Zakrzepica żylna należy do powikłań późnych elektrostymulacji serca. Często przebiega bez
objawów. Największy problem stanowi w momencie potrzeby rozszerzenia trybu stymulacji
(upgrade). Najcięższym powikłaniem zakrzepicy jest stosunkowo rzadko występujący zespół
żyły próżnej górnej. Obecnie nie wykryto jednoznacznych czynników predysponujących do rozwinięcia
się tej patologii. Najlepszymi metodami diagnostycznymi są wenografia i tomografia
komputerowa naczyń żylnych

Lelakowski, Jacek

Polish

Via Medica Journals

PRACA POGLĄDOWAFolia Cardiologica Excerpta2009, tom 4, nr 2, 105–107Copyright © 2009 Via MedicaISSN 1896–2475105www.fce.viamedica.plAdres do korespondencji: Dr hab. med. Jacek Lelakowski, Klinika Elektrokardiologii Instytutu Kardiologii Collegium MedicumUniwersytetu Jagiellońskiego, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, ul. Prądnicka 80, 31–202 Kraków,tel. 504 299 354, faks (0 12) 633 23 99, e-mail: jlelakow@szpitaljp2.krakow.plElektrodopochodny zespół żyły głównej górnejoraz niedrożność żyły bezimienneji podobojczykowej jako problem klinicznyJacek LelakowskiKlinika Elektrokardiologii Instytutu Kardiologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego,Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II w KrakowieStreszczenieZakrzepica żylna należy do powikłań późnych elektrostymulacji serca. Często przebiega bezobjawów. Największy problem stanowi w momencie potrzeby rozszerzenia trybu stymulacji(upgrade). Najcięższym powikłaniem zakrzepicy jest stosunkowo rzadko występujący zespółżyły próżnej górnej. Obecnie nie wykryto jednoznacznych czynników predysponujących do roz-winięcia się tej patologii. Najlepszymi metodami diagnostycznymi są wenografia i tomografiakomputerowa naczyń żylnych. (Folia Cardiologica Excerpta 2009; 4, 2: 105–107)Słowa kluczowe: zakrzepica żylna, zespół żyły próżnej górnejEpidemiologiaPrzezżylne elektrody endokawitarne mogą po-wodować zakrzepicę żylną. Częstość występowanianiewykrytych zakrzepic może dochodzić do 44%.W 1–4% przypadków zakrzepica dotyczy koń-czyny górnej, zaś objawy występują u 1–3% pacjen-tów ze zwężeniem lub z zamknięciem żył głębokichkończyny górnej.Najczęściej zakrzepicę żylną wykrywa się pod-czas rewizji układu stymulującego lub inwazyjnejzmiany trybu stymulacji (upgrade) [1–4].Patogeneza zakrzepicypo implantacji elektrodyZakrzepicę żylną można podzielić na pierwotną(zespół Paget-Schroettera, idiopatyczna, związanaz anomaliami żylnymi, wrodzona trombofilia)i wtórną (po cewnikowaniu serca, przy obecnościelektrod w sercu, wzrost procesu zakrzepowegow ciąży, po doustnych lekach antykoncepcyjnych,w nowotworach). Ważną rolę odgrywa tutaj podwią-zanie żyły, niewydolność kolaterali (połączeń, od-gałęzień żylnych), uszkodzenie śródbłonka powo-dujące proces zapalny, wzrost aktywności inhibito-ra aktywatora plazminogenu po wszczepieniu orazbrak czynnika V.Wcześniejsze badaniaAnaliza raportów z badań nad zakrzepicą żylnąjest trudna, ponieważ autorzy używają różnych kry-teriów stopnia istotnego zwężenia, technik wykry-wania zakrzepicy oraz okresu obserwacji.Rozmus i wsp. [3] przeprowadzili metaanalizęprzypadków zakrzepic żylnych u osób z wszczepio-nymi stymulatorami serca. Przebadano 711 chorych.Nieprawidłową wenografię stwierdzono u 38%z nich. Okluzję naczyń żylnych zaobserwowanou 11% pacjentów, a tylko u 2,6% osób występowałobjawowy. Wśród czynników predysponujących do106Folia Cardiologica Excerpta 2009, tom 4, nr 2www.fce.viamedica.plzakrzepicy należy wymienić: wcześniejsze zastosowa-nie elektrod do czasowej stymulacji serca wprowadzo-nych przez żyłę szyjną lub podobojczykową, przebytąinfekcję systemową, anomalie układu żylnego, hormo-nalną terapię zastępczą, przebytą zakrzepicę żylną,brak leczenia przeciwzakrzepowego oraz obecnośćwielu elektrod endokawitarnych w sercu.W rozwoju tej patologii raczej nie mają znacze-nia: wiek, płeć, współistniejące choroby układu ser-cowo-naczyniowego, sposób dostępu żylnego, ma-teriał, z którego jest wykonana elektroda, oraz jejrozmiar i czas od implantacji.Przeanalizowano także zabiegi implantacji kar-diowerterów-defibrylatorów (152 wszczepionychurządzeń). Wynik badania wenograficznego był nie-prawidłowy w 28% przypadków. Okluzja pojawiłasię u 9% chorych. Czynnikiem predysponującym dozakrzepicy żylnej było użycie dwukoilowych (dwu-pierścieniowych) elektrod. Natomiast rozmiar, ma-teriał i miejsce dojścia żylnego nie odgrywały więk-szej roli w powstawaniu tej nieprawidłowości.Trzeba jednak podkreślić, że pojedyncze bada-nia dostarczają sprzecznych dowodów dotyczącychczynników ryzyka zakrzepicy.Wcześniej sądzono, że polyuretan jest trombo-genny, a silikon nie. W badaniach da Costy i wsp. [1]materiał, z którego była zbudowana elektroda, nieodgrywał istotnej roli. Natomiast elektrody do ze-wnętrznej stymulacji są sztywne i powodują uszko-dzenie śródbłonka, więc mogą sprzyjać zakrzepicy.W jednym z badań przeprowadzonych przezBracke i wsp. [2] stwierdzono, że większa liczbaelektrod wprowadzonych przez jedną żyłę sprzyjapowstaniu zakrzepicy i okluzji naczynia.Podsumowując powyższe spostrzeżenia, doczynników ryzyka zakrzepicy należą: infekcja, te-rapia hormonalna, niewydolność układu sercowo--naczyniowego, brak terapii antykoagulacyjnej, do-datni wywiad w kierunku zakrzepicy, więcej niż2 elektrody endokawitarne w sercu, wprowadzenieelektrod do czasowej stymulacji serca przez żyłępodobojczykową i żyłę szyjną zewnętrzną lub we-wnętrzną. Czynnikami, które nie wpływają na roz-winięcie się zakrzepicy, są: wiek, płeć, wielkość ser-ca i lewego przedsionka, wartość frakcji wyrzutowej,wskazania do wszczepienia, rozmiar elektrod, budo-wa, czas od implantacji oraz rodzaj dostępu żylnego.Zespół żyły próżnej górnejZespół żyły próżnej górnej (SVCS, superiorvena cava syndrome) jest rzadkim powikłaniem. Jegoczęstość szacuje się na od 1/3100 do 1/650 pacjen-tów. Schorzenie to stwierdza się w raku oskrze-la, chłoniaku, zwłóknieniu śródmiąższowym płucpo radioterapii oraz po leczeniu gruźlicy i w kola-genozach.PatomechanizmMechaniczne uszkodzenie śródbłonka możeprowadzić do stanu zapalnego ściany, zwłóknieniai formowania zakrzepu, co wywołuje stenozę orazokluzję. Zespół żyły próżnej górnej może się poja-wić bardzo wcześnie — do 2 dni po wszczepieniu,a także znacznie później — do 206 miesięcy po za-biegu (śr. 75 ± 66 miesięcy) i jest częstszy u osóbz pozostawionymi niefunkcjonującymi elektrodamioraz po przebytych infekcjach i ze skłonnościamido trombofilii.ObjawyZespół żyły próżnej górnej często nie powodu-je objawów. Pojawia się po zakrzepie żył głębokichkończyn górnych, a nierzadko po zespole pozakrze-powym (ból, obrzęk, ograniczenie ruchomości).Chorzy z SVCS skarżą się na dyskomfort w za-kresie ruchów ramieniem i karkiem, ból oraz obrzękz sinicą. Występują poszerzone kolaterale (żyłyszyjne, barku, klatki piersiowej, brzucha). Cierpiąna bóle głowy, zaczerwienienie twarzy i emboliepłucne (16–36%). Zespół żyły próżnej górnej nale-ży różnicować z obrzękiem limfatycznym i uszko-dzeniem mięśni. Pacjenci nie schylają się, nie wy-konują żadnych wysiłków oraz nie przyjmują pozy-cji płaskiej z głową zwróconą w dół.BadaniaBadania obejmują:— ultrasonografię (metoda niedroga, nieinwazyj-na, ale można nie rozpoznać centralnego za-krzepu);— wenografię (metoda referencyjna, wymaga uży-cia kontrastu, jednak może pojawić się zapale-nie żyły);— tomografię komputerową (najlepsza metodau chorego z rozrusznikiem serca, wykrywa sięcentralny zakrzep, wadą jest użycie kontrastu;ryc. 1);— rezonans magnetyczny (największa dokład-ność, dostarcza informacji o kolateralach,anatomii, ale ma ograniczoną dostępnośći jest przeciwwskazany u osób z klaustrofo-bią, z rozrusznikiem serca i kardiowerterem--defibrylatorem).107www.fce.viamedica.plJacel Lelakowski, Elektrodopochodny zespół żyły głównej górnejLeczenieTerapia zależy od czasu rozpoznania, lokaliza-cji i obecności objawów. Gdy proces jest wczesny,stosuje się leczenie trombolityczne (wlew rtPAw 15 min) oraz ewentualnie angioplastykę żylną.Jeśli trwa dłużej niż 2 tygodnie, wykorzystuje sięleczenie przeciwzakrzepowe (heparyna, warfary-na). Terapię stosuje się przez co najmniej 3 mie-siące.W trakcie angioplastyki usuwa się skrzeplinę,poszerza naczynie i zakłada stenty. Można równieżchirurgicznie usunąć zakrzep [1–4].Rycina 1. Tomografia komputerowa (A) i angiografia subtrakcyjna (B) układu żylnego uchodzącego do prawegoprzedsionka. Zwężenie i zakrzepica pnia ramienno-głowowego lewego i żyły podobojczykowej lewej. Widoczneliczne kolateraleA BPiśmiennictwo1. Da Costa S.S., Scalabrini N.A., Costa R. i wsp. Incidence and riskfactors of upper extremity deep vein lesions after permanenttransvenous pacemaker implant: a 6-month follow-up prospec-tive study. Pacing Clin. Electrophysiol. 2002; 25: 1301–1306.2. Bracke F., Meijer A., Van Gelder B. Venous occlusion of theaccess vein in patients referred for lead extraction: influence ofpatient and lead characteristics. Pacing Clin. Electrophysiol.2003; 26: 1649–1652.3. Rozmus G., Daubert J.P., Huang D.T. i wsp. Venous thrombosisand stenosis after implantation of pacemakers and defibrillators.J. Interv. Card. Electrophysiol. 2005; 13: 9–19.4. Murzyn J., Nessler K., Nessler M. i wsp. Obstrukcja naczyńżylnych jako przeszkoda w resynchronizujacej stymulacji serca:opis przypadku. Przegl. Lek. (w druku).

Elektrodopochodny zespół żyły głównej górnej oraz niedrożność żyły bezimiennej i podobojczykowej jako problem kliniczny

https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/download/23757/18943

Elektrodopochodny zespół żyły głównej górnej oraz niedrożność żyły bezimiennej i podobojczykowej jako problem kliniczny

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Via Medica Journals