Een strenge of een zachte winter, bijenvolken zijn uitstekend in staat dit seizoen door te komen. Daarover hoeven we ons geen zorgen te maken. Als we dat toch doen, komt dat meestal omdat de imker in het najaar iets is ontgaa

Iersel, M. van

Dutch

Wageningen UR (University & Research Centre): Publication System

bijenhouden 2011/2 - februari  # 12
Mari van Iersel
Een strenge of een zachte winter, bijenvolken zijn uitstekend 
in staat dit seizoen door te komen. Daarover hoeven we ons 
geen zorgen te maken. Als we dat toch doen, komt dat meestal 
omdat de imker in het najaar iets is ontgaan. 
Vroeger ging het er vooral om of er genoeg suiker was gevoerd, 
tegenwoordig om de vraag of het gelukt is de varroamijt eron-
der te houden. Als de imker gezorgd heeft dat de varroamijt 
tijdig (voor half augustus) is gedecimeerd, weten de bijen met 
ziekteverwekkers gewoonlijk wel raad. Wat kunnen we dan 
doen in februari?
 
Volk sterk genoeg?
Bij het oxaalzuur druppelen in december heeft de imker een 
indruk gekregen van de volkssterkte. Wie voor het eerst drup-
pelt, schrikt even, gewend als men is aan een kast vol bijen. 
Zelfs bij grote volken lijkt de tros klein en naarmate het voorjaar 
nadert, vraag je je af of er nog genoeg bijen over zijn. In koude 
winters kan het bijenvolk wel tot een derde van zijn bijen kwijt 
raken. Dat is geen probleem want het volk heeft daar ‘rekening 
mee gehouden’ bij de aanmaak van winterbijen. Ter eigen 
geruststelling kan het geen kwaad om even te kijken. Als men 
onder het dak een glasplaat of doorzichtig plastic folie heeft 
liggen, is dat al heel gemakkelijk en anders de dekplank even 
optillen. Bij voldoende sterke volken ziet men nog minstens vier 
goed bezette straten. Soms zie je aanvankelijk weinig, maar al 
snel komen de bijen even kijken waarom hun dak plotseling is 
verdwenen en dan blijken ze gemakkelijk vier straten te vullen. 
Het volk zit gewoon wat dieper in de kast. Vier straten of meer? 
Alles in orde. Maar drie of minder? Dat is niet geruststellend. 
In februari kunnen we gewoonlijk niet veel meer doen dan ons 
voornemen dergelijke volken goed in de gaten te gaan houden. 
Misschien moet de imker overwegen om volkjes die echt heel 
klein zijn geworden te zijner tijd maar gewoon in een kast bij 
elkaar te vegen. Beter lijkt het me om je verlies te nemen en de 
natuur te volgen: wat niet vitaal is, gaat gewoon dood. De reme-
die van pappen en nathouden kent de natuur niet.
Suikervoorraad
Een probleem waar we in februari wel iets aan kunnen en ook 
moeten doen is een gebrek aan voer. Bij een goede najaarsver-
zorging is er nu geen tekort, maar dingen gaan soms anders dan 
we van plan zijn. Als we in februari langs onze kasten lopen en 
ze aan de achterkant even optillen om een idee te krijgen van de 
voorraad, zijn er soms bij die verdacht licht aanvoelen. Voor een 
grondige controle is het vaak nog te koud, maar even kijken of 
we nog verzegeld voer zien, kan wel. Als er nog verzegeld voer te 
zien is, kan het bijenvolk nog vooruit. Veel suiker is er in febru-
ari nog nodig, ongeveer twee kilo. In maart wordt dat al gauw 
het dubbele. Het maakt voor het suikerverbruik veel uit of er al 
stuifmeeldracht is. Stuifmeeldracht stimuleert broeden en voor 
broeden is een hogere temperatuur nodig en dus meer suiker. 
Als het weer het toelaat (buitentemperatuur boven 12°C), kan de 
imker in geval van twijfel écht gaan kijken Een vierkante deci-
meter verzegeld voer weegt ongeveer 400 gram. Door te meten 
krijgt de imker een goed idee van de hoeveelheid suiker die er 
nog is. Zit er nog maar een kilo of twee, drie suiker in, dan moet 
hij iets doen. Het eenvoudigst is het om vanuit zware volken een 
raam suiker over te hangen. Een dikke suikeroplossing voeren 
kan ook. Als het vliegweer is en water halen dus mogelijk, kan 
men ook suikerdeeg op het volk leggen. Laat deze maatregelen 
vooral een les zijn voor de imker: beter op de voedselvoorraad 
letten bij het inwinteren. 
Inzoemen - februari
Praktijk
Verzegelde cellen laten zien dat er geen acuut tekort aan suiker is Sterk genoeg om probleemloos aan het nieuwe seizoen te beginnen
fo
to
’s 
M
ar
i v
an
 Ie
rse
l
Te vrijblijvende voorlichting
Als Bijen@wur de imkers verwijt hun beroep en vooral de var-
roabestrijding onzorgvuldig uit te oefenen, dan kan dat terecht 
zijn. Maar dan is het ook mogelijk dat de voorlichting onvol-
doende duidelijk geweest is. Alleen duidelijkheid in die voor-
lichting kan een tegenwicht vormen tegen de bekende non-
chalance van de doorsnee-imker. Elke vermeende vrijheid in de 
behandeling van bijen en hun producten verleidt bijenhouders 
tot een verruiming van marges. Twee voorbeelden:  
• In Bijenhouden van december 2010 wordt onder de kop 
‘Varroabestrijding en amitraz’ veel te soepel met dit zeer scha-
delijke product omgegaan. In de tekst wordt terecht gesproken 
over de onveilige eigenschappen van amitraz, zoals het ont-
staan van resistente mijten, de mogelijke kankerverwekkende 
eigenschappen en de vorming van toxische stoffen in contact 
met honing. De samenvatting daarna is echter veel te lankmoe-
dig. Een experimentenlustige imker wordt niet afgeschrikt door 
de zin “blijft de vraag of men dit als imker wel moet willen”. 
Er wordt daarnaast nog niet eens gerept over de schadelijke 
afbraakstoffen die ontstaan bij het verroken (verhitten) van 
amitraz !
Amitraz is vetminnend; bij gebruik nemen de concentraties 
ervan in de was toe en het komt vervolgens in de honing. Het 
product is absoluut niet onschuldig; allerlei diersoorten zijn er 
extreem gevoelig voor (vergiftigingen). Hieruit blijkt wel dat het 
voor imker en milieu een ongewenst product is. Bovendien zijn 
er voldoende goede alternatieven om de varroamijt met succes 
te bestrijden. Er is dus geen enkele reden om naar een hard che-
misch product als amitraz te grijpen. En daarbij: het werkt niet 
in het broed en komt daardoor eigenlijk altijd te laat. Een zeer 
duidelijke afwijzing van de toepassing is daarom gewenst. 
Samenvattend moet dus de duidelijke aanbeveling luiden: 
amitraz (een insecticide!) hoort niet in een bijenvolk te worden 
gebruikt. Als imker blijf je met je handen van dit product af. 
Het gebruik van amitraz en de aanbeveling daartoe is absoluut 
ontoelaatbaar.
• In de mooie brochure ‘Effectieve bestrijding van varroa’ wordt 
op blz. 37–39 aangeraden hoofdvolken nog vóór een late dracht 
met een organisch zuur of etherische olie te behandelen. De 
‘vergoelijking’ is o.a. dat deze middelen ook van nature in bij-
enproducten aanwezig zijn zodat een (geringe?) toename in bv. 
honing geen probleem is. Als ‘voorbehoedmiddel’ wordt aange-
raden vóór de behandeling eerst de honingkamer af te nemen. 
Is in de imkerpraktijk deze gang van zake een garantie voor de 
kwaliteit van het product? Thymol wordt in de was opgenomen. 
Open voer en honing nemen organische zuren op. Deze produc-
ten komen na het plaatsen alsnog in de honingkamer terecht. 
Als deze methode ook nog toepassing vindt bij producten als 
Amitraz, is dat funest voor de honingkwaliteit. Basis moet zijn 
dat aan natuurlijke honing geen stoffen worden toegevoegd of 
onttrokken. Consequent zou daarom de richtlijn moeten luiden: 
als in een volk varroaciden worden gebruikt van welke aard 
ook, dan kan pas in het jaar daarop van dat volk honing worden 
geoogst. Deze duidelijke richtlijn kan onzuiverheden en sjoeme-
larij voorkomen en komt daarmee ten goede aan het behoud 
van een hoge honingkwaliteit.  
Jan Charpentier, Berlicum
Honingsuikerdeeg
Honingsuikerdeeg kan men eenvoudig zelf maken. Meng 1 kg 
poedersuiker met ± 325 gram honing. Mengen gaat makkelijker 
met warme honing. Het grote voordeel van honingsuikerdeeg is 
dat het vrijwel nooit hard wordt omdat het vocht uit de lucht aan-
trekt en daarom altijd door de bijen kan worden opgenomen. Dit 
in tegenstelling tot suikerdegen uit de handel, die alleen bestaan 
uit water en suiker. In de zomermaanden is honingsuikerdeeg ook 
een ideaal voer voor kleine volkjes. In een goed gesloten bus kan 
men het zonder verlies van kwaliteit ‘eeuwig’ bewaren. 
  
Activiteit bij het vlieggat volgen
Wie op dagen met vliegweer het vlieggat observeert, ziet altijd 
verschillen in vliegactiviteit. Betekenis krijgen de verschillen als de 
imker telt hoeveel bijen er per minuut in- of uitgaan. Bij een kriti-
sche temperatuur wil weinig activiteit niet altijd zeggen dat het 
volk zwak is. Het ene volk is actief bij 11°C en het andere volk pas 
bij 13°C. Op verschillende tijden kijken kan verrassingen opleveren. 
Volk A is om 11 uur actief en volk B vertoont geen enkele activiteit, 
maar om 13.00 uur is het bij dezelfde temperatuur precies anders-
om. Waarnemingen op meerdere dagen en verschillende tijden 
geven een duidelijk beeld van verschillen in volkssterkte. 
Erg veel drukte is verdacht. Als bijen haastig in en uitgaan, is er 
vrijwel zeker sprake van roverij. Roverij is in het najaar bijzonder 
De lezer schrijft
bijenhouden 2011/2 - februari  # 13
lastig te stoppen, maar in de lente is het voldoende om het 
vlieggat dicht te maken. Geef de achtergebleven rovers een half-
uurtje later de kans om de kast te verlaten door de dekplank af 
te nemen. Het grootste nadeel van dit soort roverij is dat behal-
ve suiker ook eventuele ziekteverwekkers meegenomen worden. 
Vernieuwen van raten
Als de volken zijn ingewinterd op twee kamers, is het nu een 
goede tijd om de onderste kamer weg te nemen. De volken zijn 
nu zo klein dat ze aan één broedkamer genoeg hebben. Vaak 
kan de onderbak weggenomen worden zonder het volk te hinde-
ren, soms moet men wat bijen van de ramen uit de onderste bak 
in het volk afschudden. Hoe langer men wacht met deze hande-
ling, hoe groter de kans dat er broed in de onderbak zit, wat de 
gehele operatie ernstig bemoeilijkt. Over een aantal weken kan 
er een bak met kunstraat bovenop.
Samenvattend
Met een goede najaarsverzorging hoeft de imker zich tot eind 
maart geen zorgen te maken. Kasten optillen, onder de dekplank 
kijken en observaties aan het vlieggat zijn waarnemingen die we 
alleen maar doen omdat we graag weer met onze bijen aan het 
werk willen. Elke andere reden zou voor de imker een les moeten 
zijn dat hij iets niet goed heeft gedaan.


Inzoemen - februari

https://library.wur.nl/ojs/index.php/bijenhouden/article/download/13192/12734

Inzoemen - februari

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wageningen UR (University & Research Centre): Publication System