Een luisterend oor. Het interne meldsysteem integriteit binnen de Nederlandse overheid

Abstract

Er is momenteel veel discussie over het melden van misstanden binnen de overheid en hoe daarmee wordt en moet worden omgegaan. In deze discussie spelen klokkenluiders die naar buiten zijn getreden en externe meldpunten een grote rol; het functioneren van interne meldsystemen blijft vaak onderbelicht. Dat is opvallend omdat we uit onderzoek weten dat vrijwel alle meldingen in Nederland door ambtenaren (eerst) intern worden gedaan – dat is volgens de meldprocedures ook voorgeschreven. Een goed functionerend intern meldsysteem - waarin de melder professioneel wordt behandeld - is dan ook van cruciaal belang. De onderzoeksgroep Quality of Governance van de afdeling Bestuurswetenschap en Politicologie van de Vrije Universiteit Amsterdam heeft daarom in 2012 in opdracht van het Bureau Integriteitsbevordering Openbare Sector (BIOS) en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties onderzoek verricht naar deze thematiek, waarbij de centrale onderzoeksvraag luidde: Hoe functioneert het interne meldsysteem binnen de Nederlandse overheid, en welke verbeteringen zijn er (eventueel) mogelijk? Om deze vraag te beantwoorden is ten eerste een grootschalig survey uitgezet onder Nederlandse ambtenaren. Hierbij is gebruik gemaakt van het zogenaamde Flitspanel van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Ten tweede zijn 25 telefonische interviews gehouden met VPI’s en vertegenwoordigers van interne meldpunten