Wstęp. Krwawienie z nosa (epistaxis) często występuje po urazach twarzoczaszki, które prowadzą do
uszkodzenia gałęzi tętnicy szyjnej zewnętrznej. W zależności od nasilenia krwawienia, jego miejsca oraz
doświadczenia ośrodka stosuje się leczenie zachowawcze, chirurgiczne lub wewnątrznaczyniowe. Celem
pracy jest ocena możliwości i skuteczności embolizacji wewnątrznaczyniowej u chorych z krwotokiem z nosa
w następstwie urazu twarzoczaszki.
Materiał i metody. Badaniem objęto 22 chorych (15 mężczyzn i 7 kobiet) w wieku 21–64 lat (średnia
41 lat) z pourazowym krwotokiem z nosa. U 13 osób stwierdzono angiograficznie w obrębie gałęzi tętnicy
szyjnej zewnętrznej obecność tętniaka rzekomego, u 6 wynaczynienie się środka cieniującego, a u 3 chorych
— przetokę szyjno-jamistą. U 3 pacjentów po angiografii diagnostycznej odstąpiono od embolizacji
ze względu na zbyt duże ryzyko zabiegu. U 19 pozostałych zabieg embolizacji przeprowadzono przy
użyciu koreczków z gąbki żelatynowej, cząstek alkoholu poliwinylowego, cząstek polimeru akrylowego oraz
mikrospiral platynowych.
Wyniki. U wszystkich embolizowanych chorych natychmiastowo opanowano krwawienie. W 4 przypadkach
(20%) doszło do nawrotu krwawienia, które w 2 przypadkach opanowano poprzez ponowną embolizację.
U 9 chorych (42%) wystąpiły niekorzystne objawy w postaci bólu i obrzęku twarzy, parestezji, szczękościsku,
gorączki. Objawy te ustąpiły w ciągu kilku do kilkunastu dni od zabiegu. U 3 chorych (15%) wystąpiły trwałe
zaburzenia czucia w obrębie policzka. U 1 pacjenta pojawiło się niewielkie owrzodzenie podniebienia, które
skutecznie leczono zachowawczo. Nie zaobserwowano poważnych powikłań neurologicznych.
Wnioski. Embolizacja jest skuteczną metodą leczenia krwotoków pourazowych z nosa i powinno się ją
uwzględniać przy planowaniu postępowania leczniczego.
Acta Angiol 2011; 17, 1: 89–97Background. Epistaxis is a common consequence of craniofacial injury involving damage to the external
carotid artery branches. Conservative treatment or surgical or endovascular procedures can be applied,
depending on the intensity and the site of bleeding as well as on the experience of the medical team. The
applicability of endovascular embolization and its efficacy in the treatment of epistaxis following craniofacial
injury are discussed in this paper.
Material and methods. The study group included 22 patients (15 men, 7 women) with mean age of 41 years
(range of 21–64 years), who suffered from post-traumatic epistaxis. Angiography disclosed pseudoaneurysms
of the external carotid branches in 13 patients, extravasation of contrast media in 6 persons, and cavernous
carotid fistulae in three patients. Based on diagnostic angiography findings, the risk related to endovascular
embolization procedure was considered too high in three patients. In the remaining 19 patients, embolization
was performed with the use of gelatine foam, polyvinyl alcohol, acrylic polymer, and platinum microcoils.
Results. Immediate arrest of epistaxis was achieved in all embolised patients. In four cases (20%) the bleeding
recurred, of which two cases were controlled with repeated embolization. Nine patients (42%) experienced
adverse effects in the form of transient facial pain and swelling, paresthesiae, trismus, and fever, which regressed
within several days. Three patients (15%) had permanent sensory disturbances in the cheek area.
One patient developed a small ulceration of the palate, treated conservatively with success. There were no
major neurological complications.
Conclusions. Endovascular embolization is an effective method for managing post-traumatic epistaxis and
should be considered when planning therapy.
Acta Angiol 2011; 17, 1: 89–9
