Wstęp Nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia, otyłość brzuszna, cukrzyca oraz palenie tytoniu są głównymi czynnikami ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego i najważniejszymi przyczynami zachorowalności i umieralności z powodu zawału serca lub udaru mózgu. W Polsce umieralność przedwczesna jest 1,5-3 razy wyższa niż
w krajach „starej” Unii Europejskiej. Najgorsza sytuacja epidemiologiczna dotyczy mieszkańców małych miast i wsi, osób o niskim statusie ekonomicznym i społecznym oraz mężczyzn w średnim wieku. W związku z tym głównym celem Polskiego Projektu 400 Miast (PP400M) jest poprawa wykrywania i skuteczności leczenia nadciśnienia tętniczego, hiperlipidemii, zaburzeń węglowodanowych oraz redukcja odsetka osób palących tytoń w środowiskach małych miast (< 8000 mieszkańców) i wsi, szczególnie wśród mężczyzn oraz osób z niższym wykształceniem.
Materiał i metody Badania w ramach pilotażu PP400M zrealizowano w 8 miastach w województwach: pomorskim, małopolskim i wielkopolskim. Badanie przesiewowe obejmowało: kwestionariusz, pomiary antropometryczne, ciśnienia tętniczego oraz stężenia
cholesterolu i glukozy we krwi. Wykonano je u 5171 osób w wieku 18-92 lat (średnia wieku - 55,6 roku) w tym 3463 kobiet i 1708 mężczyzn. Badania były poprzedzone kompleksowym programem promocyjno-informacyjnym o charakterze interwencji społecznej.
Wyniki Wśród wszystkich badanych, u 36% wcześniej rozpoznano nadciśnienie tętnicze, zaś u 30% stwierdzono podwyższone wartości ciśnienia tętniczego de novo. W tej grupie wśród osób, które zgłosiły się na kolejne wizyty, u 75% rozpoznano nadciśnienie tętnicze (wg JNC 7). Nadwagę i otyłość (BMI ≥ 25 kg/m2) wykazano
u 69% badanych. Otyłość brzuszna występowała u 43,5% respondentów. Podwyższone stężenie cholesterolu (> 190 mg%) stwierdzono u 74% badanych, 85% spośród nich nie było świadomych tego zaburzenia. Podwyższone stężenie glukozy (> 100 mg% - krew pełna włośniczkowa) wykryto u 32% osób i tylko co 5 badany wiedział o tym fakcie. Do palenia tytoniu przyznało się 15% kobiet i 23% mężczyzn.
Wnioski 1. Przeprowadzone badania przesiewowe potwierdziły bardzo duże rozpowszechnienie i niską wykrywalność czynników ryzyka sercowo-naczyniowego w małych miastach. 2. Struktura osób zgłaszających się na badania przesiewowe wskazuje na potrzebę nasilenia działań marketingowych i edukacyjnych wśród mężczyzn w średnim wieku, czyli w grupie docelowej Projektu. 3. Dane pilotażowe potwierdzają słuszność decyzji o realizacji Projektu w środowiskach małomiejskich.Background Hypertension, dyslipidaemia, abdominal obesity, diabetes mellitus and tobacco smoking are the main cardiovascular risk factors and the most important
causes of hospitalization and mortality, which in Poland are 1.5–3 times higher as those in the EU countries. The worst epidemiological situation concerns small town and village communities, people with low social and economic status and middle-aged men. In view of the facts presented above, the main objective of the Polish 400 Cities Project (PP400M) is to improve detection and control of hypertension, hyperlipidaemia,
glucose metabolism disorders and to reduce the rate of tobacco-smoking in small town (< 8000 citizens) and village communities, especially among men and lowereducated people.
Material and methods Pilot-scheme survey of PP400M were implemented the following Polish regions: pomorski, małopolski, wielkopolski. Screening-examination
consisted of: questionnaire, anthropometric measurements, blood pressure measurements, cholesterol and glucose level blood tests. Surveys were carried out on the 5171
people aged between 18 and 92 (the mean of age - 55.6), both genders. The study was preceded by promotional and informative program.
Results Among all examined patients 36% had earlier detected arterial hypertension, 30% had new detected elevated blood pressure. In patients from this group, who came to the next visit, arterial hypertension was diagnosed in 75% (according
to JNC 7). Overweight and obesity (BMI ≥ 25 kg/m2) were found in 69% of examined persons. Abdominal obesity was observed in 43.5% of examined people. Elevated cholesterol level (> 190 mg%) had 74% of patients, 85% of them did not know about it. High glucose level was detected in 32% of examined persons, but only every
fifth person had known about it. Tobacco smoking was declared by 15% of women and 23% of men.
Conclusions 1. Medical screening investigation confirms very high widespread and low detection rate of cardiovascular risk factors in small towns. 2. Statistics of subjects applied to screening examination show needs to intensify marketing and education activities in group of middle-aged men. 3. The data from pilot-scheme survey of PP400M confirms that decision to prepare and implement the Project in small towns was correct
