De mate waarin PSSs, waarvoor een schuldregeling is getroffen, daadwerkelijk zijn opgelost is afgemeten aan objectieve en subjectieve criteria. Als objectieve criteria zijn de financiele belasting van de gehanteerde aflos-capaciteit, de mate waarin alle schulden in de regeling zijn betrokken en de looptijd van de aflostermijn gehanteerd. Voor de subjectieve beoordeling zijn de opvatting van, huishoudens en hulpverleners over het oplossen van PSSs bij getroffen schuldregelingen als uitgangspunt genomen. ... Zie: Conclusies

Greef, Mathieu Hendricus Gerardus de

University of Groningen

   University of GroningenHet oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloed vanhulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op deeffectiviteit van schuldregelingen.Greef, Mathieu Hendricus Gerardus deIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:1992Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Greef, M. H. G. D. (1992). Het oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloedvan hulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op de effectiviteit vanschuldregelingen. s.n.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 12-11-2019In dit hoofdstuk zullen we allereerst de conclusies van de vier hoofdvragen vanhet onderzoek de revue laten passeren. Daarbij zullen de u"rondslslsllingendie met betrekking tot het oplossen van PSSs zijn geformuleerd als uitgangs- ,punten dienen. Besloten wordt met een nabeschouwing van de onderzoeksre-sultaten.10.1 ConclusiesDe mate waarin PSSs, waarvoor een schuldregeling is getroffen, daadwerkelijk ,zijn opgelost is afgemeten aan objectieve en subjectieve criteria. Als objectievecriteria zijn de financiele belasting van de gehanteerde aflos-capaciteit, de imate waarin alle schulden in de regeling zijn betrokken en de looptijd van deaflosterm'jn gehanteerd. Voor de subjectieve beoordeling zijn de opvatting van ,huishoudens en hulpverleners over het oplossen van PSSs bij getroffen schuld-regelingen als uitgangspunt genomenVolgens het oordeel van de hulpverleners is 65Vo van PSSs waarvoor eenschuldregeling is getroffen opgelost. Alhoewel huishoudens van meniag zijn dat64Vo van de PSSs zijn opgelost verschillen hulpverleners en huishoudens perindividueel geval nogal ysp alening over de waag of PSSs zijn opgelost.Hulpverleners en huishoudens zijn gezamenlijk n 27Vo van de getroffenschuldregeling van mening dat PSSs, zowel op grond van objectieve en sub-jectieve gronden, zijn opgelost. In L2Vo van de gevallen zijn hulpverleners en )huishoudens gezamenlijk y31 msning dat PSSs niet zijn opgelost. ln 60Vo vande schuldregelingen verschillen huishoudens van mening met hulpverlenersover de vraag of PSSs ziju opgelost.De mate waarin de schuldregelingen voldoen aan de objectieve criteria leidttot de conclusie dat 22Vo van de huishoudens financieel te nvaar belast worden ,bij het treffen van schuldregelingen, n 40Vo van de schuldregelingen niet alleschulden in de regeling worden betrokken en!1Vo van de schuldregelingen een )looptijd heeft van meer dan 36 maanden. In situaties waarin niet alle schuldentegelijkertijd il de regeli"g kunnen worden betrokken worden PSSs soms )fasegewijs worden geregeld. In 32Vo van de schuldregelingen worden schuldenbij voorrang geregeld. )Hulpverleners en huishoudens verschillen onderling in de mate waarin het nietvoldoen aan objectieve criteria van invloed is op het oplossen van PSSs.Volgens huishoudens leidt 45Vo van de schuldregelhgen waarin huishoudens tezwaar financieel belast worden tot het niet oplossen van PSSs, terwijl volgenshulpverleners dit ix 39Vo vat de schuldregelingen het geval is. Naarmate er een ,sterke tijdsdruk uitgaat van de looptijd van de schuldregeling worden volgenshuishoudens en hulpverleners 47Vo respectievelijk 33% van de PSSs niet ',opgelost. Schuldregelingen waarin niet alle schulden betrokken zijn leidenvolgens huishoudens in 52Vo niet tot het oplossen van PSSs. Volgens hulpverle- )ners ligt dit percentage op 40Vo;130Voor de vaststelling van de invloed van wijze van hulpverlenen op het oplossenvan PSSs is een onderscheid gemaakt in vier hulpverleningsorientaties, t.w. hetzzrkgeldmodel, het zelfredzaamheidsmodel, het curatele model en het onder-steuningsmodel. Het zellredzaamheidsmodel domineert (48%) met het onder-steuningsmodel (35%). Op veel bescheidener schaal wordt het zakgeldmodel(L1,Vo) en het curatele model (5Vo) gehaateerd. Het zelfredzaamheidsmodelwordt door hulpverleners als het meest effectieve hulpvelleningsmodel be-schouwd en de GKB als de meest professionele instelling. Huishoudensbeoordelen het hulpverleningsresultaat primair aan het feit of er direct iets aanhun schuldenprobleem wordt gedaan (bij voorrang schulden regelen, al danniet met een grote tijdsdruk en mogelijkerwijs slechts een deel van de schul-den) door instellingen en of ze daarbij daadwerkelijk worden ondersteund.Vanuit dit conviviale perspectief vinden huishoudens dat het zakgeldmodel ende werkwijze van het MW en de GSD het best aansluiten bij hun behoeften.De afstemming van het hulpaanbod op het soort PSSs kenmerkt zich doortwee eigenschappen. In de eerste plaats blijkt dat het oplossen van PSSs eentaai probleem is. Slechts 4OVo van de huishoudens dat zich aa'''-eldt voor eenschuidregeling voldoet aan alle criteria (voldoende gemotiveerd, voldoendeafloscapaciteit). In de fweede plaats blijkt dat in 22Vo van de aanwagenspecifieke hulpverleningsvoorwaarden worden gehanteerd. De voorwaardenworden voornamelijk gehanteerd door het curatele model (44%) en hetzellredzaamheidsmodel (33Vo). De meest gehanteerde hulpverleni"gsvoorwaar-den zijn: budgetbegeleiding (29%), cederen van periodieke uitkeringen (25%)en automatische incasso's voor periodieke betal;ngen (23Vo). Over het alge-meen blijkt dat de oorzaken waardoor huishoudens in de PSSs terecht zijngekomen niet van invloed zijn op de gehanteerde hulpverleningsvoorwaarden.De veronderstelling dat het oplossen van PSSs toeneemt als de wijze vanhulpverlenen is afgestemd op het soort PSSs wordt niet bevestigd door deonderzoeksresultaten. De mate waarin de wijze van hulpverlenen op verschil-lende soorten PSSs is afgestemd verschilt nauwelijks van elkaar. Wel blijkt datde hulpverlsning minder goed is afgestemd op overlevingsschulden. Ookverschilt de mate waarin de verschillende soorten PSSs worden opgelost.Volgens huishoudens worden verhoudingsgewijs de aanpassingsschulden hetmeest opgelost, terwijl volgens de hulpverleners overkrediteringschulden hetmeest worden opgelost. Hulpverleners en huishoudens vinden gezamenlijk dataanpassingsschulden het meest worden opgelost. De gevonden verschillen zijnechter niet statistisch significant (P>.05).Voor de inventarisatie van de invloed van de samenwerking in de hulpvellsningbij PSSs op het oplossen van PSSs zijn vier samenwerkingsvormen in deschuldhulpverlening onderscheiden, t.w. 1) projectmatige samenwerking, 2)samenwerking op basis van federatieve taakverdeling, samenwerking op basisvan taakverdelin op coalitiebasis en 4) incidentele samenwerking. De veronder-5tslling dat het oplossen van PSSs toeneemt naarmate er intensiever wordtsamengewerkt tussen schuldhulpvellsningsinstellingen wordt niet bevestigddonr  de  onderzne lqreqr r l te ten  F .en  nrn iec fmat icc  r r i i zp  " - -  "^L" l ' {1 " "1^" - - l ^ -^ -niet tot het vaker oplossen van PSSs dan een niet projectmatige manreren vansamenwerken. Minder intensieve vormen van samenwerken zoals het federatie-ve en coalitiemodel leiden verhoudingsgewijs even vaak tot het oplossen vanPSSs. Volgens de huishoudens leiden met name incidentele samenwerkingsvor-men in de schuldhulpverlening tot de beste resultaten, terwijl volgens hulpver-leners een federatieve wijze va'rr samenwerking verhoudingsgewijs de besteresultaten oplevert. Gezamenlijk vinden huishoudens en hulpverleners dat eenincidentele wijze van samenwerking het meest leidt tot het oplossen van PSSs.De gevonden verschillen zijn niet statistisch significant (P >.05).De inventarisatie van de huishoudkenmslksr die van invloed zijn op hettrelfen van schuldregelingen en het oplossen vau PSSs levert de algemeneconclusie op dat de PSSs van sociale minima (alleenstaanden met kinderenzonder betaalde arbeid) het minst (5Vo) worden opgelost, terwijl PSSs vansamenwonenden (met kinderen zonder betaalde arbeid) verhoudingsgewijs hetmeest worden opgelost (35Vo) volgens hulpverleners en huishoudens gezamen-lijk. Bovendien zijn huishoudens die zich heel erg actief opstellen bij hetvinden van een oplossing voor hun PSSs niet evenredig sterker gemotiveerd,terwijl hun PSSs evenmin evenredig vaker rvorden opgelost volgens huishou-dens en hulpverleners.Een belangrijke oorzaak van het verschil in de mate waarin PSSs van huis-houdcategoriedn worden opgelost door het treffen van een schuldregeling is demate waarin huishoudens financieel belast worden als gevolg van de gehanteer-de afloscapaciteit. Zo leidt de gehanteerde a{loscapaciteit bij getroffen schuld-regelingen ertoe dat in totaal 22Vo van de huishoudens waarvoor een schuldre-geling is getroffen te zwaar financieel belast worden, terwijl bij de laagsteinkomensgroep ( < fl 1500,-) 49Vo van de huishoudens te zwaar belast wordt.Het te zwaar belasten van huishoudens wordt veroorzaakt door de gehanteerdekwij tingspercentages.29Vo van de huishoudens waarvoor een schuldregeling is getroffen recidiveren.Het zijn met name huishoudens met een inkomens boven fl 1500,- (77%)waarvan de partners samenwonen/gehuwd zijn die herhaald in de financieleproblemen komen. Gemiddeld recidiveren huishoudens 45 maanden (4,5 jaar)nadat de eerste schuldregeling is getroffen. Recidive ontstaat voornamelijkomdat huishoudens hun levensstijl niet aanpassen (37%) en omdat huishoudensniet langer willen meewerken aan de gemaakte afspraken ('26%).De opstelling van huishoudens ten aanzien van het oplossen van PSSs kanworden onderverdeel6 6 6nldslingskenmerken, zoals de mate van initiatief ende aanpak van PSSs en houdingskenmerken die kunnen worden onderverdeeldin de inkomensverwachting, de toekomstverwachting en en het inzicht inontstaan en oplossen van PSSs. Uit een vergelijking van de opstelling vanonderzochte huishoudcategoriedn blijken volledige huishoudens met kinderenen een betaalde arbeidspositie en alleenstaanden met kinderen zonder betaaldearbeidspositie zich duidelijk van elkaar onderscheiden wat betreft het nemenvan het initiatief voor het treffen van de schuldregeling, de mate waarin eenoffensieve aanpak wordt nagestreefd bij het aanpakken van PSSs en detoekomstverwachting.De veronderstelling dat het oplossen van PSSs toeneemt als huishoudensadequaat reageren op hun PSSs wordt niet bevestigd door de onderzoeksre-sultaien. Er is wel een verband tussen de mate waarin huishoudens zich actiefopstellen bij de aanpak van hun financiele problemen en de mate waarin hunp^SSs wordin opgel,ost. De gevonden verschillen zijn echter niet statistischsignificant (P > .05).10.2 NabeschouwingDe onderzoeksresultaten geven aanleiding tot een aantal wagen en opmerkin-gen, die hier kort zullen worden besproken en toegelicht'Lilereerst is het van belang op te merken dat de onderzoeksresultaten uitslui-tend betrekking hebben op het oplossen van PSSs waalvoor een schuldregelingis getroffen. Ou". u-urug"o uot. een schuldregeling die zijn afgewezen of*u*u* de indieners zich hebben teruggetrokken worden geen uitsprakengedaan. Voor de interpretatie van de conclusies is dit om een aantal redenenian belang. zo heeft hit onderzoek op die huishoudens betrekking die aar degestelde "ir"o uu]l de hulpverleners tegemoet wilden komen. Verondersteldwordt dat voor die huishoudens een schuldregeling wordt getroffen die bereidzijn om aan de voorwaarden van de hulpverleners te voldoen. Deze groephuishoudens wijkt naar alle waarschijnlijkheid af van de huishoudens die zichterugtrekken uit de aanwaagprocedure omdat deze niet aan de eisen vanhulpverleners willen of kunnen voldoen. Daarnaast bestaat bij hulpverleners,huishoudens en schuldeisers de indruk dat schuldproblemen zijn opgelost alser een schuldregeling is getroffen. Door de getroffen schuldregelingen tetoetsen aan de criteria die de schuldhulpvellsningsinstellingen zelf hanterenhebben we de kwaliteit van de getroffen schuldregelingen geprobeerd vast testellen. Het probleem bij het vaststellen van kwaliteit is het ontbreken vannormen op grond waarvan getoetst kan worden wanneer de geleverde kwaliteitonvoldoende is.De meest opvallende conclusie, namelijk dat maar een kwart van de schuldre-gelingen leidt tot het oplossen van PSSs, hangt niet alleen samen met de aardFSS, n1u- ook met de opstellit''g van hulpverleners en schuldeisers. Bovendienkomt de schuldhulpvellsning in de jaren negentig verder onder de druk testaan door ingevoerde wetswijzigingen zoals de 'wet op het uitkeringsbeslag' ende nieuwe faillismentswet.Dat slechts ee.n beperkt aantal schuldregelingen volgens de gehanteerdenormen kan worden opgelost, wijst erop dat hulpverleners in feite PSSs ktrnnenoplossen als ze daarbij op grote schaal de normen aan de individuele omstan-digheden aanpassen. G"ti"o de omvang van de geconstateerde afivijkingen rijstde waag in welke mate de geformuleerde hulpverleningscriteria nog 'up todate' zijn, of anders geformuleerd of de normen voor het treffen van schuldre-gelingen nog wel vol,loeode eigentijdse realiteitswaarde hebben. Die waag istet na-e uuo b"t-g in het licht van een aantal maatschappelijke ontwikkelin-gen die zich in de afgelopen jaren hebben voorgedaan en die in de jareniegentig voor de deur staan. Zo bleken PSSs in de loop van de jaren zeventig

Het oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloed van hulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op de effectiviteit van schuldregelingen.

NARCIS 

ARTS repository - University of Groningen

   University of GroningenHet oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloed vanhulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op deeffectiviteit van schuldregelingen.Greef, Mathieu Hendricus Gerardus deIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:1992Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Greef, M. H. G. D. (1992). Het oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloedvan hulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op de effectiviteit vanschuldregelingen. s.n.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 20-06-2022In dit hoofdstuk zullen we allereerst de conclusies van de vier hoofdvragen vanhet onderzoek de revue laten passeren. Daarbij zullen de u"rondslslsllingendie met betrekking tot het oplossen van PSSs zijn geformuleerd als uitgangs- ,punten dienen. Besloten wordt met een nabeschouwing van de onderzoeksre-sultaten.10.1 ConclusiesDe mate waarin PSSs, waarvoor een schuldregeling is getroffen, daadwerkelijk ,zijn opgelost is afgemeten aan objectieve en subjectieve criteria. Als objectievecriteria zijn de financiele belasting van de gehanteerde aflos-capaciteit, de imate waarin alle schulden in de regeling zijn betrokken en de looptijd van deaflosterm'jn gehanteerd. Voor de subjectieve beoordeling zijn de opvatting van ,huishoudens en hulpverleners over het oplossen van PSSs bij getroffen schuld-regelingen als uitgangspunt genomenVolgens het oordeel van de hulpverleners is 65Vo van PSSs waarvoor eenschuldregeling is getroffen opgelost. Alhoewel huishoudens van meniag zijn dat64Vo van de PSSs zijn opgelost verschillen hulpverleners en huishoudens perindividueel geval nogal ysp alening over de waag of PSSs zijn opgelost.Hulpverleners en huishoudens zijn gezamenlijk n 27Vo van de getroffenschuldregeling van mening dat PSSs, zowel op grond van objectieve en sub-jectieve gronden, zijn opgelost. In L2Vo van de gevallen zijn hulpverleners en )huishoudens gezamenlijk y31 msning dat PSSs niet zijn opgelost. ln 60Vo vande schuldregelingen verschillen huishoudens van mening met hulpverlenersover de vraag of PSSs ziju opgelost.De mate waarin de schuldregelingen voldoen aan de objectieve criteria leidttot de conclusie dat 22Vo van de huishoudens financieel te nvaar belast worden ,bij het treffen van schuldregelingen, n 40Vo van de schuldregelingen niet alleschulden in de regeling worden betrokken en!1Vo van de schuldregelingen een )looptijd heeft van meer dan 36 maanden. In situaties waarin niet alle schuldentegelijkertijd il de regeli"g kunnen worden betrokken worden PSSs soms )fasegewijs worden geregeld. In 32Vo van de schuldregelingen worden schuldenbij voorrang geregeld. )Hulpverleners en huishoudens verschillen onderling in de mate waarin het nietvoldoen aan objectieve criteria van invloed is op het oplossen van PSSs.Volgens huishoudens leidt 45Vo van de schuldregelhgen waarin huishoudens tezwaar financieel belast worden tot het niet oplossen van PSSs, terwijl volgenshulpverleners dit ix 39Vo vat de schuldregelingen het geval is. Naarmate er een ,sterke tijdsdruk uitgaat van de looptijd van de schuldregeling worden volgenshuishoudens en hulpverleners 47Vo respectievelijk 33% van de PSSs niet ',opgelost. Schuldregelingen waarin niet alle schulden betrokken zijn leidenvolgens huishoudens in 52Vo niet tot het oplossen van PSSs. Volgens hulpverle- )ners ligt dit percentage op 40Vo;130Voor de vaststelling van de invloed van wijze van hulpverlenen op het oplossenvan PSSs is een onderscheid gemaakt in vier hulpverleningsorientaties, t.w. hetzzrkgeldmodel, het zelfredzaamheidsmodel, het curatele model en het onder-steuningsmodel. Het zellredzaamheidsmodel domineert (48%) met het onder-steuningsmodel (35%). Op veel bescheidener schaal wordt het zakgeldmodel(L1,Vo) en het curatele model (5Vo) gehaateerd. Het zelfredzaamheidsmodelwordt door hulpverleners als het meest effectieve hulpvelleningsmodel be-schouwd en de GKB als de meest professionele instelling. Huishoudensbeoordelen het hulpverleningsresultaat primair aan het feit of er direct iets aanhun schuldenprobleem wordt gedaan (bij voorrang schulden regelen, al danniet met een grote tijdsdruk en mogelijkerwijs slechts een deel van de schul-den) door instellingen en of ze daarbij daadwerkelijk worden ondersteund.Vanuit dit conviviale perspectief vinden huishoudens dat het zakgeldmodel ende werkwijze van het MW en de GSD het best aansluiten bij hun behoeften.De afstemming van het hulpaanbod op het soort PSSs kenmerkt zich doortwee eigenschappen. In de eerste plaats blijkt dat het oplossen van PSSs eentaai probleem is. Slechts 4OVo van de huishoudens dat zich aa'''-eldt voor eenschuidregeling voldoet aan alle criteria (voldoende gemotiveerd, voldoendeafloscapaciteit). In de fweede plaats blijkt dat in 22Vo van de aanwagenspecifieke hulpverleningsvoorwaarden worden gehanteerd. De voorwaardenworden voornamelijk gehanteerd door het curatele model (44%) en hetzellredzaamheidsmodel (33Vo). De meest gehanteerde hulpverleni"gsvoorwaar-den zijn: budgetbegeleiding (29%), cederen van periodieke uitkeringen (25%)en automatische incasso's voor periodieke betal;ngen (23Vo). Over het alge-meen blijkt dat de oorzaken waardoor huishoudens in de PSSs terecht zijngekomen niet van invloed zijn op de gehanteerde hulpverleningsvoorwaarden.De veronderstelling dat het oplossen van PSSs toeneemt als de wijze vanhulpverlenen is afgestemd op het soort PSSs wordt niet bevestigd door deonderzoeksresultaten. De mate waarin de wijze van hulpverlenen op verschil-lende soorten PSSs is afgestemd verschilt nauwelijks van elkaar. Wel blijkt datde hulpverlsning minder goed is afgestemd op overlevingsschulden. Ookverschilt de mate waarin de verschillende soorten PSSs worden opgelost.Volgens huishoudens worden verhoudingsgewijs de aanpassingsschulden hetmeest opgelost, terwijl volgens de hulpverleners overkrediteringschulden hetmeest worden opgelost. Hulpverleners en huishoudens vinden gezamenlijk dataanpassingsschulden het meest worden opgelost. De gevonden verschillen zijnechter niet statistisch significant (P>.05).Voor de inventarisatie van de invloed van de samenwerking in de hulpvellsningbij PSSs op het oplossen van PSSs zijn vier samenwerkingsvormen in deschuldhulpverlening onderscheiden, t.w. 1) projectmatige samenwerking, 2)samenwerking op basis van federatieve taakverdeling, samenwerking op basisvan taakverdelin op coalitiebasis en 4) incidentele samenwerking. De veronder-5tslling dat het oplossen van PSSs toeneemt naarmate er intensiever wordtsamengewerkt tussen schuldhulpvellsningsinstellingen wordt niet bevestigddonr  de  onderzne lqreqr r l te ten  F .en  nrn iec fmat icc  r r i i zp  " - -  "^L" l ' {1 " "1^" - - l ^ -^ -niet tot het vaker oplossen van PSSs dan een niet projectmatige manreren vansamenwerken. Minder intensieve vormen van samenwerken zoals het federatie-ve en coalitiemodel leiden verhoudingsgewijs even vaak tot het oplossen vanPSSs. Volgens de huishoudens leiden met name incidentele samenwerkingsvor-men in de schuldhulpverlening tot de beste resultaten, terwijl volgens hulpver-leners een federatieve wijze va'rr samenwerking verhoudingsgewijs de besteresultaten oplevert. Gezamenlijk vinden huishoudens en hulpverleners dat eenincidentele wijze van samenwerking het meest leidt tot het oplossen van PSSs.De gevonden verschillen zijn niet statistisch significant (P >.05).De inventarisatie van de huishoudkenmslksr die van invloed zijn op hettrelfen van schuldregelingen en het oplossen vau PSSs levert de algemeneconclusie op dat de PSSs van sociale minima (alleenstaanden met kinderenzonder betaalde arbeid) het minst (5Vo) worden opgelost, terwijl PSSs vansamenwonenden (met kinderen zonder betaalde arbeid) verhoudingsgewijs hetmeest worden opgelost (35Vo) volgens hulpverleners en huishoudens gezamen-lijk. Bovendien zijn huishoudens die zich heel erg actief opstellen bij hetvinden van een oplossing voor hun PSSs niet evenredig sterker gemotiveerd,terwijl hun PSSs evenmin evenredig vaker rvorden opgelost volgens huishou-dens en hulpverleners.Een belangrijke oorzaak van het verschil in de mate waarin PSSs van huis-houdcategoriedn worden opgelost door het treffen van een schuldregeling is demate waarin huishoudens financieel belast worden als gevolg van de gehanteer-de afloscapaciteit. Zo leidt de gehanteerde a{loscapaciteit bij getroffen schuld-regelingen ertoe dat in totaal 22Vo van de huishoudens waarvoor een schuldre-geling is getroffen te zwaar financieel belast worden, terwijl bij de laagsteinkomensgroep ( < fl 1500,-) 49Vo van de huishoudens te zwaar belast wordt.Het te zwaar belasten van huishoudens wordt veroorzaakt door de gehanteerdekwij tingspercentages.29Vo van de huishoudens waarvoor een schuldregeling is getroffen recidiveren.Het zijn met name huishoudens met een inkomens boven fl 1500,- (77%)waarvan de partners samenwonen/gehuwd zijn die herhaald in de financieleproblemen komen. Gemiddeld recidiveren huishoudens 45 maanden (4,5 jaar)nadat de eerste schuldregeling is getroffen. Recidive ontstaat voornamelijkomdat huishoudens hun levensstijl niet aanpassen (37%) en omdat huishoudensniet langer willen meewerken aan de gemaakte afspraken ('26%).De opstelling van huishoudens ten aanzien van het oplossen van PSSs kanworden onderverdeel6 6 6nldslingskenmerken, zoals de mate van initiatief ende aanpak van PSSs en houdingskenmerken die kunnen worden onderverdeeldin de inkomensverwachting, de toekomstverwachting en en het inzicht inontstaan en oplossen van PSSs. Uit een vergelijking van de opstelling vanonderzochte huishoudcategoriedn blijken volledige huishoudens met kinderenen een betaalde arbeidspositie en alleenstaanden met kinderen zonder betaaldearbeidspositie zich duidelijk van elkaar onderscheiden wat betreft het nemenvan het initiatief voor het treffen van de schuldregeling, de mate waarin eenoffensieve aanpak wordt nagestreefd bij het aanpakken van PSSs en detoekomstverwachting.De veronderstelling dat het oplossen van PSSs toeneemt als huishoudensadequaat reageren op hun PSSs wordt niet bevestigd door de onderzoeksre-sultaien. Er is wel een verband tussen de mate waarin huishoudens zich actiefopstellen bij de aanpak van hun financiele problemen en de mate waarin hunp^SSs wordin opgel,ost. De gevonden verschillen zijn echter niet statistischsignificant (P > .05).10.2 NabeschouwingDe onderzoeksresultaten geven aanleiding tot een aantal wagen en opmerkin-gen, die hier kort zullen worden besproken en toegelicht'Lilereerst is het van belang op te merken dat de onderzoeksresultaten uitslui-tend betrekking hebben op het oplossen van PSSs waalvoor een schuldregelingis getroffen. Ou". u-urug"o uot. een schuldregeling die zijn afgewezen of*u*u* de indieners zich hebben teruggetrokken worden geen uitsprakengedaan. Voor de interpretatie van de conclusies is dit om een aantal redenenian belang. zo heeft hit onderzoek op die huishoudens betrekking die aar degestelde "ir"o uu]l de hulpverleners tegemoet wilden komen. Verondersteldwordt dat voor die huishoudens een schuldregeling wordt getroffen die bereidzijn om aan de voorwaarden van de hulpverleners te voldoen. Deze groephuishoudens wijkt naar alle waarschijnlijkheid af van de huishoudens die zichterugtrekken uit de aanwaagprocedure omdat deze niet aan de eisen vanhulpverleners willen of kunnen voldoen. Daarnaast bestaat bij hulpverleners,huishoudens en schuldeisers de indruk dat schuldproblemen zijn opgelost alser een schuldregeling is getroffen. Door de getroffen schuldregelingen tetoetsen aan de criteria die de schuldhulpvellsningsinstellingen zelf hanterenhebben we de kwaliteit van de getroffen schuldregelingen geprobeerd vast testellen. Het probleem bij het vaststellen van kwaliteit is het ontbreken vannormen op grond waarvan getoetst kan worden wanneer de geleverde kwaliteitonvoldoende is.De meest opvallende conclusie, namelijk dat maar een kwart van de schuldre-gelingen leidt tot het oplossen van PSSs, hangt niet alleen samen met de aardFSS, n1u- ook met de opstellit''g van hulpverleners en schuldeisers. Bovendienkomt de schuldhulpvellsning in de jaren negentig verder onder de druk testaan door ingevoerde wetswijzigingen zoals de 'wet op het uitkeringsbeslag' ende nieuwe faillismentswet.Dat slechts ee.n beperkt aantal schuldregelingen volgens de gehanteerdenormen kan worden opgelost, wijst erop dat hulpverleners in feite PSSs ktrnnenoplossen als ze daarbij op grote schaal de normen aan de individuele omstan-digheden aanpassen. G"ti"o de omvang van de geconstateerde afivijkingen rijstde waag in welke mate de geformuleerde hulpverleningscriteria nog 'up todate' zijn, of anders geformuleerd of de normen voor het treffen van schuldre-gelingen nog wel vol,loeode eigentijdse realiteitswaarde hebben. Die waag istet na-e uuo b"t-g in het licht van een aantal maatschappelijke ontwikkelin-gen die zich in de afgelopen jaren hebben voorgedaan en die in de jareniegentig voor de deur staan. Zo bleken PSSs in de loop van de jaren zeventig

Dutch

   University of GroningenHet oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloed vanhulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op deeffectiviteit van schuldregelingen.Greef, Mathieu Hendricus Gerardus deIMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite fromit. Please check the document version below.Document VersionPublisher's PDF, also known as Version of recordPublication date:1992Link to publication in University of Groningen/UMCG research databaseCitation for published version (APA):Greef, M. H. G. D. (1992). Het oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloedvan hulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op de effectiviteit vanschuldregelingen. s.n.CopyrightOther than for strictly personal use, it is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of theauthor(s) and/or copyright holder(s), unless the work is under an open content license (like Creative Commons).The publication may also be distributed here under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license.More information can be found on the University of Groningen website: https://www.rug.nl/library/open-access/self-archiving-pure/taverne-amendment.Take-down policyIf you believe that this document breaches copyright please contact us providing details, and we will remove access to the work immediatelyand investigate your claim.Downloaded from the University of Groningen/UMCG research database (Pure): http://www.rug.nl/research/portal. For technical reasons thenumber of authors shown on this cover page is limited to 10 maximum.Download date: 16-07-2023In dit hoofdstuk zullen we allereerst de conclusies van de vier hoofdvragen vanhet onderzoek de revue laten passeren. Daarbij zullen de u"rondslslsllingendie met betrekking tot het oplossen van PSSs zijn geformuleerd als uitgangs- ,punten dienen. Besloten wordt met een nabeschouwing van de onderzoeksre-sultaten.10.1 ConclusiesDe mate waarin PSSs, waarvoor een schuldregeling is getroffen, daadwerkelijk ,zijn opgelost is afgemeten aan objectieve en subjectieve criteria. Als objectievecriteria zijn de financiele belasting van de gehanteerde aflos-capaciteit, de imate waarin alle schulden in de regeling zijn betrokken en de looptijd van deaflosterm'jn gehanteerd. Voor de subjectieve beoordeling zijn de opvatting van ,huishoudens en hulpverleners over het oplossen van PSSs bij getroffen schuld-regelingen als uitgangspunt genomenVolgens het oordeel van de hulpverleners is 65Vo van PSSs waarvoor eenschuldregeling is getroffen opgelost. Alhoewel huishoudens van meniag zijn dat64Vo van de PSSs zijn opgelost verschillen hulpverleners en huishoudens perindividueel geval nogal ysp alening over de waag of PSSs zijn opgelost.Hulpverleners en huishoudens zijn gezamenlijk n 27Vo van de getroffenschuldregeling van mening dat PSSs, zowel op grond van objectieve en sub-jectieve gronden, zijn opgelost. In L2Vo van de gevallen zijn hulpverleners en )huishoudens gezamenlijk y31 msning dat PSSs niet zijn opgelost. ln 60Vo vande schuldregelingen verschillen huishoudens van mening met hulpverlenersover de vraag of PSSs ziju opgelost.De mate waarin de schuldregelingen voldoen aan de objectieve criteria leidttot de conclusie dat 22Vo van de huishoudens financieel te nvaar belast worden ,bij het treffen van schuldregelingen, n 40Vo van de schuldregelingen niet alleschulden in de regeling worden betrokken en!1Vo van de schuldregelingen een )looptijd heeft van meer dan 36 maanden. In situaties waarin niet alle schuldentegelijkertijd il de regeli"g kunnen worden betrokken worden PSSs soms )fasegewijs worden geregeld. In 32Vo van de schuldregelingen worden schuldenbij voorrang geregeld. )Hulpverleners en huishoudens verschillen onderling in de mate waarin het nietvoldoen aan objectieve criteria van invloed is op het oplossen van PSSs.Volgens huishoudens leidt 45Vo van de schuldregelhgen waarin huishoudens tezwaar financieel belast worden tot het niet oplossen van PSSs, terwijl volgenshulpverleners dit ix 39Vo vat de schuldregelingen het geval is. Naarmate er een ,sterke tijdsdruk uitgaat van de looptijd van de schuldregeling worden volgenshuishoudens en hulpverleners 47Vo respectievelijk 33% van de PSSs niet ',opgelost. Schuldregelingen waarin niet alle schulden betrokken zijn leidenvolgens huishoudens in 52Vo niet tot het oplossen van PSSs. Volgens hulpverle- )ners ligt dit percentage op 40Vo;130Voor de vaststelling van de invloed van wijze van hulpverlenen op het oplossenvan PSSs is een onderscheid gemaakt in vier hulpverleningsorientaties, t.w. hetzzrkgeldmodel, het zelfredzaamheidsmodel, het curatele model en het onder-steuningsmodel. Het zellredzaamheidsmodel domineert (48%) met het onder-steuningsmodel (35%). Op veel bescheidener schaal wordt het zakgeldmodel(L1,Vo) en het curatele model (5Vo) gehaateerd. Het zelfredzaamheidsmodelwordt door hulpverleners als het meest effectieve hulpvelleningsmodel be-schouwd en de GKB als de meest professionele instelling. Huishoudensbeoordelen het hulpverleningsresultaat primair aan het feit of er direct iets aanhun schuldenprobleem wordt gedaan (bij voorrang schulden regelen, al danniet met een grote tijdsdruk en mogelijkerwijs slechts een deel van de schul-den) door instellingen en of ze daarbij daadwerkelijk worden ondersteund.Vanuit dit conviviale perspectief vinden huishoudens dat het zakgeldmodel ende werkwijze van het MW en de GSD het best aansluiten bij hun behoeften.De afstemming van het hulpaanbod op het soort PSSs kenmerkt zich doortwee eigenschappen. In de eerste plaats blijkt dat het oplossen van PSSs eentaai probleem is. Slechts 4OVo van de huishoudens dat zich aa'''-eldt voor eenschuidregeling voldoet aan alle criteria (voldoende gemotiveerd, voldoendeafloscapaciteit). In de fweede plaats blijkt dat in 22Vo van de aanwagenspecifieke hulpverleningsvoorwaarden worden gehanteerd. De voorwaardenworden voornamelijk gehanteerd door het curatele model (44%) en hetzellredzaamheidsmodel (33Vo). De meest gehanteerde hulpverleni"gsvoorwaar-den zijn: budgetbegeleiding (29%), cederen van periodieke uitkeringen (25%)en automatische incasso's voor periodieke betal;ngen (23Vo). Over het alge-meen blijkt dat de oorzaken waardoor huishoudens in de PSSs terecht zijngekomen niet van invloed zijn op de gehanteerde hulpverleningsvoorwaarden.De veronderstelling dat het oplossen van PSSs toeneemt als de wijze vanhulpverlenen is afgestemd op het soort PSSs wordt niet bevestigd door deonderzoeksresultaten. De mate waarin de wijze van hulpverlenen op verschil-lende soorten PSSs is afgestemd verschilt nauwelijks van elkaar. Wel blijkt datde hulpverlsning minder goed is afgestemd op overlevingsschulden. Ookverschilt de mate waarin de verschillende soorten PSSs worden opgelost.Volgens huishoudens worden verhoudingsgewijs de aanpassingsschulden hetmeest opgelost, terwijl volgens de hulpverleners overkrediteringschulden hetmeest worden opgelost. Hulpverleners en huishoudens vinden gezamenlijk dataanpassingsschulden het meest worden opgelost. De gevonden verschillen zijnechter niet statistisch significant (P>.05).Voor de inventarisatie van de invloed van de samenwerking in de hulpvellsningbij PSSs op het oplossen van PSSs zijn vier samenwerkingsvormen in deschuldhulpverlening onderscheiden, t.w. 1) projectmatige samenwerking, 2)samenwerking op basis van federatieve taakverdeling, samenwerking op basisvan taakverdelin op coalitiebasis en 4) incidentele samenwerking. De veronder-5tslling dat het oplossen van PSSs toeneemt naarmate er intensiever wordtsamengewerkt tussen schuldhulpvellsningsinstellingen wordt niet bevestigddonr  de  onderzne lqreqr r l te ten  F .en  nrn iec fmat icc  r r i i zp  " - -  "^L" l ' {1 " "1^" - - l ^ -^ -niet tot het vaker oplossen van PSSs dan een niet projectmatige manreren vansamenwerken. Minder intensieve vormen van samenwerken zoals het federatie-ve en coalitiemodel leiden verhoudingsgewijs even vaak tot het oplossen vanPSSs. Volgens de huishoudens leiden met name incidentele samenwerkingsvor-men in de schuldhulpverlening tot de beste resultaten, terwijl volgens hulpver-leners een federatieve wijze va'rr samenwerking verhoudingsgewijs de besteresultaten oplevert. Gezamenlijk vinden huishoudens en hulpverleners dat eenincidentele wijze van samenwerking het meest leidt tot het oplossen van PSSs.De gevonden verschillen zijn niet statistisch significant (P >.05).De inventarisatie van de huishoudkenmslksr die van invloed zijn op hettrelfen van schuldregelingen en het oplossen vau PSSs levert de algemeneconclusie op dat de PSSs van sociale minima (alleenstaanden met kinderenzonder betaalde arbeid) het minst (5Vo) worden opgelost, terwijl PSSs vansamenwonenden (met kinderen zonder betaalde arbeid) verhoudingsgewijs hetmeest worden opgelost (35Vo) volgens hulpverleners en huishoudens gezamen-lijk. Bovendien zijn huishoudens die zich heel erg actief opstellen bij hetvinden van een oplossing voor hun PSSs niet evenredig sterker gemotiveerd,terwijl hun PSSs evenmin evenredig vaker rvorden opgelost volgens huishou-dens en hulpverleners.Een belangrijke oorzaak van het verschil in de mate waarin PSSs van huis-houdcategoriedn worden opgelost door het treffen van een schuldregeling is demate waarin huishoudens financieel belast worden als gevolg van de gehanteer-de afloscapaciteit. Zo leidt de gehanteerde a{loscapaciteit bij getroffen schuld-regelingen ertoe dat in totaal 22Vo van de huishoudens waarvoor een schuldre-geling is getroffen te zwaar financieel belast worden, terwijl bij de laagsteinkomensgroep ( < fl 1500,-) 49Vo van de huishoudens te zwaar belast wordt.Het te zwaar belasten van huishoudens wordt veroorzaakt door de gehanteerdekwij tingspercentages.29Vo van de huishoudens waarvoor een schuldregeling is getroffen recidiveren.Het zijn met name huishoudens met een inkomens boven fl 1500,- (77%)waarvan de partners samenwonen/gehuwd zijn die herhaald in de financieleproblemen komen. Gemiddeld recidiveren huishoudens 45 maanden (4,5 jaar)nadat de eerste schuldregeling is getroffen. Recidive ontstaat voornamelijkomdat huishoudens hun levensstijl niet aanpassen (37%) en omdat huishoudensniet langer willen meewerken aan de gemaakte afspraken ('26%).De opstelling van huishoudens ten aanzien van het oplossen van PSSs kanworden onderverdeel6 6 6nldslingskenmerken, zoals de mate van initiatief ende aanpak van PSSs en houdingskenmerken die kunnen worden onderverdeeldin de inkomensverwachting, de toekomstverwachting en en het inzicht inontstaan en oplossen van PSSs. Uit een vergelijking van de opstelling vanonderzochte huishoudcategoriedn blijken volledige huishoudens met kinderenen een betaalde arbeidspositie en alleenstaanden met kinderen zonder betaaldearbeidspositie zich duidelijk van elkaar onderscheiden wat betreft het nemenvan het initiatief voor het treffen van de schuldregeling, de mate waarin eenoffensieve aanpak wordt nagestreefd bij het aanpakken van PSSs en detoekomstverwachting.De veronderstelling dat het oplossen van PSSs toeneemt als huishoudensadequaat reageren op hun PSSs wordt niet bevestigd door de onderzoeksre-sultaien. Er is wel een verband tussen de mate waarin huishoudens zich actiefopstellen bij de aanpak van hun financiele problemen en de mate waarin hunp^SSs wordin opgel,ost. De gevonden verschillen zijn echter niet statistischsignificant (P > .05).10.2 NabeschouwingDe onderzoeksresultaten geven aanleiding tot een aantal wagen en opmerkin-gen, die hier kort zullen worden besproken en toegelicht'Lilereerst is het van belang op te merken dat de onderzoeksresultaten uitslui-tend betrekking hebben op het oplossen van PSSs waalvoor een schuldregelingis getroffen. Ou". u-urug"o uot. een schuldregeling die zijn afgewezen of*u*u* de indieners zich hebben teruggetrokken worden geen uitsprakengedaan. Voor de interpretatie van de conclusies is dit om een aantal redenenian belang. zo heeft hit onderzoek op die huishoudens betrekking die aar degestelde "ir"o uu]l de hulpverleners tegemoet wilden komen. Verondersteldwordt dat voor die huishoudens een schuldregeling wordt getroffen die bereidzijn om aan de voorwaarden van de hulpverleners te voldoen. Deze groephuishoudens wijkt naar alle waarschijnlijkheid af van de huishoudens die zichterugtrekken uit de aanwaagprocedure omdat deze niet aan de eisen vanhulpverleners willen of kunnen voldoen. Daarnaast bestaat bij hulpverleners,huishoudens en schuldeisers de indruk dat schuldproblemen zijn opgelost alser een schuldregeling is getroffen. Door de getroffen schuldregelingen tetoetsen aan de criteria die de schuldhulpvellsningsinstellingen zelf hanterenhebben we de kwaliteit van de getroffen schuldregelingen geprobeerd vast testellen. Het probleem bij het vaststellen van kwaliteit is het ontbreken vannormen op grond waarvan getoetst kan worden wanneer de geleverde kwaliteitonvoldoende is.De meest opvallende conclusie, namelijk dat maar een kwart van de schuldre-gelingen leidt tot het oplossen van PSSs, hangt niet alleen samen met de aardFSS, n1u- ook met de opstellit''g van hulpverleners en schuldeisers. Bovendienkomt de schuldhulpvellsning in de jaren negentig verder onder de druk testaan door ingevoerde wetswijzigingen zoals de 'wet op het uitkeringsbeslag' ende nieuwe faillismentswet.Dat slechts ee.n beperkt aantal schuldregelingen volgens de gehanteerdenormen kan worden opgelost, wijst erop dat hulpverleners in feite PSSs ktrnnenoplossen als ze daarbij op grote schaal de normen aan de individuele omstan-digheden aanpassen. G"ti"o de omvang van de geconstateerde afivijkingen rijstde waag in welke mate de geformuleerde hulpverleningscriteria nog 'up todate' zijn, of anders geformuleerd of de normen voor het treffen van schuldre-gelingen nog wel vol,loeode eigentijdse realiteitswaarde hebben. Die waag istet na-e uuo b"t-g in het licht van een aantal maatschappelijke ontwikkelin-gen die zich in de afgelopen jaren hebben voorgedaan en die in de jareniegentig voor de deur staan. Zo bleken PSSs in de loop van de jaren zeventig

Het oplossen van problematische schuldsituaties. Een analyse vanb de invloed van hulperverlening, interorgani sationele samenwerking en huishoudkenmerken op de effectiviteit van schuldregelingen.

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

University of Groningen

NARCIS

ARTS repository - University of Groningen

ARTS repository - University of Groningen