Torveldar verðtryggingin peningastefnuna?

Abstract

Á síðustu árum hefur verið deilt um það hvort almenn verðtrygging útlána og skuldabréfa hindri leiðni peningamálaaðgerða Seðlabankans. Um 80-90% af húsnæðislánum íslenskra heimila eru verðtryggð og það hefur verið nefnt sem skýring fyrir lélegum árangri Seðlabankans í því að halda aftur af einkaneyslu þrátt fyrir að hafa hækkað stýrivexti sína upp fyrir 10% á árunum 2006-2008. Sjá til að mynda Friðrik Má Baldursson og Portes (2008). Aðrir, líkt og Jón Daníelsson (2009) hafa hafnað því að verðtryggingin sjálf skipti einhverju máli í þessu sambandi.Í þessari rannsókn er farið yfir það sem erlendir fræðimenn hafa lagt til málanna í þessu efni og reynt að leggja mat á áhrif stýrivaxta á langtímakröfuna hérlendis. Jafnframt er farið fræðilega yfir þann grundvallarmun sem breytingar á verðbólgu og vaxtavæntingum hafa á vaxtarófið eftir því hvort vaxtaferillinn er verðtryggður eða óverðtryggður, með hliðsjón af væntingakenningunni eða kenningin um aðskilda markaði fyrir vaxtamyndun. Niðurstaðan er sú að verðtrygging gerir meiri kröfur um trúverðugleika af hálfu Seðlabanka Íslands en ef vaxtarófið væri byggt upp með nafnvöxtum en leiðnin er vissulega til staðar. Það sem gæti skipt meira er þó almennt faxtvaxta og jafngreiðslufyrirkomulag lána hérlendis auk þess sem vaxtaferill lána er gríðarlega langur hérlendi