Amaç: HRT’ nin mammografik değişikliklere, özellikle dansite artışına yol açtığı bilinmektedir. Mammografik dansite artışı da mammografik duyarlılığı azaltmaktadır. Çalışmamızda, tedavi protokolleri ve demografik bilgileri de göz önüne alarak HRT’ nin mammografik bulgulara etkisini göstermeyi amaçladık. Gereç ve Yöntem: Menapoz kliniğine başvuran 3550 olgudan en az 1 yıl HRT alan, en az 1 yıldır menapozda olduğu bilinen 1025 olguyu değerlendirmeye aldık. 111 HRT almayan kontrol olgu grubu seçtik. En az 1 yıl aralıklarla alınan 2 mammogramını geriye dönük değerlendirdik. Dansitometrik değerlendirmede (nicel değerlendirme), Wolfe klasifikasyonunda HRT öncesi ve sonrası bulgularını karşılaştırdık. Yeni gelişen lezyonları, varolan lezyonlarda izlenen değişiklikleri değerlendirdik. Değerlendirmeyi, devamlı kombine, siklik kombine tedavi alan, östrojen-konjuge östrojen tedavisi alan, tibolone-sentetik preparat alan ve kontrol grubu olmak üzere HRT protokollerine göre yaptık. Bulgular: En belirgin dansite artışı devamlı kombine tedavi alan grupta izlendi. (%49.8 ve p=0,001). Östrojen alan grupta izlenen dansite artışı devamlı kombine tedavi alan gruptan sonra en belirgin olarak izlenmekteydi (%42 ve p=0,026). Tibolone alan grupta dansite artışı tüm değerlendirmelerde istatistiksel olarak anlamlı değildi (%28 ve p>0,05). Kontrol grubunda dansite değişikliği azalma yönünde ve belirgindi (%44 ve p<0,0000). Östrojen alan grupta, HRT sonrası yeni lezyon gelişimi istatistiksel olarak anlamlıydı(%5, ve p<0,02). (2 olgu DCIS, 2 olgu invaziv duktal Ca) Tibolone alan grupta lezyonlarda gerileme yönünde anlamlı sonuç saptandı. (%3,5 ve p<0,05). Sonuç: HRT protokollerinden, devamlı kombine tedavinin meme dansitesini belirgin derecede arttırdığını ve tibolone’ un meme dansitesine en az etkili preparat olduğunu saptadık. Malign yeni lezyon gelişimi östrojen alan grupta anlamlıydı.Objective: HRT is known to result mammographic alterations, especially elevating the density that decreases the sensitivity of the mammography. In this study we have aimed to display the effect of HRT on the mammographic fi ndings in consideration with the therapy protocols. Material and Methods: 1025 cases who were in menopause for at least 1 year and administered HRT for at least 1 year were chosen as a study group that was compared to the control group which includes 111 cases who did not received HRT. Two consecutive mammographies were retrospectively evaluated. Densitometric measurements (quantitative method), Wolfe classifi cation fi ndings were compared between before and after HRT. The new developing lesions, alterations in the present lesions were also evaluated by dividing the cases according to protocols; continues combined, cyclic combined, estrogenconjugated estrogen, tibolone, the control group. Results: The most prominent increase in the density was in the continues combined group(%49,p=0.001). Estrogen therapy group was observed. Tibolone had the minimal effect(%28,p>0.05). The increase in the density of the tibolone group was statistically insignifi cant in all evaluations. In the control group, the alteration was towards decrease in the density (%44, p<0.0000).. In the estrogen therapy group, the development of malignant lesions was statistically signifi cant (%5, p<0.02). (2 case DCIS, 2 case IDC). In the tibolone group the regression in the lesions was signifi cant. Conclusion: Continues combined therapy increases the density of breast significantly, tibolone is the minimal effective drug. In the estrogen therapy group, the development of malign lesions after HRT was statistically signifi cant
