Bazı kayısı çeşitlerinde kış dinlenmesinin tomurcuk gelişimi ve verimliliğe etkisi üzerine araştırmalar

Abstract

Kayısı yetiştiriciliğinde, kışı ılık geçen yıllarda, çiçek tomurcuğu farklılaşmasındaki düzensizlikler, yüksek oranda çiçek tomurcuğu dökümü, çiçek aborsiyonları yanısıra uygun tozlayıcı çeşitlere yer verilmemesine bağlı verimsizlik ya da düzensiz ürün verimde dalgalanmalar meydana getirebilmektedir. Akdeniz iklim kuşağında yer alan İzmir ekolojik koşullarında yetiştiriciliği yapılan Iğdır, Tokaloğlu, Precoce de Tyrinthe, Kabaaşı ve Hacıhaliloğlu kayısı çeşitlerinde verim düşüklüğünün nedenlerinin araştırıldığı bu çalışmada, optimum üretimin sağlandığı Malatya ekolojisi ile karşılaştırmalı olarak, fenolojik gözlemler, kontrollü koşullar altında kış dinlenme süresinin tespiti, çiçek tomurcuğu gelişimi, tomurcuk dökümleri, çiçek anomalileri, döllenme biyolojisi ve besin elementi içeriği incelenmiştir. Kayısı çeşitlerinde iki farklı ekolojide 3 yıl süreyle yapılan fenolojik gözlemlerde; çeşit, lokasyon ve yıllar arasında değişim olduğu belirlenmiştir. Çiçek tomurcuğu farklılaşması ve gelişiminin temmuz ayında başladığı, bu gelişimin Malatya ekolojisinde başlangıçta hızlı olduğu ancak son aşamalarda lokasyonlar arasındaki farklılığın azaldığı belirlenmiştir. Çiçek tozu canlılık ve çimlenme oranları, Precoce de Tyrinthe ve Şekerpare çeşitlerinde yüksek, Kabaaşı'da ise düşük bulunmuştur. Uygulanan soğuklama süresinin artışına paralel olarak çeşitlerin çiçek tozlarının canlılık ve çimlenme oranlarında da artış kaydedilmiştir. Soğuklama gereksinimin karşılandığı Malatya ekolojisinde çiçek tomurcuğu döküm oranı çeşitlere göre değişmekle birlikte (%8.36 - 61.40), ortalama değer (%25.78) İzmir'e göre daha düşük bulunmuştur (%25.78). Soğuklama gereksiniminin karşılanmasında +7°C'nin altında geçen süreler toplamının İzmir'de daha az olduğu, yıllara göre değişmekle birlikte 800 saat civarında olduğu belirlenmiştir. İzmir ekolojisi için Precoce de Tyrinthe çeşidinin uygun olduğu, Hacıhaliloğlu çeşidinin ise uygun olmadığı belirlenmiştir. Ayrıca Iğdır için Şekerpare ve Tokaloğlu uygun tozlayıcılar olarak tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, yaprak besin elementi içeriğinin İzmir'de Malatya'ya göre daha düşük olduğu saptanmıştır. Bu bağlamda, optimum verim için uygun gübreleme programının belirlenmesinin de önemli olduğu tespit edilmiştir