Nadmierna ekspresja receptora HER2 u chorych na raka piersi występuje u około 20% pacjentów i stanowi niekorzystny czynnik rokowniczy [1]. Wprowadzenie terapii celowanej wpłynęło na poprawę rokowania w tej grupie chorych [2–6]. Obecnie po niepowodzeniu leczenia trastuzumabem u chorych na rozsianego raka piersi stosuje się lapatynib w skojarzeniu z kapecytabiną. W trakcie długotrwałego leczenia paliatywnego ważne jest monitorowanie profilu toksyczności. W niniejszym opisie przedstawiono przypadek chorej, u której w trakcie leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną obserwowano typowe dla tego schematu terapii działania niepożądane

Glanowska, Izabela

Streb, Joanna

Polish

Via Medica Journals

E31www.opk.viamedica.plJoanna Streb, Izabela GlanowskaOddział Kliniczny Kliniki Onkologii, Szpital Uniwersytecki w KrakowieTypowe działania niepożądane u pacjentki leczonej lapatynibem z kapecytabiną z powodu  rozsianego raka piersiOnkol. Prak. Klin. 2011; 7, supl. E: E31–E33OPIS PRZYPADKUAdres do korespondencji: Lek. Joanna Streb, Oddział Kliniczny Kliniki Onkologii, Szpital Uniwersytecki w Krakowie,  ul. Śniadeckich 10, 31–501 Kraków,  tel.: +48 (12) 424 89 33, faks: +48 (12) 424 89 10, e-mail: annaojs@interia.plNadmierna ekspresja receptora HER2 u chorych na raka piersi występuje u około 20% pacjentów i stanowi niekorzystny czynnik rokowniczy [1]. Wprowadzenie terapii celowanej wpłynęło na poprawę rokowania w tej grupie chorych [2–6]. Obecnie po niepowodzeniu leczenia trastuzumabem u chorych na rozsianego raka piersi stosuje się lapatynib w skojarzeniu z kapecytabiną. W trakcie długotrwałego leczenia paliatywnego ważne jest monitorowanie profilu toksyczności. W niniejszym opisie przedstawiono przypadek chorej, u której w trak-cie leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną obserwowano typowe dla tego schematu terapii działania niepożądane.Opis przypadkuU pacjentki w wieku lat 49, w grudniu 2004 roku w badaniu mammograficznym wykryto policykliczną zmianę w piersi prawej oraz powiększone węzły chłonne w dole pachowym prawym. Wykonano biopsję aspira-cyjną cienkoigłową (BAC) i w badaniu cytologicznym stwierdzono cellulae carcinomatosae.W badaniu radiologicznym (RTG) klatki piersiowej oraz ultrasonograficznym (USG) jamy brzusznej nie stwierdzono zmian patologicznych. Na początku lutego 2005 roku u pacjentki wykonano mastektomię prawo-stronną sposobem Pateya. W pooperacyjnym badaniu hi-stopatologicznym potwierdzono rozpoznanie: carcinoma ductale infiltrans, Bloom II, pT1cN2. Określono stopień ekspresji receptorów dla estrogenów i progestagenu na 60%, a HER2 — na 3+.Chora otrzymała 6 cykli uzupełniającej chemiote-rapii według schematu AT (doksorubicyna w dawce 50 mg/m2, docetaksel — 75 mg/m2 w rytmie co 21 dni) oraz została napromieniona na obszar ściany klatki piersiowej i regionalnych węzłów chłonnych dawką cał-kowitą 5000 cGy w 25 frakcjach fotonami X o energii 6 MeV oraz 10 MeV z miejscowym podwyższeniem dawki elektronami o energii 10 MeV. Tolerancja leczenia była dobra. Następnie włączono leczenie tamoksyfenem w dawce 20 mg/dobę.W pierwszym tygodniu stycznia 2007 roku, po 15 miesiącach obserwacji, pacjentka zgłosiła się na badanie kontrolne. W wykonanym wówczas badaniu USG jamy brzusznej, stwierdzono rozsiew do wątroby. W diagnostyce rozszerzonej o tomografię komputerową (TK) klatki piersiowej i jamy brzusznej stwierdzono w całości powiększoną wątrobę z licznymi ogniskami o charakterze przerzutowym w obrębie miąższu; śred-nica największej zmiany wynosiła 12 × 7 cm. Wykonano BAC, w której stwierdzono komórki raka piersi.Pacjentka została zakwalifikowana do chemiotera-pii według schematu trastuzumab (dawka nasycająca 8 mg/kg mc., a następnie 6 mg/kg) + paklitaksel (dawka 175 mg/m2), podawanego co 3 tygodnie. Tolerancja leczenia była dobra.Po trzecim cyklu w kontrolnym badaniu TK jamy brzusznej stwierdzono zmniejszenie wielkości zmian przerzutowych w wątrobie spełniające kryteria czę-ściowej regresji zmian według RECIST. W wykonanym badaniu echokardiograficznym serca (ECHO) frakcja wyrzutowa lewej komory (LVEF, left ventricular ejection fraction) wynosiła 65%. Pacjentka kontynuowała lecze-E32ONKOLOGIA W PRAKTYCE KLINICZNEJ 2011, tom 7, suplement Ewww.opk.viamedica.plnie według dotychczasowego schematu. Po kolejnych 3 cyklach chemioterapii w kontrolnych badaniach TK wykazano dalszą regresję zmian w wątrobie (PR według RECIST).Po podaniu 6 cykli leczenia trastuzumabem w sko-jarzeniu z paklitakselem i uzyskaniu znacznej częścio-wej regresji zmian, u chorej kontynuowano leczenie trastuzumabem w monoterapii, z dobrą tolerancją oraz utrzymującą się częściową regresją, potwierdzaną w ba-daniach obrazowych.W wykonanym po 22 miesiącach od rozpoczęcia leczenia kolejnym badaniu TK jamy brzusznej rozpo-znano progresję zmian w wątrobie. Pacjentka została zakwalifikowana do leczenia lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną, które rozpoczęto w grudniu 2008 roku. Tolerancja leczenia była dość dobra. Po drugim cyklu leczenia wystąpiła wysypka drobnogrudkowa na twa-rzy i tułowiu, w 1. stopniu nasilenia według skali NCI CTC, niewymagająca żadnej interwencji. Po 3 cyklach leczenia w wykonanym kontrolnym badaniu TK jamy brzusznej wykazano zmniejszenie zmian przerzutowych w wątrobie (częściowa regresja wg RECIST). Pacjentka kontynuowała leczenie. Po 6 cyklach leczenia wystąpiły objawy zespołu „ręka–stopa” (mrowienie, drętwienie, bolesność, obrzęk, zaczerwienienie powierzchni dłonio-wej rąk i podeszwowej stóp, suchość, swędzenie skóry) w 2. stopniu nasilenia według NCI CTC, z powodu których odroczono podanie kapecytabiny o 7 dni. Chora stosowała natłuszczanie dłoni i stóp. Po 8 cyklach lecze-nia obserwowano nasilenie zmian na stopach — łusz-czenie skóry stóp, pęknięcia wzdłuż wałów paznokci (3. stopień wg NCI CTC). Z tego powodu zmniejszono dawkę kapecytabiny do 75%. W kolejnym badaniu TK jamy brzusznej obserwowano dalsze zmniejszenie zmian przerzutowych w wątrobie (nadal częściowa regresja wg RECIST), w kontrolnym badaniu ECHO serca LVEF wynosiła 60%. Pacjentka kontynuowała leczenie.Po 28 cyklach leczenia lapatynibem z kapecytabi-ną u pacjentki wystąpił wzrost stężenia bilirubiny do 1,5-krotności górna granica normy oraz wzrost aktywno-ści enzymów wątrobowych nieprzekraczający 2-krotności górnej granicy normy. Chora nie przyjmowała wówczas innych leków. W badaniu ECHO serca stwierdzono nieznaczne bezobjawowe obniżenie LVEF — do 54%. Uwzględniając życzenie chorej, skierowano ją na konsultację kardiologiczną — kardiolog nie stwierdził wskazań do leczenia kardiologicznego, lecz zalecił dalsze monitorowanie LVEF. U pacjentki włączono leczenie objawowe (HepaMerz 3000 j. 2 × d.) oraz zalecono dietę wątrobową i skierowano chorą na kontrolne ba-danie TK jamy brzusznej, w celu wykluczenia progresji w wątrobie. W okresie oczekiwania na badanie chora nie otrzymywała lapatynibu z kapecytabiną. W kontrolnym badaniu TK jamy brzusznej wykazano dalszą regresję zmian wątrobie.W wyniku zastosowanego postępowania — leczenia objawowego i odroczenia terapii systemowej — uzyska-no normalizację wartości aminotransferaz wątrobowych (AlAT i AspAT), natomiast stężenie bilirubiny pozosta-wało nieznacznie podwyższone (do 1,5 × górnej granicy normy). W kontrolnym badaniu ECHO serca wykazano zwiększenie frakcji wyrzutowej lewej komory do 56%.Pacjentka kontynuowała leczenie przez kolejne 5 miesięcy, z dość dobrą tolerancją oraz dalszą regresją zmian w wątrobie.Łącznie podano 33 cykle leczenia lapatynibem z kapecytabiną, uzyskując częściową regresję zmian. Leczenie lapatynibem z kapecytabiną zakończono po 27 miesiącach leczenia z powodu progresji zmian prze-rzutowych w wątrobie.PodsumowanieLapatynib w skojarzeniu z kapecytabiną wskazany jest w terapii pacjentów, u których doszło do progresji choroby po wcześniejszym leczeniu zawierającym an-tracykliny, taksoidy oraz trastuzumab [7]. Skuteczność tego schematu leczenia wykazano w randomizowanym badaniu klinicznym III fazy obejmującym 399 chorych na rozsianego raka piersi z nadekspresją HER2 po niepowodzeniu wcześniejszej terapii antracyklinami, taksoidami oraz trastuzumabem, w którym uzyskano znamienne wydłużenie czasu wolnego od progresji choroby w grupie chorych leczonych lapatynibem w skojarzeniu z kapecytabiną, w porównaniu z chorymi otrzymującymi kapecytabinę w monoterapii [5, 6].Najczęściej obserwowanymi działaniami niepożąda-nymi w trakcie leczenia tym schematem są: biegunka, nudności i wymioty, zespół „ręka–stopa” oraz wysypka [5–8]. Obserwowano także zmiany parametrów labora-toryjnych, w tym wątrobowych, takich jak podwyższe-nie aktywności transaminaz czy zwiększenie stężenia bilirubiny. Zaburzenia te występują stosunkowo często — u około 40–50% chorych, jednak ich nasilenie jest zazwyczaj niewielkie lub umiarkowane [8]. W trak-cie terapii lekami blokującymi aktywność receptora HER2 wskazane jest monitorowanie frakcji LVEF [9].W opisanym przypadku monitorowano przebieg leczenia zgodnie ze standardami postępowania oraz z wymogami NFZ. U pacjentki wystąpiły typowe dzia-łania niepożądane po zastosowanym leczeniu. Nasilenie obserwowanych działań niepożądanych było niewielkie i nie wymagało zaprzestania leczenia oraz redukcji da-wek lapatynibu. U chorej zredukowano dawkę kapecy-tabiny, w związku z wystąpieniem zespołu „ręka–stopa” w 3. stopniu nasilenia. Wystąpienie objawów tego zespo-łu wiązano z leczeniem kapecytabiną i nie redukowano dawki lapatynibu. Zasadność takiego postępowania uzasadniają dane z piśmiennictwa, z cytowanego badania E33Joanna Streb, Izabela Glanowska, Typowe działania niepożądane u pacjentki leczonej lapatynibem z kapecytabiną z powodu rozsianego raka piersiwww.opk.viamedica.plklinicznego, w którym zespół ten występował równie często u leczonych w sposób skojarzony, jak u otrzymują-cych kapecytabinę w monoterapii [5–8]. Pacjentka ściśle przestrzegała zaleceń lekarskich oraz diety. Potwierdza to, jak ważną rolę w długotrwałym leczeniu, zwłaszcza doustnym, odgrywa edukacja pacjentki i dobra współ-praca lekarza z chorą.Piśmiennictwo1.	 Slamon	D.J.,	 Clark	G.M.,	Wong	 S.G.,	 Levin	W.J.,	 Ulrich	 A.,	McGuire	W.L.	Human	breast	cancer:	correlation	of	relapse	and	survival	with	amplification	of	the	HER-2/neu	oncogene.	Science	1987;	235:	177–182.2.	 Slamon	D.J.,	Leyland-Jones	B.,	Shak	S.	i	wsp.	Use	of	chemo-therapy	plus	a	monoclonal	antibody	against	HER2	for	metastatic	breast	cancer	that	overexpresses	HER2.	N.	Engl.	J.	Med.	2001;	344:	783–792.3.	 Marty	M.,	Cognetti	F.,	Maraninchi	D.	i	wsp.	Randomized	phase	II	trial	of	the	efficacy	and	safety	of	trastuzumab	combined	with	docetaxel	in	patients	with	human	epidermal	growth	factor	recep-tor	2-positive	metastatic	breast	cancer	administered	as	first-line	treatment:	 the	M77001	study	group.	 J.	Clin.	Oncol.	 2005;	 23:	4265–4274.4.	 Gasparini	G.,	Gion	M.,	Mariani	L.	i	wsp.	Randomized	Phase	II	Trial	of	weekly	paclitaxel	alone	versus	trastuzumab	plus	weekly	pacli-taxel	as	first-line	therapy	of	patients	with	Her-2	positive	advanced	breast	cancer.	Breast	Cancer	Res.	Treat.	2007;	101:	355–365.5.	 Geyer	 C.E.,	 Forster	 J.,	 Lindquist	 D.	 i	 wsp.	 Lapatinib	 plus	capecitabine	for	HER2-positive	advanced	breast	cancer.	N.	Engl.	J.	Med.	2006;	355:	2733–2743.6.	 Cameron	D.,	Casey	M.,	Press	M.	i	wsp.	A	phase	III	randomized	comparison	of	lapatinib	plus	capecitabine	versus	capecitabine	alone	in	women	with	advanced	breast	cancer	that	has	progressed	on	trastuzumab:	updated	efficacy	and	biomarker	analyses.	Breast	Cancer	Res.	Treat.	2008;	112:	533–543.7.	 Charakterystyka	Produktu	 Leczniczego,	 Tyverb,	 2012	 (www.ema.eu).8.	 Ryan	Q.,	Ibrahim	A.,	Cohen	M.H.,	Johnson	J.,	Ko	C.-W.,	Sridhara	R.	FDA	Drug	Approval	Summary:	 Lapatinib	 in	Combination	with	Capecitabine	 for	Previously	 Treated	Metastatic	Breast	Cancer	That	Overexpresses	HER2.	The	Oncologist	2008;	13:	1114–1119.9.	 Zalecenia	postępowania	diagnostyczno-terapeutycznego	w	no-wotworach	złośliwych	—	2011	rok.	Praca	zbiorowa	pod	redakcją	Macieja	Krzakowskiego.	Via	Medica,	Gdańsk	2011.

Typowe działania niepożądane u pacjentki leczonej lapatynibem z kapecytabiną z powodu rozsianego raka piersi

https://journals.viamedica.pl/oncology_in_clinical_practice/article/download/19412/15285

Typowe działania niepożądane u pacjentki leczonej lapatynibem z kapecytabiną z powodu rozsianego raka piersi

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Via Medica Journals