L-awtur jikteb dwar il-ktieb tal-Ġenesi u r-rakkont tas-sebat ijiem tal-ħolqien.N/

Vassallo, C.

OAR@UM

A IS-SEBAT IJIEM TAL-HOLQIEN JEKK niftħu l~lskrittma :\Iqacldsa fej1.1 tgllicl fuq il-ħolqien tad-clinja--il-Genesi--insibu li Alla ħalaqha f'Ritt ijiem, u fi.s-seba' jum strieħ mix-xogllol Tieghu. Dawn il-jiem tal-ħolqien qalglln ħafna ghajclucl fm1 kif' gllandna nfissruhom, n nsibu li bosta għorrief ma jaqblux ma' xulxin fuq dan. Glial bosta żmien kien jitvYemmen-kif konna nemmnu alimt f'żgliożitna-·li l-jiem tal-llolqien tad-dinja kienu tassew ta' erhglia u għoxrin sieglia, u li Alla ħalaq id-dinja f'jum wara ielior glial ġimgħa sħilia. Issa, barra minn dina t-tifsira, hemm ukoll bosta oħra mill-għorrief kattoliċi, u l-Knisja qatt ma ġ·aglllitna nemmnu fwalicla jew :!l-oħra, għaliex din il-liaġa ma tmissx it-'l'wemmin Imqaddes. Dawn insemmuhom iżjed il-qucldiem. Glialfejn ġie miktub il-ktieh tal-Ġenesi? 'l'gliicl biex jati tifsira tal-hidn tad-dinja li tkun ta' xellta xjentifika? Aktarx li le, meta niftakru fidejn min kellha taqa' din it-tifsira : f'idejn ġens ewlieni li ma kien jifhem xejn fuq xjenza, u għalhekk ma kienx jaqbad x'qatt ried igħicl il-kittieb Imqaddes. Mhux dan kien il-ħsieb tiegħu, imma li jurihom il-Jisieb ta' Alla għall-fi.dwa tal-bniedem. Glialhekk il-ktieh tal-Genesi joqgl1od wisq iżjed fuq il-liolqien tad-dinja fejn gl1andha x'taqsam mal-bniedem milli fuq il-liol-qien ta' l-Univers, jiġ·ifieri tad-dinjiet kollha. Li 1-ġrajjiet, kif jinsabu fil-Ġenesi, kienu malisuha għal xi ġens ewlieni, jidher se>vwa mill-kliem liafif taghhom, melltieġ ghal dawk iż-żmenijiet kif ukoll li kull ma ilhom jinsab skond id-dehra, jiġifieri skond kif jaraw il-gl1ajnejn. U la clarba, bħala bnedmin li alina, ma nistgħux nalisbu fAlla n ft1qu nitkellmu ftit jew wisq iżjed fiJ-għoli, il-ġrajjiet tal-Genesi jidhru, biex nifhmuhom iżjed aħjar, bllal li kieku ġew magllmula minn bnedmin. Fihom Alla jagħmel, jaliseb n jitkellem bllalma jaghmel, jaliseh 11 jitkellem l1nieclem. Glialhekk, bliala bnedmin li allna, ma hemmx x'tistngliġeb, li naħsbu ta' l1nedmin fuq it-tifsira ta' jurn, jekk ma' nkunux megħjunin mix-xjenza. Meta aħna nitkellmu fuq ħolqien, għandna jkollna f'rasna li gllal Alla ma hemmx la l-imglioddi n l-anqas li ġ·ej, u billi I-ht\\·a m'glianclux x'jaqsam la ma' qies, u l-anqas ma' żmien, jidher sew li meta nsieħhu l-kelma :fmn ma' Alla, u nohsru, :!l-istess liin, li din il-kelma tfisser erba' u glloxrin siegħa, 26-inkunu qegħdin nitkellmu fuq żewġ ħ·wejjeġ taħt isem "-ieħed, iżda li ma gliandhom x'jaqsmu xejn. Il-Ktieb ta' Ġo]) b hekk imm igllicl fuq Alla: "Għandek Inti għajnejk tal-laħam? tara Inti bħal ma' jara 1-lmiedem? Huma jiemek bħal dawk tal-bniedem u s-snin Tiegħek bħal żmenijietu ?" Dawn il-kelmiet igħiclulna kollox fil-qasir, n jlialluna naħsbu li għandu mnejn il-kelma j11111 tfisser qata' ta' żmien twila ħafna n f'sitt żmenijiet twal id-dinja waslet, ])il-ftit i]-ftit, hiex saret kif narawha l-lum .. Hekk tghallimna 1-Geċiloġija. FI-istess ħin, il-kliem tal-Genesi jħallina naħsbu fil-kobor bla tarf ta' Alla li għalih ix-xogħol ta' dawn iż­żmenijiet kollha ma kenux ħlief xogħol ta' ftit ġ-ranet. J?'hekk alina. naraw li mn hemm l-ebda tlewwim bejn il-Genesi u 1-Geċiloġija. . Ħalli issa naraw kif il-ġrajjiet tal-Genesi nistgħu nqab-blulwm ma' kull ma tgħiclilna x-xjenza. Fil-bidu ħalaq Alla s-smewwiet 11 l·art (Ġen. l. l) (r). Jekk aħna, bħala nsara, inżommu mat-tagħlim filosofiku li jgħid li l-materja ġiet maħluqa minn Alla u Minnu mżejna l•is-setgħat tagħha kollha---kontra dak it-taglilim li jgħid li l-materja kiPnet minn dejjem--jidher sew li, billi kollox lm magħmul biha, hi kienet 1-e'.V>Yel ħaġ·a li kellha tinħalaq, u biha kellhom isiru s--smewwiet u l-art, jiġifieri l-Univers. U kienet l-art twrrox borrox, 11 d-dlamijiet ma' kullimkien u u-nifs t' Alla jittajjar fuq wiċċ 1-ilmiet (Ġen. l. 2) Dan ukoll jaqbel max-xjenza li tgliid li hekk kien. Jidher mit-teorij a li tp;ħid li l-Art saret min-nebula (2) 1l għal l-ewwel kienet wisq shuna. GhaJ daqstant kien jeħtieġ (l) Ni.żżu-ħajr lir-Hevdu Dun P. P. Saydon talli għoġbu jtini dawn il-vrus tal-Genesi miklubin bil-malti. (N. tacl-D.) (2) Xebula hi bħal sħaba mikwija u li tarmi dawl ftit u xejn liafif, miżmuma f'postha fis-sema. Xi drabi, in-nebula hi magtunula minn iiafna kwiekeb żgħar, drabi otu·a hi magtunula minn gass jikwi. Skond din it-teorija, minn tlok is-sistema sulari tagħna kien hemm nelmla kbira, 1\ienet larmi d-dawl u kienet iddur fuqha nfisha. Din in-nelm/a bil-ftit il-ftit bdiet tiksaħ u tiċkien u d-dawran tagħha heda wkoll jiżdied. Fuqha kienu jalikmu Że\\·ġ· qawwiet: il-walida li l-biċċa ta' barm riedet tinliretl (J'or:a L'enlrifli!J<I) u l-olira li riedd libqa' żżomm man-nofs. ({or:a la' 1-nlfru::::joniJ. Mii.a d-dawran kiber biż-żejjed, i!-forza ċeutrifuga rehhet, u bdew jinfirdu ħafna ċrieki u wara żmien għaqdu u minnhom saru 1-pjaneti, -27-żmien twil wisq sakemm tiksaħ biż-żejjed biex iżżomm il-ħajja fm1ha. U sa ma jsir dan, icl-dinj a kellha, bil fors, tibqa' minngħajr ħajja. Mhux biss, imma aktarx li kienet imda,vra minn sħal) ta' f\mr li, wara xi żmien, għaqad I'ilma u minnu saru l-ibħra u 1-ilmiet tad-dinja. Dan is-sħab ma kienx iħalli li jiclcli fuqha cl-dawl mitfugl"i min-nebulae l-oħrajn ta' l-Univers. U Alla qal: ll>un id dawl. U kien id-dawl. (Ġen. l, 3) Nissuktaw ma' dak li għidna qabel. :Meta dak il-fwar sar ilma, icl-da.,-1'1 li kien ġej min-nebulne, l-oħrajn kien jista' jidcli fuq wiċċ l-Art li qabel kienet mudlama. Qabel ma ħasbu fit-teorija tan-nebulae, ħadd ma sata' jifhem il-għala cl-dawl l)eda jidcli fuq cl-clinja qabel ma ġ·e-vv maħluqa x-xemx, il-qamar u 1-kwiekeb, għaliex il-lum huma dawn li jatnna d-dawl. Is-sistema tax-xemx tagħna, skond it-teorija li semmejna, kienet għadha, sa dan iż-żmien tal-ħolqien, magħmula min-nebulae li kienu jduru u mhux għal kollox imkessħa. Imħabba fil-kobor tagħha, ix-xemx kienet trid wisq iżjed mid-dinja biex tiksaħ u tkun tista' tassew tissejjaħ xemx u tarmi dawl qawwi, għalkemm hija kienet ġa qiegħda tati xi dawl. B'daqshekk naraw kemm timxi bir-reqqa, għal­kemm bi kliem ħafif, il-Bibbja, f'dak_li tgħid, u kemm jimxu wisq tajjeb flimkien il-ġrajjiet tal-Genesi u t-tagħlim tax-xjenza. Qal ukoll Alla: Ikun hemm firxa f'nofs 1-ilmiet, li tifred ilma minn ilma (Ġen. l, 6) X'nifhmu bdin il-kelma firxa (finnament)? Skond il-Bibbja ta' Douay, din tfisser il-vojt bejn l-Art u l-ogħla kwiekeh; bejn l-ilma ta' fuq l-art u dak ta: fuq is-sl"iah. Wara li l-Art kesħet biż-żejjed iċ-ċpar tbiddel f'11ida u minn dan saru 1-ilmiet tad-dinja. Issa l-ftit ta' dawl li kien ġej min-nebuJae sata' jibda jiddi fuq l-Art iżjed miun qabel, għax ma kien hemm xej11 xi jtellfu. · Qal inbagħad Alla: Jinġemgħu l=ilmiet tl!' taħt is sema f naħa wahda, u jidher 1-inxief. U hekk kien (Gen. l, 9) Dan ifisser li l-ilma kien igħatti kollu kemm hu l-wiċċ ta' l-Art. Inbagħad, maż-żmenijiet, l-Art bdiet togħla f'xi b11acli u tinżel f'xi oħrajn u b'daqshekk l-ilma nfired f11afna biex igħaqqad l-ibħra u 1-agħclajjar tad-dinja, b'art niexfa f'nofshom. · -28-U qal Alla: Tnillbet l-art hdura, haxix jaghmel iż ierriegtJa, u siġar tal-frott skond ġenshom ... (Ġen. l, 11) Mela 1-ll:xejjex dehru qal)el il-bhejjem, għalkemm al'ina nsibu li srtħansitra fl-~wwel blat (Kamhrinn) laż-żmien. Paleożojku, jidlun l-qatat khar ta' l-annimali iuvertel)rati (Protozoi, Sponos, Graptoliti u l-iżjed Trilobiti). . lVIa gl'iandniex ninsew li l-ġrajja tal-ħolqien, Jil-Genesi, hija meħuda fuq fuq, jiġifieri iġ·ġ·ib kollox fil-qosor. Gll.al-hekk jidher, f'dak li ġibna fuq, li x-xitel ġew mallluqa kollha f'daqqa, waqt li aħna nafn li dmdc ta' hla fjmi (il-laittugami), kimm jg·ħixu qabel l-oħrajn bil-fjuri (il-fa·neTogumi). Imma billi dawn tnissln minn ta' qabel, nistgllu ngllidu li nllalqu f'daqqa, kif qal il-kittieb imqaddes. Mela issa bdiet tidher il-llajja fuq 11·iċċ l-Art-ħaġa li tfisser hafna. Qal ukoll Alla : ll•un hemm dawwaliet fil-firxa tas-sema .... U ghamel Alla i-żewġ dawwaliet il-kbar, id-dawwala l-kbira biex tkun fuq in-nhar, 11 d-dawwala ż-żgbira biex tkun fuq il-lejl, 11 1-kwiekeb (Ġen. l, I4 r6). Dan ma jfisserx li x-xemx ġiet maliluqa fir-raba' jum, glialiex kienet minn qabel bħala nebula, li ma' sl1abha l-oħra, inħalqet meta Alla halaq is-sema (Ġen. I, l). Biss irid ifisser li issa din in-nebul(t saret xemx, wara li fdan iż-żmien kollu, ]Jil-ftit-il-ftit, kesħet u ghaqclet; n bdiet tarmi dawl qawwi. Issa l-qamar, bilfors kellu jinfirecl mill-bqija ta' l-art kabel ma din g11aqclet; u fuqha lJcleli' jikbru l-hxejjex. U billi l-qamar kien wisr1 iċken mix-xemx, għandna naħsbu li hu gliaqad iżjed malajr minnha. Imma billi aħna nqisuh bħala dctwl, bilfors li għandu jissemma' flimkien max-xemx ll mhux qabel, għaliex id-dmvl tiegb~u ma hux 11aġ'oħra ħlief l-istess dawl tax-xemx li jidher fih, u jintefa' l-ura minnu għal fnq id-dinja. Hawn naraw illi x-xemx u l-qamar ma humiex ta' ħtieġa ħlief għad-dawl li bih idawlu 1-wiċċ b!: l-art 1Jin-nhar n lJil-lejl: l-aktar llaġa ta' litieġ·a,fil-ktieb tal-Genesi,m'gllandniex xi ngħidu, l_1i cl-dinja li fuqha jgllix il-lmieclem, 11 li għalih il-ktieh tal-Genesi ġie miktub. U qal Alla : .Jiżghed l-ilma h'bhejjem hajjin u ji!tajru; it-tjur fuq l-art ghali-wiċċ il-firxa tas sema. U halaq Alln l bhejjem il=klHlr ta' 1-iim!l, u!wll bhima hajja il żlegħdu l-ilma. s!wml ġel!shom .... (Ġcn.l, 20 21 ). Hawn niltaqgllu, glial l-ewwel darba, mal-ħajja li tinħass H mh Llx mal-hajja l-olira lJlialmeta f'mmnejna l-pjanti. Insibu wkoll li x-xjenza tac1bel mal-Bibbja, gl'ialiex skond 1-Evoluz--29-zjoni jidher li l-ewwel protozoi kellhom il-bidn tagħhom fil-lxtħar, li 1-ħnt kien qalwl il-ghasafar, u li 1-tlhejjem il-kbar (Iekthyo:-:;anria)-li fl-Ebrajk jissejħu b'kelma li ġiet bosta drabi maqlnha J'lwlienl{-- -kienu jghammru fiż-żmieu ġeolo­ġ·iku li wasalna fih (ġ·iumssikn) għalkemm xi wħucl minnhom insil1uhom ukoll fiż-żmiPn ia' CJallel(tria:-:;sikn).Għ:m(lnn wW:t\1' li 1-kittieh imqaddes, għad li ma kienx jnJ xejn fuq xjenza, gl'iaraf iqiegl'iecl il-għnsafar mnl-ħnt n mhux mal-mammali, kif kien jagħmel ·wieħed ierwr mhux tax-xjenza. Fil-Ġenesi, il-llxejjex u l-annimali lmma mifrndin minn xulxin, fil-ħin li ahna nafu li flimkien mal-ħxejjex, kien hemm dejjem xi nnnimali invf.'rtcbmti, għalkemm ta' ordni, wisq baxxn. Dan jittisser hekk: il-kittieh imqaddes, fmsi, ma riedx itawvntl fuq xi annimali li ma kenux jatn kas taglihom (1a-wk il-hnedmin li gl'ialihom mar jikteb; u għalhekk minn 1-e·wwel imur isemmi rln;wk l-annimali li wisq iżjed minn l-oħrajn huma magħrda qalh il-hhejjem ta' l-Art. Kif ukoll 1i l-kittiel1 irnqud(les rierl iżomm fil-qosor ll fi ftit kliem. Qal in baghad Alla: Tnis~el l-art bhejjem baijin, skond ġenshom .... (Ġen. l, 24) Kollox lm mqieghecl sewwa: il-l1hejjem ta' l-art hdew ighixu \Vara 1-ħnt. n l-ghasafar u qabel il-lmieclem. Biss għanclnn niftakrn li flimkien mal-gliasnl'ar kieun jgħixu xi ftit m:wsnpjali; imma 1-mammali kienu ta' ħtieġa ġeo­loġ·ika fi-epoka terzjarja, jiġifieri il-epoka ta' qahel dik li fiha. deher il-lmieciem 0-epoka qwatemarjn)--1-aħħar waħda tal-Geoloġija. Qal ukoll Alln: Naghmiu l bniedem fuq surietna u fuq xbihietna ... (Ġen. l, 26) ll-bniedem deher H-al'iħamett, u hekk tgħidilna x-xjenzu, kif għadna kif semmejna. Kif rajna f'kull ma għeclna sa issa, kollox sar skond kif iġ·ġegħilna nail.sbu li sar ix-xjenza tul-lum. Dawn il-ħwejjeġ· aħna l-hun nifhmnhom, imma l-ebda Jindd, f'dawk i~-żmenijiet e~Ylenin, ma kien jobsor bihom. Gl'ialhekk ta' min isaqsi lil dawk li .ma jemmnnx kif ifissru dan il-qrib kollu bejn il-ġrajja tal-Genesi u x-xj~nza tal-lum. Min qatt sata' jnebl1ah llihorn lill-kittieb tal-Genesi ħlief Alla l-Im-bierek? Sa issa al'inn rajna kemm jaqbln f-limkien il-Ġenesi u x-Xjenza tal-lum f'dak kollu li huma jglliclulna, il-waħda fuq il-ħolqien tacl-clinja n 1-ol'ira fuq il-biclu tagħha. Imma jis·wa \Yisq li wieħed ikun jaf li dana kollu li għeclna mhix -30-it-tifsira weħidha li l-għorrief kattoFċi jatu tal-Ġenesi. Hemm ħafna teoloġi li l-ewwel Kap tal-Genesi fehmuh b'mod jev\' b'ieli.or, u li l-Knisja qatt ma kkundannathom. . Ħafna fissru, (u oħrajn għadhom ifissru.) il-Genesi kelma b'kPlma. Oħrajn qalu li 1-ġrajja tal-Genesi huwa x0l1h. Mgr. Vigouroux (l) lwkk imur igħicl : "Il-fidi ma ġ·ġigħelniex nifhn1u kelma b'kelma kull ma jinsab miktub fi-ewwel kap tal-Genesi ...... Xi kommen tatm:i, u fost oħrajn il-kardinal Cajetan, fissru b'xebh il-bidu tal-Genesi, u l-knisja ma kkunclannathomx, iżda baqgliet iżżommhom b'kattoliċi". Hemm xi kattoliċi li jricln jgħidu li l-ħolqien tad-dinja huwa maqsum f'sehat ijiem l1alli jkun jista' jiġi rreċitat fil-litnrġij a (2). Oħntjn għandhom f'rashom li Mose kellu minn ghand Alla clehra \Yara oħra li fihom hu mar jara l-qawwa Tiegħu ħallieqa. . 'l'ifsira olira hija li l-ġTajjiet tal-Genesi jagl'imln dramm :1llegoriku f'sitt atti, li fih aħna naraw kemm huwa dmir tagħna li natu ġ·ieh lil 1\Jla vVieħed li ħalaq is-sema u l-art, u li nibqgħu nafuhulu għal kemm kien tajjeb mag·ħna. \Vara li semmejna t-tfissir ta' bosta għorrief, nistgħu naraw li ma hemmx għal fejn wieħed iħ~qqaqha fuq tifsir iYieħed. U nistgħu nżidu li 1-ġrajjiet tal-Genesi dejjem ġew iżjed imwettqa bil-għerf ta' kull żmien. " _Dak li qatt ma għanclmt ninsew hu li l-fehma tal-kittiel1 tal-Genesi kienet reliġjuża: jiġifieri li jmur juri lill-bniedem li l-ħolqien tad-dinja_ sar minn Alla \Vieħecl. Igħicl it-teologn Gużeppi Hickabr, S. J: "Knll ma trid turi l-Knisja hija l-għaqda tal-ġ·ens uman: kullħadd ġej minn missier wieħed, kullħadd imwieled biel-dnub ewlieni għall-htija ta' dak il-missier, u kullħadd jinsab fil-bżonn tal-:fidwa tal-Feddej tagħna li Huwa wieħed. Kif ukoll il-knifl.ia żżomm kull ma lm mfisser, u miżmum mill-ġrajjiet tal-Genesi. Imma l-knisja. ma tatniex l-ebda tifsir ta' davvk il-.~rajjiet hekk mudlama biex nemmnu lilhom biss". Nispiċċaw bil-kliem ta' Santu Wistin (3): "Ħafna nies jitlewmu wisq fnq ħwejjeġ li 1-iskrittmi mqaddsa ħallew barra l;'għaqal ilkhar minn tagħna .... L-Ispirtu t'Alla li tkellem fihom ma riedx igħallem lill-bnedmin dawk il-ħwejjeġ li ma kienu jisiYew xejn gllall-fidwa tiegħu." C. VASSALLO. (l) " Melangcs Bibliques: La cosmogonie Mosa!qne." (2) L-ISQOF CLIFFOHD, "Dublin llcuiew," April, 1881. (3) "De Genesi ad literam,'' (ii., 9, 20). 

Is-sebat ijiem tal-ħolqien

https://www.um.edu.mt/library/oar/bitstream/123456789/46596/1/Is-sebat%20ijiem%20tal-%c4%a7olqien.pdf

Is-sebat ijiem tal-ħolqien

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

OAR@UM