ŞERİF MARDİN'İN TÜRK TOPLUM YAPISINI ANALİZ YÖNTEMİ

Abstract

The well-known social scientist Serif Mardin, who died recently, studied and analyzed Turkish societystructure via new and modern conceptual modellings. These modellings have made him a pioneeringscientist during his own period. He studied religion-state and centre-priphery concepts that arebelieved to be one of the problematic areas in the course of Turkish Modernization. Therefore, hebases the study of conceptual modellings on these two contradictive concepts. In this paper, I aim toaddress how Serif Mardin pictures and phases above-mentioned concepts in ongoing modern Turkishlife. Unsurprisingly, his studies made great contributions to the political science studies worldwideand the Turkish intellectual history. The late twenty years of Turkish society is being examined in thispaper in the light of Serif Mardin’s analysis. This analysis covers his words on the phases of theTurkish social changes and developments and the structure of Turkish political society.In this paper, I will try to analyze Serif Mardin’s mentality by laying stress on the uniqueness of hisstudies. Looking back at his family line, Serif Mardin is a member of a deep-rooted family traditionthat brought up many philosophers and religious scholars in Kasimiye Madrasah. Besides this, hecontinued his academic studies in the USA far away from the tension of Turkish political life inTurkey. These two states have an impact on his distinctiveness. In 1962, he published his doctoralthesis as his first book named ‘The Genesis of New Ottoman Thought’. Later, he published his secondbook the ‘Continuity and Change in the Ideas of the Young Turks’. According to Mardin, in order tounderstand and interpret the structure of Turkish society, -the toughest and the most controversialtopics needed to be analyzed.Mardin believed that the Turkish social structure of the Republic of Turkey was a continuation of thesocial structure in the Ottoman Empire. Furthermore, he also focused on how social sciences methodsshould be in Turkey. This paper consists of three parts. In part one, his system of thoughts is analyzed.In part two, religion-state and centre-priphery concepts are discussed. In part three, the influence ofthese concepts on Turkish intellectual life is discussed.Geçtiğimiz günlerde kaybettiğimiz sosyal bilimci Şerif Mardin, Türk toplum yapısını analiz etmedekendi dönemi için öncü sayılabilecek yeni kavramsal modellemeler üzerine çalışmış bir biliminsanıdır. Şerif Mardin'in Türk modernleşme süreci içerisinde en sorunlu alanlardan biri olmayısürdüren din-devlet ve merkez-çevre gerilimleri üzerine oturttuğu bu kavramsal modelleme temellerininasıl yaşanılan sürece uyarladığını irdelemeye çalışacağım. Mardin'in ortaya koyduğu çalışmalarkendi deyimiyle siyaset bilimine hizmet ettiği gibi Türk düşünce tarihine de önemli katkılardabulunmuştur. Şerif Mardin'in Türk siyasi toplumsal yapısını anlamaya yönelik çalışmalarına,toplumsal değişimin ve gelişiminin evreleri hakkında yapmış olduğu yorumlara da çalışmamızda yervererek Türkiye'nin son yirmi yıllık süreci de bu kapsamda değerlendirilecektir.Şerif Mardin'in düşünce dünyasını da çözümlemeye çalışacağım bu makalemde, Mardin KasımiyyeMedreseleri gibi ilim insanları, din adamları ve sağlam düşünürler çıkarmış bir aile geleneğinden degeliyor olmasının etkisi ile birlikte akademik çalışmalarını Türkiye'de yaşanan sıcak tartışmalarınuzağında ABD'de sürdürmüş olmasının da onun çalışmalarının özgün olmasında temel bir noktaolduğunun altı çizilecektir. 1962'de doktora tezi ve ilk kitabına da isim olan Yeni OsmanlıDüşüncesinin Doğuşu ile başlayıp Jön Türklerin Siyasi Fikirleri eserleri ile Osmanlı Türk dünyasınıyeniden yorumlamaya çalışmıştır. Bu anlama çabası da dönemi için başarılı olmuş hatta günümüzdede bu çalışmalar değerlerini korumaktadır. Mardin, Din ve İdeoloji kitabının yayınlanması sonrasındaaçık bir biçimde ortaya koyduğu gibi Türkiye'yi anlama ve yorumlama çabası eleştirel düşünce ve metodolojik bir sosyal bilimler yaklaşımının sonucu olarak Cumhuriyet Türkiye'sinin en netamelikonularına giriş yapıyordu.Aslında Mardin, Osmanlı toplumsal yapısının Cumhuriyet Türkiye’sinde de içerik ve biçimdeğiştirerek birçok sürekliliklerin olduğunun altını sık sık çiziyordu. Bununla birlikte ise o, Türkiye'desosyal bilimler yönetiminin de nasıl olması gerektiği ile ilgili olarak metinlerinde son derece önemlibilgiler veriyordu. Makalem, birinci bölümde Şerif Mardin'in düşünce dünyasını anlamaya yönelik birbakış açısı arayışı ile başlayacak ve ikinci bölümde de birinci bölüme ilave olarak merkez-çevre vedin-devlet ilişkilerini onun yöntemiyle irdelemeye çalışacaktır. Son bölüm ise bu kavramsaltartışmaların Türk düşünce dünyasında nasıl bir etkiye sebep olduğu ile noktalanacaktır