Hoffman-Sommer, Marta

Wydawnictwa EBIB

Biuletyn EBIB, nr 7 (177)/2017,
Surowe dane badawcze
Komunikaty
Marta Hoffman-Sommer
ICM UW
m.hoffman-sommer@icm.edu.pl
RepOD – Repozytorium Otwartych Danych 
na Uniwersytecie Warszawskim
Słowa kluczowe: repozytoria polskie, dane badawcze
Jesienią  2015  r.  w Interdyscyplinarne  Centrum  Modelowania  Matematycznego
i Komputerowego  Uniwersytetu  Warszawskiego  (ICM)  uruchomiło  pierwsze  w  Polsce
ogólnodostępne repozytorium otwartych danych badawczych — RepOD (Repozytorium
Otwartych  Danych).  RepOD  jest  przeznaczone  do  przechowywania  i udostępniania
danych ze wszystkich dziedzin nauki. Każdy, kto prowadzi w Polsce badania naukowe,
może zdeponować swoje dane w repozytorium. W ten sposób zapewnia ich bezpieczną,
długoterminową archiwizację. W przypadku RepOD jedynym warunkiem przyjęcia danych
jest udostępnienie ich w sposób otwarty, to znaczy tak, by inni użytkownicy mieli do nich
swobodny dostęp.
Il. 1. Zrzut ekranu RepOd. 
Źródło RepOD, ICM 2017. [Data dostępu 12 grudnia 2017]. Dostępne w: https://repod.pon.edu.pl/pl/.
W czasie  prowadzenia  badań  naukowych  gromadzone  i  wytwarzane  są  dane  najróż-
niejszego  rodzaju.  Zaliczamy do  nich  nie  tylko  wyniki  różnych  pomiarów,  ale  również
zdjęcia, filmy, wyniki symulacji komputerowych, modele matematyczne, powiązane z nimi
programy  komputerowe.  Uzyskane  dane  naukowe  najlepiej  przechowywać  w re-
pozytoriach specjalistycznych, przeznaczonych dla bardzo konkretnego rodzaju danych —
najbardziej  znanym  repozytorium  tego  typu  jest  GenBank
1
Biuletyn EBIB, nr 7 (177)/2017,
Surowe dane badawcze
Komunikaty
(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/genbank/  1 ),  w  którym  przechowywane  są  sekwencje
genetyczne deponowane przez naukowców z całego świata. Repozytoria specjalistyczne
mają wiele zalet: są technicznie przystosowane do przyjmowania danych w określonych
formatach  i  ze  ściśle  określonym  zestawem  metadanych,  dzięki  czemu  zapewniają
interoperacyjność przechowywanych zbiorów, możliwość łączenia ich w większe zbiory.
Zwykle są także dobrze znane wśród społeczności badaczy z danej dyscypliny.
Jednak  nie  każdy  zbiór  danych  znajdzie  miejsce  w  repozytorium  specjalistycznym.
W każdej  dziedzinie  nauki  zbierane są  również  dane nietypowe,  niepasujące do funk-
cjonujących  repozytoriów  i  baz  specjalistycznych.  Z  myślą  o  nich  prowadzone  są  re-
pozytoria  ogólne,  w  których  można  przechowywać  dane  zróżnicowane,  w  dowolnych
formatach.  Jednym  z  największych  repozytoriów  tego  typu  jest  Zenodo
(https://zenodo.org/), prowadzone w CERN i finansowane ze środków Komisji Europejskiej
poprzez projekt OpenAIRE. Jest ono otwarte dla wszystkich europejskich naukowców. 
Il.2. Zrzut ekranu repozytorium Zenodo 
Źródło Zenodo. CERN 2017. [Data dostępu 12 grudnia 2017]. Dostępne w: https://zenodo.org/. 
Podobna idea przyświeca repozytorium RepOD, które działa na skalę bardziej  lokalną,
krajową. Dzięki  temu z jednej  strony jest  bardziej  odpowiednie dla danych o lokalnym
charakterze, z drugiej zaś może zaoferować większe wsparcie osobom zainteresowanym
deponowaniem danych. Pytania deponentów najczęściej dotyczą kwestii  prawnych albo
technicznych aspektów przygotowania  zbiorów danych:  formatów plików i  sposobu ich
opisu.  Niejasności  dotyczą tego,  kto  ma prawo zdecydować o przekazaniu danych do
repozytorium  — bezpośredni twórca, kierownik projektu naukowego, w ramach którego
prowadzone  były  badania,  czy  jednostka  naukowa,  w  której  twórca  danych  jest
zatrudniony.  Także  kwestia  wyboru  prawnego  sposobu  udostępnienia  danych  stwarza
badaczom problemy: czy udostępnić dane bez licencji  dla użytkowników (na zasadach
1 Wszystkie odesłania do internetu były aktualne 12 listopada 2017 r.
2
Biuletyn EBIB, nr 7 (177)/2017,
Surowe dane badawcze
Komunikaty
dozwolonego użytku), czy nadać im jakąś licencję, a jeżeli tak, to jak daleko idącą? Z kolei
spośród aspektów technicznych najczęściej  poruszane są  kwestie  dopuszczalnych for-
matów plików oraz zakresu metadanych i potrzebnej dokumentacji danych.
Obecnie  RepOD przechowuje  około  50  zbiorów danych.  Przeważająca  część  dotyczy
nauk  przyrodniczych,  choć  reprezentowane  są  również  nauki  techniczne,  medyczne
i społeczne.  Jest  kilka  zespołów  naukowych,  które  regularnie  deponują  dane,  ale
większość  użytkowników  zdeponowała  na  razie  pojedyncze  zbiory  danych.  Często  te
pojedyncze zbiory są powiązane z konkretnymi artykułami naukowymi, które pojawiają się
w czasopismach wymagających udostępniania danych. W niektórych dziedzinach nauki
wiele czasopism wymaga, by wszystkie dane niezbędne do zweryfikowania lub replikacji
publikowanych  wyników  zostały  publicznie  udostępnione  w  internecie.  Część
użytkowników właśnie ze względu na wymagania wydawców decyduje się zdeponować
dane w RepOD.
Il. 3. Zrzut ekranu RepOd 
Źródło RepOD, ICM 2017. [Data dostępu 12 grudnia 2017]. Dostępne w: https://repod.pon.edu.pl/pl/dataset. 
Coraz więcej badaczy w Polsce jest świadomych istnienia ogólnych repozytoriów danych.
Oprócz działań wydawców naukowych wpływ na to mają również działania edukacyjne,
prowadzone  między  innymi  przez  ICM UW.  W ramach  projektu  OpenAIRE 2020  ICM
przeprowadził w ostatnich dwóch latach ponad dziesięć warsztatów z zarządzania danymi
badawczymi, które przygotowują uczestników do deponowania danych w repozytoriach.
O otwieraniu  danych  mówi  się  też  coraz  więcej  w  instytucjach  naukowych  na  terenie
całego  kraju.  Dla  dalszego  rozwoju  repozytorium  duże  znaczenie  będą  mieć  właśnie
z jednej strony działania edukacyjne i informacyjne w polskim środowisku naukowym, a z 
drugiej strony również przyszłe działania MNiSW względem otwartych danych w polskiej
nauce.
HOFFMAN-SOMMER, M. RepOD – Repozytorium Otwartych Danych na Uniwersytecie Warszawskim. 
Biuletyn EBIB [online] 2017, nr 7 (177), Surowe dane badawcze. [Dostęp 21.12.2017]. Dostępny w: 
http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/view/589. ISSN 1507-7187.
3


RepOD – Repozytorium Otwartych Danych na Uniwersytecie Warszawskim

http://open.ebib.pl/ojs/index.php/ebib/article/download/589/755

RepOD – Repozytorium Otwartych Danych na Uniwersytecie Warszawskim

Abstract

Similar works

Full text

Available Versions

Wydawnictwa EBIB