W pracy przedstawiono postęp badań nad izoformą nerwowej cząsteczki adhezyjnej CD56/NCAM, molekuły, która w ostatnim czasie nabiera coraz większego znaczenia nie tylko w biologii, ale także w medycynie klinicznej. Omówiono aspekty molekularne syntezy CD56 podkreślono uniwersalny charakter tego białka pełniącego ważne funkcje w homeostazie ustroju, a zwłaszcza w interakcjach między układami: nerwowy/odpornościowy i gruczołów wydzielania wewnętrznego. W odniesieniu do układu odpornościowego, istnieją dane sugerujące ważną rolę miejscowych mechanizmów obronnych i regulacyjnych w wątrobie związanych z obecnością antygenu CD56 na komórkach NKT. Wskazano główne miejsca występowania CD56/NCAM, zarówno w warunkach fizjologicznych jak i patologii ludzkiej, związanego przede wszystkim z obecnością nowotworów złośliwych. Wśród tych ostatnich, oprócz guzów pochodzenia neuroektodermalnego i gruczołów dokrewnych, CD56/NCAM może występować także na komórkach licznych nowotworów układu krwiotwórczego, wywodzących się z linii limfoidalnej jak i mieloidalnej. Ponadto zwrócono uwagę na obecność CD56/NCAM o nietypowej lokalizacji, jak np. jej ekspresja na komórkach nabłonka przewodów żółciowych u dzieci z wrodzoną atrezją pozawątrobowych dróg żółciowych, a także na nabłonkach zewnątrzwydzielniczych przewodów trzustki w przebiegu jej przewlekłego zapalenia.The authors presented advances in the research on isoform of neural cell adhesion molecule CD56/NCAM, which appears to raise interest not only in biology, but also in clinical medicine. Molecular aspects of its synthesis have been presented and universal features of this protein have been underlined. It appears to play an important role in body homeostasis and especially in the interactions between neural, immune and endocrine systems. In relation to the immune system there are data suggesting significance of local protective and regulatory mechanisms in the liver linked to so called NKT (CD56+) cells. Main sites of prevalence of CD56/NCAM have been indicated both in physiology and pathology, especially in malignancy. CD56/NCAM incidence is common in tumors of neuroectodermal and endocrine origin. Besides it may be expressed on cells of several hemopoetic neoplasms originated both, from lymphoid and myeloid lineage. Moreover, the attention was paid to CD56/NCAM expression in atypical sites as for example on epithelia of bile ducts in children with extrahepatic biliary atresia and on cells of pancreatic ducts in the course of chronic pancreatitis
