Janssen, J.H.L.J.

NARCIS 

Blauw licht

VU Research Portal

VU Research PortalBlauw lichtJanssen, J.H.L.J.published inProces2013document versionPublisher's PDF, also known as Version of recordLink to publication in VU Research Portalcitation for published version (APA)Janssen, J. H. L. J. (2013). Blauw licht. Proces, (nr. 3), 135-137.General rightsCopyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright ownersand it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights.            • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research.            • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain            • You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal ?Take down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.E-mail address:vuresearchportal.ub@vu.nlDownload date: 21. May. 2021TEN GELEIDEBlauw licht*Janine JanssenOnlangs spande de producent van televisieserie Dokter Tinus samen met andereonafhankelijke producenten een rechtszaak tegen de politie aan. Ze waren boosomdat de politie zich bemoeide met het gebruik van het politielogo en -uniformin films en series op tv. Vóór de komst van de Nationale Politie was het vragenvan toestemming voor het gebruik van het politielogo volgens de producenteneen formaliteit. Maar sinds begin dit jaar moet uitgebreid worden uitgelegd watde rol van de agent in de serie is en moet het hele script ter inzage worden voorge‐legd. In Dokter Tinus is een van de karakters én steen des aanstoots de door TygoGernandt vertolkte sullige dorpsagent Ken. Deze figuur zou namelijk geen reëleweergave bieden van hoe het er bij de politie aan toegaat. Dat ‘Ken’ niet en duskwam er geen toestemming. De rechter stelde de klagers echter in het gelijk enKen mag het tweede seizoen van de serie alsnog in het officiële uniform starten.1Vervolgens eisten de producenten dat de politie uitzendingen nooit mag toetsenen verbieden. Daar ging de rechter niet helemaal in mee. Enerzijds is er geengrond voor een voorafgaande toetsing van een script van een televisieserie waarinde politiehuisstijl wordt gebruikt of voor het weigeren van toestemming. Ander‐zijds wil dat niet zeggen dat tv-producenten geen toestemming hoeven te vragen.En toestemming kan volgens de rechter worden geweigerd als er gevaar is voorverwarring (als het niet voldoende duidelijk is dat het om fictie gaat), als de seriede politie ernstige reputatieschade toebrengt of wanneer de veiligheid van de bur‐ger in het geding is.2Dit voorval werpt interessante vragen op – bijvoorbeeld over de relatie tussenpolitie en media en de manier waarop politie in fictie wordt verbeeld –, maar ikconcentreer me hier slechts op één kwestie: hoe ziet die politierealiteit er eigenlijkuit? Als we de door Dokter Tinus ongetwijfeld bij de lezer opgeroepen associatiesmet andere tv-dienders in bijvoorbeeld Derrick en Baantjer en de altijd goed ge‐stylede jongens en meisjes van CSI: Crime Scene Investigation uit ons bewustzijnproberen te bannen, richten we de blik op de wetenschap: die leert ons dat er talvan werkelijkheden zijn. Ik noem hier twee voorbeelden die deze stelling onder‐* Dr. Janine Janssen is hoofd onderzoek van het Landelijk Expertise Centrum Eer GerelateerdGeweld (LEC EGG) van de Nederlandse politie en daarnaast verbonden aan de vakgroepStrafrecht & Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Zij is tevens redactielid vanPROCES.1 http://nos.nl/artikel/489131-politie-wil-geen-sullige-agent-op-tv.html; www.mediareport.nl/entertainment/28032013/rechter-dorpsagent-in-tv-serie-dokter-tinus-mag-politie-uniform-aan.2 www.politie.nl/nieuws/2013/april/10/00-vonnis-politielogo-niet-vrij-te-gebruiken.html.PROCES 2013 (92) 3 135Dit artikel van BJu Tijdschriften is gemaakt voor Vrije Universiteit 180209Janine Janssensteunen. Dit jaar schetste Verwee in een fraai proefschrift dat de burger een calei‐doscopisch beeld heeft als het aankomt op het takenpakket en de daaraan gekop‐pelde verwachtingen van de politie. Opvattingen van burgers en van de politiezelf over uit te voeren taken komen niet noodzakelijkerwijs overeen.3 Een aantaljaren geleden schreef Terpstra een scherpe analyse over het begrip ‘politiecultuur’.Uit analyses van dit centrale begrip in het politieonderzoek blijkt echter datinzicht in die cultuur vaak gepaard gaat met een suggestie van homogeniteit.Hierbij speelt een rol dat veel studies naar politiecultuur zich vooral richten op detraditionele en meer zichtbare werkzaamheden van de politie, zoals het werk opstraat. Niet alle ‘blauw’ wordt dus belicht, waardoor veel beschrijvingen van ‘poli‐tiecultuur’ in feite maar een beperkt deel van de realiteit van het politiewerk ende bijbehorende organisatie bestrijken.4Die laatste constatering − het gebrek aan aandacht voor andere dan reedsbekende vormen van politiewerk − heeft de redactie geïnspireerd om een speciaalthemanummer van PROCES over de politie te maken. Het was daarbij niet debedoeling om tot een representatieve staalkaart te komen van de verschillendewerkzaamheden die sinds dit jaar schuilgaan onder de vlag van de Nationale Poli‐tie. We hebben ons beperkt tot activiteiten op het terrein van politiegeschiedenis,misdaadanalyse, wetenschap en onderwijs. De spits wordt afgebeten door GuusMeershoek, die onder meer als lector Politiegeschiedenis aan de Politieacademieis verbonden. Hij deelt met ons een aantal historische lessen over vernieuwings‐bewegingen binnen de politie. Miriam Visser legt uit hoe naar aanleiding vanrechterlijke dwalingen recherchekundigen bij de politie zijn binnengestroomd.Ooit vervulde zij zelf die functie. In het PROCESperikel gaat Henk Huisjes, secre‐taris van de Politieonderwijsraad, in op visies op het (beroeps)onderwijs tenbehoeve van de politie. Alexandra Jones en Paul Duijn, beiden strategisch analistbij de Eenheid Den Haag,5 nemen ons ieder afzonderlijk mee naar de wereld vande ‘criminele samenwerkingsverbanden’, in de wandelgangen op menig bureauook wel ‘CSV’s’ genoemd, die worden beschreven aan de hand van een gestandaar‐diseerde vragenlijst. Jones vraagt zich af of het niet verstandig is om daarbij ookde blik te richten op kwalitatieve methoden en technieken. Duijn wijst aan dehand van praktijkvoorbeelden met betrekking tot de aanpak van hennep op hetgevaar van het vasthouden aan oude paradigma’s en beelden over georganiseerdemisdaad. Annemieke Venderbosch, waarnemend directeur van het programma‘Politie en Wetenschap’, legt uit waarom de politie belang heeft bij wetenschappe‐lijk inzicht. Hoewel we de artikelenreeks in dit themanummer niet afsluiten meteen toekomstvoorspelling, wagen we toch een blik in het metafysische: Priscillavan Hal en Jasper van der Kemp van de Vrije Universiteit Amsterdam vragen zich3 I. Verwee, De politierol bekeken door de bril van de burger. Een caleidoscoop van verwachtingen enbetekenissen, Antwerpen: Maklu 2013.4 J. Terpstra, ‘Politiecultuur en politiepraktijken. Empirische en theoretische kanttekeningen bijeen kernbegrip’, in: G. Meershoek (red.), Politiestudies: terugblik en vooruitzicht. Een bundel essaysvoor Kees van der Vijver, Dordrecht: SMVP 2009, p. 133-152.5 Sinds 1 januari 2013 kennen we in Nederland een Nationale Politie. Regiokorpsen bestaan nietmeer. Er is nu één korps dat bestaat uit tien gebiedsgebonden eenheden en een landelijke een‐heid.136 PROCES 2013 (92) 3Dit artikel van BJu Tijdschriften is gemaakt voor Vrije Universiteit 180209Blauw lichtaf op welke manier de politie in zware zaken met de invloed van paragnosten temaken krijgt. Zou er toch meer zijn tussen hemel en aarde? Tot slot besteedtMaartje van der Woude in het PS van een redacteur aandacht aan het gebruik vanrisicoprofielen in relatie tot de discretionaire ruimte van politieambtenaren.Kortom, de politiewereld is bonter dan menigeen denkt. Aan paragnosten is aleen televisieprogramma gewijd (Het zesde zintuig). Maar wellicht inspireert ditthemanummer andere producenten en zien we straks een politieserie verschijnenrondom een doortastend historicus, een bevlogen docent of een slimme misdaad‐analist. Dat is weer eens wat anders, maar absoluut realistisch.PROCES 2013 (92) 3 137Dit artikel van BJu Tijdschriften is gemaakt voor Vrije Universiteit 180209

Dutch

DSpace at VU

TEN GELEIDE
Blauw licht*
Janine Janssen
Onlangs spande de producent van televisieserie Dokter Tinus samen met andere
onafhankelijke producenten een rechtszaak tegen de politie aan. Ze waren boos
omdat de politie zich bemoeide met het gebruik van het politielogo en -uniform
in films en series op tv. Vóór de komst van de Nationale Politie was het vragen
van toestemming voor het gebruik van het politielogo volgens de producenten
een formaliteit. Maar sinds begin dit jaar moet uitgebreid worden uitgelegd wat
de rol van de agent in de serie is en moet het hele script ter inzage worden voorge‐
legd. In Dokter Tinus is een van de karakters én steen des aanstoots de door Tygo
Gernandt vertolkte sullige dorpsagent Ken. Deze figuur zou namelijk geen reële
weergave bieden van hoe het er bij de politie aan toegaat. Dat ‘Ken’ niet en dus
kwam er geen toestemming. De rechter stelde de klagers echter in het gelijk en
Ken mag het tweede seizoen van de serie alsnog in het officiële uniform starten.1
Vervolgens eisten de producenten dat de politie uitzendingen nooit mag toetsen
en verbieden. Daar ging de rechter niet helemaal in mee. Enerzijds is er geen
grond voor een voorafgaande toetsing van een script van een televisieserie waarin
de politiehuisstijl wordt gebruikt of voor het weigeren van toestemming. Ander‐
zijds wil dat niet zeggen dat tv-producenten geen toestemming hoeven te vragen.
En toestemming kan volgens de rechter worden geweigerd als er gevaar is voor
verwarring (als het niet voldoende duidelijk is dat het om fictie gaat), als de serie
de politie ernstige reputatieschade toebrengt of wanneer de veiligheid van de bur‐
ger in het geding is.2
Dit voorval werpt interessante vragen op – bijvoorbeeld over de relatie tussen
politie en media en de manier waarop politie in fictie wordt verbeeld –, maar ik
concentreer me hier slechts op één kwestie: hoe ziet die politierealiteit er eigenlijk
uit? Als we de door Dokter Tinus ongetwijfeld bij de lezer opgeroepen associaties
met andere tv-dienders in bijvoorbeeld Derrick en Baantjer en de altijd goed ge‐
stylede jongens en meisjes van CSI: Crime Scene Investigation uit ons bewustzijn
proberen te bannen, richten we de blik op de wetenschap: die leert ons dat er tal
van werkelijkheden zijn. Ik noem hier twee voorbeelden die deze stelling onder‐
* Dr. Janine Janssen is hoofd onderzoek van het Landelijk Expertise Centrum Eer Gerelateerd
Geweld (LEC EGG) van de Nederlandse politie en daarnaast verbonden aan de vakgroep
Strafrecht & Criminologie van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Zij is tevens redactielid van
PROCES.
1 http://nos.nl/artikel/489131-politie-wil-geen-sullige-agent-op-tv.html; www.mediareport.nl/en
tertainment/28032013/rechter-dorpsagent-in-tv-serie-dokter-tinus-mag-politie-uniform-aan.
2 www.politie.nl/nieuws/2013/april/10/00-vonnis-politielogo-niet-vrij-te-gebruiken.html.
PROCES 2013 (92) 3 135
Dit artikel van BJu Tijdschriften is gemaakt voor Vrije Universiteit 180209
Janine Janssen
steunen. Dit jaar schetste Verwee in een fraai proefschrift dat de burger een calei‐
doscopisch beeld heeft als het aankomt op het takenpakket en de daaraan gekop‐
pelde verwachtingen van de politie. Opvattingen van burgers en van de politie
zelf over uit te voeren taken komen niet noodzakelijkerwijs overeen.3 Een aantal
jaren geleden schreef Terpstra een scherpe analyse over het begrip ‘politiecultuur’.
Uit analyses van dit centrale begrip in het politieonderzoek blijkt echter dat
inzicht in die cultuur vaak gepaard gaat met een suggestie van homogeniteit.
Hierbij speelt een rol dat veel studies naar politiecultuur zich vooral richten op de
traditionele en meer zichtbare werkzaamheden van de politie, zoals het werk op
straat. Niet alle ‘blauw’ wordt dus belicht, waardoor veel beschrijvingen van ‘poli‐
tiecultuur’ in feite maar een beperkt deel van de realiteit van het politiewerk en
de bijbehorende organisatie bestrijken.4
Die laatste constatering − het gebrek aan aandacht voor andere dan reeds
bekende vormen van politiewerk − heeft de redactie geïnspireerd om een speciaal
themanummer van PROCES over de politie te maken. Het was daarbij niet de
bedoeling om tot een representatieve staalkaart te komen van de verschillende
werkzaamheden die sinds dit jaar schuilgaan onder de vlag van de Nationale Poli‐
tie. We hebben ons beperkt tot activiteiten op het terrein van politiegeschiedenis,
misdaadanalyse, wetenschap en onderwijs. De spits wordt afgebeten door Guus
Meershoek, die onder meer als lector Politiegeschiedenis aan de Politieacademie
is verbonden. Hij deelt met ons een aantal historische lessen over vernieuwings‐
bewegingen binnen de politie. Miriam Visser legt uit hoe naar aanleiding van
rechterlijke dwalingen recherchekundigen bij de politie zijn binnengestroomd.
Ooit vervulde zij zelf die functie. In het PROCESperikel gaat Henk Huisjes, secre‐
taris van de Politieonderwijsraad, in op visies op het (beroeps)onderwijs ten
behoeve van de politie. Alexandra Jones en Paul Duijn, beiden strategisch analist
bij de Eenheid Den Haag,5 nemen ons ieder afzonderlijk mee naar de wereld van
de ‘criminele samenwerkingsverbanden’, in de wandelgangen op menig bureau
ook wel ‘CSV’s’ genoemd, die worden beschreven aan de hand van een gestandaar‐
diseerde vragenlijst. Jones vraagt zich af of het niet verstandig is om daarbij ook
de blik te richten op kwalitatieve methoden en technieken. Duijn wijst aan de
hand van praktijkvoorbeelden met betrekking tot de aanpak van hennep op het
gevaar van het vasthouden aan oude paradigma’s en beelden over georganiseerde
misdaad. Annemieke Venderbosch, waarnemend directeur van het programma
‘Politie en Wetenschap’, legt uit waarom de politie belang heeft bij wetenschappe‐
lijk inzicht. Hoewel we de artikelenreeks in dit themanummer niet afsluiten met
een toekomstvoorspelling, wagen we toch een blik in het metafysische: Priscilla
van Hal en Jasper van der Kemp van de Vrije Universiteit Amsterdam vragen zich
3 I. Verwee, De politierol bekeken door de bril van de burger. Een caleidoscoop van verwachtingen en
betekenissen, Antwerpen: Maklu 2013.
4 J. Terpstra, ‘Politiecultuur en politiepraktijken. Empirische en theoretische kanttekeningen bij
een kernbegrip’, in: G. Meershoek (red.), Politiestudies: terugblik en vooruitzicht. Een bundel essays
voor Kees van der Vijver, Dordrecht: SMVP 2009, p. 133-152.
5 Sinds 1 januari 2013 kennen we in Nederland een Nationale Politie. Regiokorpsen bestaan niet
meer. Er is nu één korps dat bestaat uit tien gebiedsgebonden eenheden en een landelijke een‐
heid.
136 PROCES 2013 (92) 3
Dit artikel van BJu Tijdschriften is gemaakt voor Vrije Universiteit 180209
Blauw licht
af op welke manier de politie in zware zaken met de invloed van paragnosten te
maken krijgt. Zou er toch meer zijn tussen hemel en aarde? Tot slot besteedt
Maartje van der Woude in het PS van een redacteur aandacht aan het gebruik van
risicoprofielen in relatie tot de discretionaire ruimte van politieambtenaren.
Kortom, de politiewereld is bonter dan menigeen denkt. Aan paragnosten is al
een televisieprogramma gewijd (Het zesde zintuig). Maar wellicht inspireert dit
themanummer andere producenten en zien we straks een politieserie verschijnen
rondom een doortastend historicus, een bevlogen docent of een slimme misdaad‐
analist. Dat is weer eens wat anders, maar absoluut realistisch.
PROCES 2013 (92) 3 137
Dit artikel van BJu Tijdschriften is gemaakt voor Vrije Universiteit 180209


http://dare.ubvu.vu.nl/bitstream/handle/1871/49401/307474.pdf?sequence=1&isAllowed=y

Blauw licht

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

NARCIS

VU Research Portal

DSpace at VU