uzyskane dane przemawiają za tym, że częstość gruźlicy płuc potwierdzonej badaniem bakteriologicznym była w badanej grupie osób 100 razy wyższa niż w populacji województwa śląskiego w tym samym okresie czasu.Wnioski: Realizowany program zdrowotny pozwala na efektywne wykrywanie przypadków gruźlicy w grupach ryzyka i dlatego powinien być kontynuowany w kolejnych latach. Zastosowany zestaw diagnostycznych metod laboratoryjnych umożliwił wykrycie w badanych subpopulacjach osób chorych na gruźlicę. Chorzy zostali poddani leczeniu przeciwprątkowemu, co zatrzyma dalsze rozprzestrzenianie się zakażenia za ich pośrednictwem.Introduction: There are more than 10 million prisoners in the world. Tuberculosis incidence is 10−100 times higher in prisoners than in the general population. Inmates have close contact with other prisoners and with prison workers and visitors, so tubercle bacilli may be easily spread. Most of the inmates come back to normal life and contact with the general population. The aim of the study was to assess active tuberculosis incidence among prisoners and homeless persons in the Silesia region.Material and methods: In total 897 people entered the study, of whom 720 were Silesian penitentiary system inmates, and 177 were homeless. BACTEC MGIT fast TB detection system and GenoType Mycobacteria Direct test were used. Drug susceptibility testing was done using SIRE KIT and PZA KIT.Results: Tuberculosis was diagnosed in 13 out of 897 persons (1.45%): in 11 out of 720 inmates (1.53%) and in 2 out of 177 homeless persons (1.13%). Data concerning drug susceptibility were obtained for 11 persons. M. tuberculosis strains isolated from eight persons were susceptible to four first-line antituberculosis drugs (streptomycin, isoniazid, rifampin, ethambutol), while M. tuberculosis strains isolated from three persons were drug-resistant. One out of three isolated strains was resistant to ethambutol, but susceptible to streptomycin, isoniazid, rifampin, and pirazynamide. The second strain was resistant to streptomycin and pyrazinamide but susceptible to isoniazid, rifampin, and ethambutol. The third strain was susceptible to rifampin but resistant to the other four tested drugs. According to the obtained data, culture-positive pulmonary tuberculosis was 100 times more frequent in the examined population than in the general population of the Silesia region in the same period of time.Conclusions: The health project enabled effective detection of tuberculosis in risk groups and should be continued in the following years. The set of the applied diagnostic methods allowed the detection of in the studied subpopulations people suffering from tuberculosis. Patients were treated with antituberculosis drugs that would stop them from spreading the disease to other people
