De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) komt van nature voor in Zuidoost-Azië. De afgelopen tien jaar heeft de soort zich ook verspreid in Europa, inclusief Nederland en Vlaanderen (Tan et al., 2007; Wen et al., 2017). De Aziatische hoornaar jaagt op bijen en honing en vormt op deze manier een bedreiging voor bijenvolken

Broekhoven, S. van

Dutch

Wageningen UR (University & Research Centre): Publication System

De Aziatische hoornaar (Vespa 
velutina) komt van nature voor 
in Zuidoost-Azië. De afgelopen 
tien jaar heeft de soort zich ook 
verspreid in Europa, inclusief 
Nederland en Vlaanderen (Tan 
et al., 2007; Wen et al., 2017). 
De Aziatische hoornaar jaagt 
op bijen en honing en vormt 
op deze manier een bedreiging 
voor bijenvolken. 
In tegenstelling tot de Aziatische 
honingbij Apis cerana, kan onze eigen 
Apis mellifera zich niet effectief ver-
dedigen tegen deze hoornaar. Het is 
lastig om de verspreiding van de 
Aziatische hoornaar te beheersen, 
aangezien de nesten niet makkelijk te 
vinden zijn en zich snel kunnen 
uitbreiden.
Een team onderzoekers uit China 
onderzocht de mogelijkheid om 
darren van de Aziatische hoornaar te 
lokken met behulp van een val op basis 
van seksferomonen (Wen et al., 2017). 
Dergelijke vallen zijn een milieu-
vriendelijke methode om insecten-
populaties te monitoren en te beheer-
sen. De onderzoekers bestudeerden 
hoe darren aangetrokken werden door 
maagdelijke koninginnen. De konin-
ginnen werden individueel in kooitjes 
geplaatst en in een boom gehangen. 
De darren konden de koninginnen pas 
zien als zij bij de kooitjes in de buurt 
kwamen. De koninginnen wreven met 
hun achterpootjes over hun achterlijf 
om seksferomoon te verspreiden. De 
darren werden sterk aangetrokken tot 
de koninginnen en, zo bleek uit een 
dissectie-experiment, ook door de 
geur van enkel de achterlijven van de 
koninginnen. De onderzoekers testten 
extracten uit verschillende klieren van 
het exoskelet om te kijken waar de 
darren het sterkst door werden aan-
getrokken en isoleerden de stoffen uit 
deze klieren. Het seksferomoon van de 
Aziatische hoornaar bestaat uit twee 
componenten: 4-oxo-octaanzuur 
(4-OOZ) en 4-oxo-decaanzuur 
(4-ODZ). De koninginnen produceren 
gemiddeld 10.38 µg 4-OOZ en 
13.32 µg 4-ODZ in een constante 
verhouding van 8,7 µg 4-OOZ/11.3 µg 
4-ODZ. Darren werden alleen aan-
getrokken bij deze verhouding. Als de 
twee componenten in een andere 
verhouding werden verspreid, werden 
de darren er niet significant door 
aangetrokken. Daarnaast werden de 
darren even sterk aangetrokken door 
een synthetisch feromoon in de 
natuurlijke verhouding als door de aan-
wezigheid van een levende koningin.
De volgende stap in het onderzoek is 
het ontwikkelen van een lijmval op 
basis van een synthetisch seks-
feromoon. Zo’n val bestaat bijvoor-
beeld uit drie papieren wanden met 
lijm en een feromoon op één van de 
wanden. De darren worden aan-
getrokken door het feromoon, en een 
model lijkend op een hoornaarkoningin 
kan in de val worden geplaatst om de 
darren te doen landen. Zonder de 
aanwezigheid van een koningin (of iets 
wat daarop lijkt) worden zij namelijk 
enkel aangetrokken, maar landen zij 
niet op de lijm. Darren produceren 
geen alarmferomonen en kunnen dus 
geen andere hoornaars waarschuwen. 
Deze vallen kunnen een goed hulp-
middel zijn bij het vinden en onder 
controle krijgen van Aziatische 
hoornaarvolken.  
Bronnen
Tan, K., Radloff, S.E., Li, J.J., Hepburn, 
H.R., Yang, M.X., Zhang, L.J. en 
Neumann, P., 2007. Bee-hawking by 
the wasp, Vespa velutina, on the 
honeybees Apis cerana and A. melli-
fera. Naturwissenschaften, 94 (6):469-
472.
Wen, P., Cheng, Y.-N., Dong, S.-H., Wang, 
Z.-W, Tan, K. en Nieh, J., 2017. The sex 
pheromone of a globally invasive 
honey bee predator, the Asian eusocial 
hornet, Vespa velutina. Scientific 
Reports, 7:12956.
Aziatische hoornaardarren
lopen in de val
Tekst Sarah van Broekhoven, foto pixabay.com
Bijenhouden 2018.1 37


Aziatische hoornaardarren

https://library.wur.nl/ojs/index.php/bijenhouden/article/download/16211/15654

Aziatische hoornaardarren

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen UR (University & Research Centre): Publication System